«إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِى الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ؛(1614) همانا شیطان مىخواهد به وسیله شراب و قمار، میان شما دشمنى و كینه بیفكند و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد. پس (با این همه مفاسد) آیا دست برمىدارید؟»
با آن كه طبق آمارى كه ارائه مىشود، بسیارى از قتلها، جرائم، تصادفات، طلاقها، امراض روانى، كلیوى و... ناشى از شراب است، امّا قرآن در این آیه بیان فلسفه تحریم، روى دو نكته تأكید دارد: یكى ضرر اجتماعى یعنى كینه و عداوت، و دیگرى ضرر معنوى یعنى غفلت از نماز و یاد خدا.
این آیه برجستهترین اثر شراب و قمار را بازداشتن از یاد خدا و نماز دانسته است، اكنون جاى این سؤال است كه اگر كارهاى عادّى مثل تجارت، ورزش، تحصیل و مطالعه و امثال آن نیز ما را سرگرم كرده و از یاد خدا و نماز بازدارد، آیا مانند شراب و قمار است؟ آرى، هر چه ما را از خدا غافل كند، مانند شراب و قمار ناپسند است، گرچه اسلام به خاطر لطف و آسانگرفتن، آن را حرام نكرده باشد.
اثر اصلى عمده و كوتاه مدت الكل بر سیستم اعصاب مركزى است.
مصرف نوشابههاى الكلى در ابتدا موجب نوعى آرامش و رها شدن كاذب و افراطى مىگردد. ولى پس از مدتى اثرات واقعى آن از جمله: ناهماهنگى در حركات عضلات، اختلال در تصمیم گیرى آسیب اعمال حركاتى و مهارتى كندى واكنش و فعالیتهاى دماغى و فكرى تشدید حالت تهاجمى و پرخاشگرى درهم و برهم حرف زدن سوزش قلب پرحرفى دوتا دیدن اشیا و افراد و افزایش ادرار میباشد.
شایع ترین اختلال سیستم عصبى در الكلیسم مزمن آسیب قرنیه و اعصاب چشم است.
زیان هاى الكل
استخوانها: بررسى گروهى از پژوهشگران نشان داده است كه مشروبات الكلى سبب ضعیف شدن و شكستگى استخوانها مىشود و استخوانهاى شكسته در طولانى مدت به سختى درمان خواهند شد.
پزشكان مىگویند مصرف مشروبات الكلى سبب ضعیف شدن و شكستگى استخوانها مىشود و استخوانهاى شكسته در طولانى مدت به سختى درمان خواهند شد. پزشكان مىگویند مصرف مشروبات الكلى به تدریج مانع كار بافتهاى استخوان ساز میشود و در طى چند سال استخوانها صدمه مىبینند و همچنین مصرف این مشروبات سبب كشیدگى تاندونها مىگردد. كلیه: یكى از اطبّا معروف انگلیس مىگوید: اشخاصى كه مبتلا به امراض كلیه مى شوند 87/5 درصد آن به واسطه مشروبات الكلى است. مشروبات الكلى میزان ادرار را زیاد كرده و سبب تورّم بعضى اعضا چون شكم و پاها و پلك هاى چشم مىگردد. گردن: در اثر استعمال الكل و مخصوصاً آبجو گاهى پى گردن زیاد و محتاج به عمل جراحى مىگردد.
كبد: كسانى كه به طور مزمن الكل مصرف مىكنند در معرض خطر بالاى نارسایى كلیه و كبد هستند moonshineمىتواند براى كلیه شما بسیار مضرّ باشد زیرا حاوى سرب است و این عنصر براى كلیهها مسمومیتزاست. از كارهاى مهمّ كبد تجزیه و خنثى كردن سمومى است كه به داخل آن راه پیدا مىكند اما متأسّفانه در برابر سمّ الكل اثرى ندارد و این الكل است كه قدرت تحریك خود را روى كبد نیز اعمال مىكند.
گردش خون: متخصّصان مىگویند الكل به همان شكل خالص، بدون آنكه تغییر ماهیّت دهد وارد خون مىشود و دستگاه گردش خون در معرض آسیب آن قرار مىگیرد. گلبولهاى سفید خون را كه به منزله سربازان مدافع بدن در مقابل میكربها نابود مىباشند را از بین مىبرند و هموگلوبین خون را كه محتواى آهن مىباشد نابود و بدن را دچار كم خونى عجیبى مىنماید.
