در میان واژه‌ها و تعابیرى كه در قرآن به معناى جنگ به كار رفته اند بعضى از آن‌ها مثل «حرب»، «محاربه»، «قتال»، «مقاتله» و «اقتتال» داراى بار ارزشى نیستند؛ یعنى خود به خود دلالتى ندارند بر این كه جنگ مورد نظر از این واژه‌ها ـ از دیدگاه كسانى كه آن‌ها را به كار برده اند ـ حق است یا باطل، عادلانه است یا ظالمانه، مشروع است یا نامشروع. از این رو مى‌توانند در
﴿ صفحه 23﴾
هر یك از این موارد به كار روند. بنابراین «حرب» و «قتال» و دیگر لغات هم خانواده آن‌ها مى‌توانند خوب یا بد باشند و از خود این لغات نمى‌توان به نظر و قضاوت گوینده در این باره پى برد.
اما در این میان واژه‌ها و اصطلاحاتى نیز داریم كه خود به خود داراى بار ارزشى، اعم از مثبت یا منفى، هستند؛ نظیر «جهاد» و «سفك دم».
در كاربرد قرآنى و فرهنگ اسلامى، كلمه «جهاد» بار ارزشى مثبت دارد و بر عكس آن، «سفك دم» داراى بار ارزشى منفى است. درست است كه «جهاد» در لغت به معناى هر گونه تلاش و كوشش به منظور تحقق بخشیدن به هر گونه هدفى به كار رفته است؛ ولى در كاربرد قرآن كریم و در عرف پیروان مسلمان آن، تنها و تنها، جنگ مسلمین بر علیه كفار و مشركان، «جهاد» نامیده شده است و بر فعالیت‌هاى رزمى و نظامى كفار و مشركان ـ اعم از این كه بین خودشان یا بر علیه مسلمانان باشد ـ اطلاق نمى‌شود.
هم چنین «سفك دم» گرچه در لغت به معناى خون ریزى است و خون ریزى، خود به خود، به تناسب اوضاع و احوال و شرایط و انگیزه‌هاى مختلف، مى‌تواند پسندیده یا ناپسند باشد، اما در فرهنگ قرآنى این تعبیر داراى بار ارزشى منفى است و جز در موارد ناپسند و نامشروع به كار نمى‌رود.
بنابراین در فرهنگ قرآن و اسلام و در عرف مسلمین، «جهاد» به جنگى اطلاق مى‌شود كه اهداف حق طلبانه و عادلانه دارد. از این رو برخى از مترجمان، آن را به «جنگ مقدس» ترجمه مى‌كنند. عكس آن، واژه «سفك دم» در فرهنگ قرآنى و اسلامى در مورد جنگى به كار مى‌رود كه ظالمانه است و اهداف حق طلبانه ندارد.
﴿ صفحه 24﴾
هم چنین باید توجه داشت كه هر كجا پس از جنگ، با هر تعبیرى، قید «فى سبیل الله» ذكر شود، دالِّ بر حقانیّت و خداپسند بودن آن جنگ است؛ خواه این قید پس از لفظ «جهاد» و هم خانواده‌هاى آن ـ كه خود به خود نیز داراى بار ارزشى مثبت هستند ـ و خواه بعد از واژه قتال و كلمات هم خانواده اش ـ كه خود به خود، هیچ گونه بار ارزشى ندارند ـ ذكر شود. به عبارت دیگر با آوردن قید «فى سبیل الله» علاوه بر «جهاد» واژه‌هاى گروه دوم نیز داراى بار ارزشى مثبت خواهند شد.
﴿ صفحه 25﴾