آیه
إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ
قُلْ أَئِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ الْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَندَاداً ذَلِکَ رَبُّ الْعَالَمِینَ
ترجمه
همانا کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام میدهند برایشان پاداش دائمی (و بی منّت) است.
بگو: آیا شما به کسی که زمین را در دو روز آفریده است کفر میورزید و برای او همتایانی قرار میدهید؟ اوست پروردگار جهانیان.
نکته ها
«ممنون» به معنای قطع شده یا مورد منّت است.
در آیهی پنجم خواندیم که کفّار با پنج عبارت گوناگون، لجاجت خود را مطرح کردند و گفتند: دلهای ما در پرده و گوشهایمان سنگین است و... در این آیه، خداوند به پیامبرش میفرماید: به اظهارات سنگدلانهی آنها توجّه نکن و با سؤال و استدلال به کار خود ادامه بده. «قل ءَانکم لتکفرون»
مراد از آفرینش کره زمین در دو روز، دو مرحله و دوره است، قبل از آفرینش زمین و آسمان و پیدایش شب و روز و ماه و سال، روز معنا نداشته که بگوییم خداوند زمین را در دو روز آفریده است.
قدرت خداوند همراه با حکمت او اعمال میشود. با این که خداوند میتواند با یک اراده آسمانها و زمین و آن چه را که میان آنهاست خلق کند و بارها با جملهی «کن فیکون» از این قدرت سخن به میان آورده است، ولی آفرینش آسمانها و زمین را در چند مرحله و دوران قرار داده و این نشان آن است که اِعمال قدرت باید همراه با مصلحت باشد و مصلحت آفرینش در چند مرحله بوده است.
سؤال:
در هفت مورد، قرآن میفرماید: آفرینش در شش روز بوده است، چهار مورد دربارهی آفرینش زمین و آسمان**اعراف، 54، یونس، 3، هود، 7 و حدید، 4.*** و سه مورد دربارهی آفرینش زمین و آسمان و آنچه میان آنهاست.**فرقان، 59 ، سجده، 4 و ق ، 38.*** البتّه از سه آیهی دوم میتوان فهمید که آیات اول نیز مربوط به آفرینش آسمانها و زمین و آنچه میان آنهاست میباشد. در این جا سؤالی مطرح است و آن این که در این آیه میفرماید: زمین در دو روز آفریده شده و در آیهی 12 میفرماید: آسمانها نیز در دو روز آفریده شدند. در آیهی 10 میفرماید: روزی شما در چهار روز تقدیر شد که جمعاً هشت روز میشود و با آیات شش روزه منافات دارد.
پاسخ:
آفرینش غیر از تقدیرِ روزی است و لذا جمع کردن این دو با یکدیگر که هشت روز میشود، درست نیست بلکه این آیات فقط به چهار روز از مجموع شش روزِ آفرینش اشاره کرده و دو روز دیگر مربوط به آفرینش میان آسمانها و زمین است و یا امور دیگر که این آیات از بیان آن ساکت است.
پیام ها
1- در کنار تهدیدِ کافران، ستایش از خوبان لازم است. «ویلٌ للمشرکین... ان الّذین آمنوا...»
2- ایمان و عمل نیکو از هم جدا نیست. «آمنوا و عملوا الصالحات»
3- ایمان قبل از عمل است. («آمنوا» قبل از «عملوا» آمده است).
4- کسانی که در دنیا عملِ بیمنّت انجام میدهند، در بهشت پاداش بیمنّت دریافت مینمایند. «لهم اجر غیر ممنون»
5 - خدای بزرگ برای آن همه نعمتهای ابدی در بهشت منت نمیگذارد. (چه زشت است که ما به خاطر یک احسان کوچک و موقت منت بگذاریم).«اجر غیر ممنون»
6- بهترین راه دعوت کفّار، بیان لطف خداوند است. «لتکفرون بالّذی خلق...»
7- آفرینش کره زمین به تدریج و طیّ دو دوران اتفاق افتاده است. «خلق الارض فی یومین»
8 - چگونه برای خداوند شریک قائل میشوید، در حالی که او در آفرینش زمین شریک نداشته است. «خلق الارض فی یومین و تجعلون له انداداً»
9- آفریدگار، همان پروردگار یکتاست. «خَلق... ربّ العالمین»