قرآن برای مصرف زکات هشت مورد را تعیین فرموده است و در این بحث با توجه به روایات، کسانی که حق گرفتن زکات ندارد، معین شدهاند. از جمله:
1- کسانی که میتوانند بدون مشقت حرفهای بیاموزند و از طریق آن امرار معاش کنند، لازم است آن حرفه را فرا گیرند.(230)
امام باقر (علیه السلام) فرمود: افراد تندرست و قوی، نباید زکات بگیرند و نباید به آنها زکات داد.(231)
آری، در جامعه افرادی با این که قدرت بر کارکردن دارند، به خاطر تن پروری خود را مشمول زکات میپندارند.
2- به کسی که شارب خمر است، زکات ندهید.(232)
3- به کسانی که سر سختانه و با علم و آگاهی با مسلمین عناد میورزند و نسبت به اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) کینه و لجاجت دارند، زکات ندهید.(233)
4- در روایت میخوانیم: به افراد ناصبی نیز زکات ندهید، مگر آن که از زبان او بترسید و از طریق زکات بتوانید دین و آبروی خود را حفظ کنید.(234)
در روایات کمک به نا اهلانی که از طریق شعر و تهمت و امثال آن آبروی دیگران را مخدوش میکنند، نیز سفارش شده است.(235)
5- امام رضا (علیه السلام) فرمود: به کسانی که انحراف آنان نسبت به اهل بیت روشن و شناخته شده است، زکات ندهید.(236)
6- به کسانی که واجب النفقه هستند، زکات نمیرسد.(237)
7- به افراد غنی، زکات پرداخت نمیشود.(238)
8- به صاحبان حرفه زکات نمیرسد.(239)
9- به کسانی که انحرافات عقیده دارند، مثلا برای خداوند جسم پذیرفتهاند، یا مردم را در اعمال خود مجبور میپندارند و یا واقفیه و هفت امامی هستند، زکات پرداخت نمیشود.(240)
البته پرداخت کمی از زکات به گروهی که در راه حق نیستند ولی با حق هم لجاجت ندارند، بلامانع است.(241)