از موضوعات اساسی مربوط به حرکت سفیانی، فاصله زمانی آن با ظهور امام مهدی (عج) است. روایات متعددی بر پیوستگی و نزدیکی این دو حادثه مهم دلالت می کنند. روایات یاد شده عبارت اند از:
1. روایاتی که به پیوستگی این دو حادثه تصریح دارد:
امام باقر (ع) در حدیث معتبری پس از اشاره به جنگ های سفیانی و حمله او به کوفه و مدینه و فرو رفتن سپاه او در سرزمین بیدا فرموده اند:
....و القائم یومئذ بمکه قد اسند ظهره الی الکعبه....؛(237)
.... وقائم(عج) در آن روز در مکه است و به کعبه تکیه کرده ... .
آن حدیث در حدیثی معتبر فرموده اند:
....هم و الله اصحاب القائم (عج) یجتمعون و الله الیه فی ساعه واحده فاذا جاء الی البیدا یخرج الیه جیش السفیانی فیامر الله الارض فتاخذ باقدامهم....؛(238)
.... به خداوند سوگند آنان یاران قائمند؛ به خدا سوگند در یک لحظه اطرافش گرد می آیند و چون به بیدا می رسد سپاه سفیانی به سویش حرکت می کند. پس خداوند به زمین دستور می دهد و زمین پای آنان را می گیرد... .
امام صادق (ع) نیز در حدیث معتبری در پاسخ به این سوال که فرج شیعیان شما کی خواهد بود، فرموده اند:
....و ظهر السفیانی و اقبل الیمانی و تحرک الحسنی... و یستاذن الله فی ظهوره فیطلع علی ذلک بعض موالیه فیاتی الحسنی فیخربه الخبر فیبتدره الحسنی الی الخروج فیثب علیه اهل مکه و یقتلونه و یبعثون براسه الی الشامی فیظهر عند ذلک صاحب هذا الامر؛(239)
.....وقتی که سفیانی ظهور کند و یمانی آشکار شود و حسنی جنبش خود را آغاز نماید.... و مهدی (عج) از خداوند درباره ظهورش اجازه می خواهد پس یکی از موالیان آن حضرت از این موضوع آگاه می شود و نزد حسنی آمده و او را از خبر آگاه می کند و حسنی در قیام بر آن حضرت پیش دستی می کند، پس مردم مکه بر او شوریده و او را به قتل می رسانند و سرش را نزد شامی می فرستند، پس در این هنگام صاحب این امر ظهور می کند.
این روایت از هم زمانی ظهور با جنبش «شامی» خبر می دهد. شامی یاد شده، به دو دلیل همان سفیانی است:
دلیل اول، سایر روایاتی است که آغاز قیام سفیانی را از شام می داند، و بر این اساس، نامیدن سفیانی به شامی توجیه پذیر است.
دلیل دوم، صدر روایت است که در آن به قیام سفیانی تصریح شده و نامی از شام نیامده، و در ادامه به فرستادن سر حسنی برای شامی اشاره شده که نشان می دهد: شامی، همان سفیانی است.
آن حضرت در حدیث دیگری فرموده ند:
السفیانی و القائم فی سنه؛(240)
حرکت سفیانی و ظهور قائم (عج) در یک سال است.
سند روایت فوق ضعیف است، و به همین دلیل، ما آن را در انتها آوردیم. اما از آن جا که محتوای آن را روایت پیش گفته تایید می کنند، به صدور آن از معصوم می توان اطمینان حاصل کرد.
2. روایاتی که ظهور در پیوستگی این دو رخداد دارند؛ امام باقر(ع) در روایتی فرموده اند:
لا یکون ما ترجون حتی یخطب السفیانی علی اعوادها فاذا کان ذلک انحدر علیکم قائم آل محمد من قبل الحجاز؛(241)
آن چه انتظارش را می کشید، رخ نخواهد داد تا این که سفیانی بر منبر خطبه بخواند. وقتی چنین شد قائم آل محمد (ص) از سمت حجاز با شتاب به سوی شما می آید.
آن حضرت در روایت دیگری در پاسخ سوال از سفیانی فرمودند:
و انی لکم بالسفیانی حتی یخرج قبله الشیصبانی....فتوقعوا بعد ذلک السفیانی و خروج القائم؛(242)
ممکن نخواهد بود شما سفیانی را درک کنید مگر این که پیش از او شیصبانی قیام کند.... پس از آن منتظر سفیانی و ظهور قائم(عج) باشید.
