آیه
وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْاْ فِی الْأَرْضِ وَلَکِن یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَّا یَشَآءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ
ترجمه
و اگر خداوند برای بندگانش رزق را توسعه میداد در زمین طغیان میکردند ولکن آنچه را میخواهد به اندازهای (معیّن) نازل میکند. زیرا که او به بندگانش آگاه و بیناست.
نکته ها
در آیه قبل خداوند وعده استجابت به مؤمنان داد، حال این سؤال مطرح میشود که چرا برخی دعاهای مؤمنان برای توسعه رزق مستجاب نمیشود؟
در پاسخ باید گفت: استجابت دعا در چارچوب حکمت الهی است. گاهی توسعه رزق عامل غفلت از خدا و موجب طغیان و تجاوز است و چه بسیارند کسانی که ثروت سبب هلاکت آنان شده است.
سؤال دیگر اینکه: اگر توسعه رزق سبب طغیان است، پس چرا به گروهی توسعه داد و طغیان هم کردند؟
در پاسخ میگوییم: برنامهها و سنّتهای الهی متعدّد و دارای مراحلی است. همان گونه که کنترل رزق برای جلوگیری از فساد یک سنّت عمومی است، توسعه رزق و مهلت دادن به مرفّهان نیز یک سنّت است که برای آزمایش بکار میرود. پس قانون عمومی و کلی، کنترل رزق است ولی گاهی برای آزمایش مردم توسعهای داده میشود.** تفسیر المیزان.***
ناگفته نماند که گاهی کمبود رزق بدلیل تن پروری انسان است که حسابش جداگانه است.
پیام ها
1- همان گونه که عطاهای الهی لطف است، گاهی محرومیّتها نیز لطف است. «لو بسط اللّه الرزق لعباده لبغوا»
2- فضل الهی بر اساس مصلحت و حکمت تقسیم میشود نه بر اساس تمایلات انسان. «و لو بسط اللّه...»
3- روابط اجتماعی سالم در گرو زندگی معتدل و در حدّ نیاز است. «لو بسط... لبغوا»
4- مؤمنان نباید به خاطر تنگنای معیشت به خداوند سوءظن داشته باشند. «و لو بسط اللّه»
5 - رفاه بیش از حد زمینهی طغیان است. «لو بسط... لبغوا»
6- مشیّت الهی بر اساس حکمت است. «ما یشاء انه بعباده خبیر بصیر»
7- رزق مردم حساب و کتاب دارد. «ینزّل بقدر»