هضم غذا: الكل مواد غذایى را سفت و سخت مىسازد چنانچه اگر گوشتى را در مقدارى الكل بیاندازیم مانند چرم مىشود و در این حالت معلوم است كه چه به سر معده مىآید به علاوه الكل شیرهاى معده را كم و نامرتب و فاسد مىسازد و اجازه نمىدهد روى غذا تأثیر كُند و غذاى هضم نشده سربار معده میماند همچنین الكل اشتها را ازبین مىبرد. مشروبات الكلى عامل جنون است، آمار دقیق تیمارستانها نشان مىدهد كه اكثر دیوانگان كسانى هستند كه سالهاى دراز عمر خود را با مىخوارگى و مستى بسر بردهاند. به موجب یك آمار در یك خانواده در آمریكا هفت نفرشان ابله و احمق بودند كه پدر و مادرشان الكلى بودهاند.
دكتر پاركر كه یكى از دكترهاى مشهور نیویورك به شمار مىرود گفته است كه نصف حوادث دیوانگى و سفاهت به واسطه مشروبات است.
طبق آمارى كه در سال 1902 میلادى در انگلستان گرفته شده بود افرادى كه در اثر خوردن مشروبات الكلى مبتلا به جنون و دیوانگى گردیدهاند به این ترتیب است:
2249 نفر مرد و 976 نفر زن.
طبق تحقیقات در انگلستان دانشمندان به این نتیجه رسیدهاند كه تقریباً 95 درصد از دیوانگى افراد جامعه در انگلیس به علّت اعتیاد به الكل است (البته ذكر این نكته به جاست كه در دین مبین اسلام حتّى خوردن یك جرعه شراب هم حرام مىباشد).
امام رضا(علیه السلام) فرمودند: خداى عزّ و جلّ شراب را حرام فرمود: زیرا شراب تباهى مىآورد، عقل شرابخواران را دگرگون مىسازد و آنان را به انكار خداوند عزّ و جلّ و دروغ و تهمت بستن به او و پیامبرش وا مىدارد و دیگر اعمالى چون تبهكارى و قتل كه از شرابخواران سر مىزند.
مضرّات مشروب بر نوزاد و جنین
امروزه آمار نشان مىدهد مرگ كودكانى كه والدین آنها مشروبات الكلى مىنوشند بیشتر از سایر كودكان است كه بر اثر سایر امراض از بین مىروند و اطفالى كه از پدران شراب خوار به وجود مىآیند غالباً ضعیف علیل و غالباً به تشنجهاى شدید مبتلایند و قدرت دفاعى آنها در مبارزه با مشكلات زندگى ناچیز است و در برابر عفونتهاى مختلف بسیار حسّاسند، نقص بدنى انحراف ستون فقرات، كر و لالى عوارض ناشى از غده تیروئید و همچنین ضایعات مغزى مانند عقبماندگى رشد نكردن ماهیچهها دیوانگىهاى حاد و غیره در آنان فراوان دیده مىشود.
«قیل لِامیر المؤمنین(علیه السلام) انك تزعم ان شرب الخمر اشد من الزنا و السرقة؟ فقال(علیه السلام) نعم، ان صاحب الزنا لعله لا یعدوه الى غیره و ان شارب الخمر اذا شرب الخمر زنى و سرق و قتل النفس التى حرم الله عزوجل و ترك الصلوة؛ مردى به على(علیه السلام) گفت به نظر شما معصیت شراب خورى از زنا و دزدى بیشتر است؟ فرمود آرى، زیرا زناكار ممكن است به همین گناه اكتفا كند، خود را به گناه دیگر آلوده نسازد ولى شراب خوار با آنكه به یك گناه آلوده شده به گناهان دیگرى نیز مانند زنا، دزدى، آدمكشى و ترك نماز.... آلوده خواهد شد.»
مردى از امام باقر(علیه السلام) علّت حرام شدن شراب را سؤال مىكرد. آنحضرت اینطور فرمودند: «ان مدمن الخمر كعابد و ثن و یورثه الارتعاش، و یهدم مروءته، و تحمله على التجسر على المحارم، منسفك الدماء و ركوب الزنا، حتى لایومن اذا سكر ان یثبت على حرمه، و هو لا یعقل ذلك، و الخمر لا تزید شاربها الا كل شر؛ دائم الخمر مانند بتپرست است، شراب برایش رعشه بدن پدید مى آورد، مردانگى و انصاف و مروّتش را نابود مىكند، شراب است كه كه شراب خوار را وادار بر جسارت بر نزدیكان و اقوام و خویشان و خون ریزى و زنا مینماید حتّى از زناى با محارم ایمن نمىتواند بود. او پس از مستى این كار را بىتوجّه انجام مىدهد و خلاصه شراب وادار كننده به هر نوع شر و اعمال ضدّ انسانى است.
