تربیت
Tarbiat.Org

پرسش ها و پاسخ ها جلد چهارم
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

صراط‌هاى مستقیم

آیا قائل‌شدن به صراط‌هاى مستقیم در دایره اسلام صحیح است؟
پاسخ: اعتقاد به صراط‌هاى مستقیم بر حسب تفسیر پلورالیسم به وجود حقایق متعدّد و مختلف در مسأله واحد، همان گونه كه در پاسخ به پرسش قبلى اشاره كردیم، به هیچ وجه قابل قبول نیست.
اما بر طبق تفسیر پلورالیسم به وجود حقیقت واحد و عدم دسترسى بشر به آن، در این فرض هم اعتقاد به صراطهاى مستقیم بصورت كلّى باطل است، لكن فقط در محدوده‌اى بسیار جزئى مى‌توان آنرا پذیرفت؛ همان كه مفسّران در كتاب‌هاى خود از آن به «سبُل» تعبیر كرده‌اند و نه «صراط‌ها». «صراط» یعنى یك بزرگراه اصلى كه یكى بیشتر نیست و با یقینیات اثبات مى‌شود. در مواردى راه‌هاى فرعى‌اى وجود دارند كه ممكن است در آنها انحرافاتى پیش بیاید كه به اصل دین لطمه‌اى نمى‌زنند ولى پذیرفتن این راه‌ها به معناى متعدد بودن «صراط مستقیم» نیست. لذا خداوند در قرآن «صراط» را واحد در نظر گرفته است و «سُبل» را متعدد؛ مى‌فرماید: «وَاِنَّ هَذَا صِرَاطِى مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَلاَتَتَّبِعُوا السُبُل(16)؛ این است راه راست من از آن پیروى كنید و از راه‌هاى دیگر متابعت ننمایید.» البّته در متنِ «صراط مستقیم» و در كنارِ آن هم سبُل متعددّى وجود دارد كه قابل قبول‌اند؛ مثلا خداوند مى‌فرماید: «اَلَّذیِنَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا(17)؛ كسانى كه در راه ما كوشش مى‌كنند ما آنان را به راه‌هاى خویش هدایت مى‌كنیم.» در این آیه «سبُل» قابل قبول دانسته شده‌اند كه به منزله خطوطى در بزرگراهِ صراط مستقیم بشمار مى‌روند.