3. روایاتی که شیعیان را به حرکت و یا حرکت به سمت مکه پس از خروج سفیانی دعوت کرده است؛ امام باقر(ع) در روایت معتبری می فرمایند:
کفی بالسفیانی نقمه لکم من عدوکم....من اراد منهم ان یخرج، یخرج الی المدینه او الی بعض البلدان. ثم قال: ما تصنعون بالمدینه و انما یقصد جیش الفاسق الیها و لکن علیکم بمکه فانها مجمعکم....؛(243)
سفیانی برای عذاب دشمنان شما بس است... شیعیانی که می خواهند از دست سفیانی بگریزند به مدینه یا مکه یا دیگر شهرها بروند. سپس فرمودند: به مدینه نروید؛ زیرا سپاه مرد فاسق( سفیانی) به ان جا حمله خواهد کرد، بلکه بر شما باد به مکه، چرا که آن جا محل اجتماع شماست.
امام صادق (ع) نیز در حدیث معتبری فرمودند:
اذا کان رجب فاقبلوا علی اسم الله عزوجل و ان احببتم ان تتاخروا الی شعبان فلاضیر و ان احببتم ان تصوموا فی اهالیکم فلعل ذلک ان یکون اقوی و کفاکم بالسفیانی علامه؛(244)
چون رجب فرا رسید با نام خدا حرکت کنید. اگر خواستید تا شعبان صبر کنید، مانعی ندارد، و باز اگر مایل بودید ماه رمضان را در نزد خانواده خود باشید، شاید برایتان بهتر باشد، و سفیانی به عنوان علامتی برای شما، بس خواهد بود.
در این روایت به ظهور امام مهدی (عج) تصریح نشده است، لیکن به نظر می رسد سفارش شیعیان به حرکت به سوی مکه، آن هم بلافاصله پس از خروج سفیانی که از نشانه های ظهور است، و تذکر این نکته که: آن جا محل اجتماع شماست، اشاره به حادثه ظهور است که در مکه رخ خواهد داد.
4. روایتی که شیعیان را به حرکت به سوی اهل بیت (ع) پس از خروج سفیانی دعوت کرده است؛ امام صادق(ع) در روایت معتبری فرموده اند:
یا سدیر الزم بیتک و کن حلسا من احلاسه، واسکن ما سکن اللیل و النهار، فاذا بلغک ان السفیانی قد خرج، فارحل الینا و او علی رجلک؛(245)
ای سدیر، از خانه ات بیرون نیا و چون گلیمی از گلیم های خانه باش و تا شب و روز آرام است تو نیز ساکت باش. همین که خبر قیام سفیانی به تو رسیدف به سمت ما کوچ کن، گرچه با پای پیاده باشی.
آن حضرت در حدیث دیگری فرمودند:
لاتبرح الارض یا فضل حتی یخرج السفیانی، فاذا خرج السفیانی فاجیبوا الینا [یقولها ثلاثا] و هو من المحتوم؛(246)
ای فضل، از جایت حرکت نکن تا این که سفیانی قیام کهند. هنگامی که او قیام کرد، دعوت ما را پاسخ دهید [این جمله را سه بار تکرار فرمودند] چرا که او از علائم حتمی است.
این روایت به وضوح بر این مطلب دلالت دارند که پس از قیام سفیانی ـ که از علائم ظهور امام مهدی
(عج) است ـ مردی از اهل بیت(ع) در میان مردم حضور دارد. این مرد ظاهرا کسی جز امام مهدی (عج) نمی تواند باشد.
5. روایت خسف بیدا؛ این احادیث، همان طور که خواهد آمد، به فرو رفتن سپاه سفیانی در سرزمین بیدا اشاره دارند، و از آن جا که بر اساس روایات معتبر، این حادثه با ظهور امام مهدی (عج) هم زمان است. در نتیجه، این روایت نیز بر پیوستگی قیام سفیانی و ظهور امام مهدی (عج) دلالت می کند.
6. روایاتی که بر درگیری سفیانی با امام مهدی (عج) و یا کشته شدن وی به دست آن حضرت دلالت دارند.
این روایات نیز دلیل دیگری بر پیوستگی و قرب زمانی این دو رخداد مهم است ـ تفصیل این روایات در بخش های آینده خواهد آمد.
بنابراین، به نظر می رسد بر اساس روایات پیش گفته، به پیوستگی حرکت سفیانی و حرکت امام مهدی (عج) می توان رای داد. فاصله زمانی این دو حادثه، در بخش های آینده، روشن خواهد شد.