دانشمندان تعداد امراضى را كه عامل اصلى آنها شراب و عرق است تقریبا پنج نوع شمردهاند.
1- امراض معدى: الف- «گاستریت» ساده و مزمن كه بالاخره به ضعف و نابودى قوا منجر مىشود.
ب- «فلگمن معده»
ج- «انتریت» سخت و اغلب «اسفلگیت» دل دردهاى مختلف و درد معده كه بیشتر در وقت اعتیاد به وقوع مىرسد و درد دلهاى دایمى اثر دیگر آن در معده اتساع معدى است كه گاهى چنان این عضو را بزرگ مىكند كه مانند كیسهاى شده و پنج برابر موقع عادى گنجایش پیدا میكند یعنى ممكن است ده تا 12 لیتر آب بیشتر جا بگیرد.
بطور كلى الكل باعث التهاب جهاز هاضمه مىشود، در رودهها نیز تأثیر سخت نمود، باعث خراشیدگى جدار آنها، و دفع خون، و ضعیف ساختن قوا مىشود، و بالاخره اسهال سخت تولید مى كند، و گاه نیز یبوست مىآورد. در اثر استعمال نوشابه «قولون» (روده بزرگ) لطمه دیده، یبوست و لینت پشت سر هم به وجود مىآورد.
الكل زبان را ضخیم و سخت مىكند و سلولهاى مخصوص ذائقه را ضعیف و بالاخره محو مىنماید، بطوریكه شخص دائم الخمر دیگر طعم غذاها را درست حسّ نمىكند، و این خود یكى از علل بىاشتهایى در شخص الكى مىباشد و بیشتر از همه باعث خرابى دستگاه هاضمه مىشود.
الكل، شیرههاى دهان (بزاق) و شیرههاى معدى و سایر شیرههاى بدن را كم كرده از بین مىبرد.
2- امراض دستگاه تنفس: الكل از بزرگترین علل ابتلاى به مرض سل، مىباشد ریهها در اثر الكل تورّم یافته؛ لكههاى بنفش یا سفیدى روى آنها ظاهر مىگردد، و لختههاى خون در خلط شرابخوار ظاهر مىشود كه نتیجه خرابى ریه است، شرابخوار هر صبح در رختخواب مدّتى سرفه مىكند خود را مىاندازد و گاهى لختههاى خون یا صفراء به حال تهوع از دهانش بیرون مىآید و بدون استثنا در اشخاص الكلى عمل تنفس سخت و پر زحمت است.
3 - گردش خون: در اثر شراب موادّ اصلى خون از جمله فیبرین و گلبولهاى قرمز و غیره خیلى كم شده و از دست رفته، مایع خون، آهكى و خراب شده است، چون خون فاسد شود كلیه بدن دچار اختلال و كمغذایى و ضعف مىگردد، گلبولهاى سرخ و سفید را از بین برده شخص را آماده براى سكته مىنماید.
هر نوع نوشابه الكلى از جمله آبجو، رگها را سخت و شكننده مىكند و مرونت یا ارتجاع آنها را از دست مىدهد و موجب مىشود در در اثر جزئى فشار مانند عصبانیّت، كار زیاد، سرما، یا گرماى فوق العاده پاره شده و سكته ناقص یا كامل بوجود آورد؛ عروق در اثر الكل، تصلّب و شریان، تكلس(1615) پیدا مىكند.
4- امراض قلب : در نتیجه خرابى خون، عمل قلب مختل شده كم كم چربى و پیه دور آن را مىگیرد، و آن را سنگین و بزرگ مىكند، و چون قلب در حین ضربان، با قوت حركت مىكند سنگینى مزبور موجب كندى حركت و نامرتبى مىگردد، و روى این اصل نبض اشخاص الكلى، آهسته و نامرتب مىزند.
5- بیماریهاى عصبى: الكل وضع اعصاب را فلج مىسازد اعصاب آخذ(1616) و محركه ضعیف شده، فلج و رعشه پیدا مىكند، در تمام بدن حالت خارشى به وجود مىآید و الكى بدون سبب احساس حرارت مىكند، بدنش مخصوصاً دستها و سر مىلرزد، سخنش نامفهوم و بىمعنى مىشود، و علائم روحى، عصبانیّت، حالت قیافه حیوانى، ترس و سردرد، در او به وجود مىآید.
در اثر ضعیف شدن اعصاب، در معرض برخى امراض عصبى، واقع مىشود، و راه براى سكته و خونریزى باز مىگردد.
الكل در اثر داخل كردن «اسید اوریك» در خون تولید درد اعصاب و رماتیسم مىكند.