تربیت
Tarbiat.Org

گنجینه معارف 3 (110 موضوع)
محمد رحمتی شهرضا

یكسانى مدح و ذمّ مردم‏

«قَالَ الصَّادِقُ(علیه السلام) لَا یَصِیرُ الْعَبْدُ عَبْداً خَالِصاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى یَصِیرَ الْمَدْحُ وَ الذَّمُّ عِنْدَهُ سَوَاءً لِأَنَّ الْمَمْدُوحَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَصِیرُ مَذْمُوماً بِذَمِّهِمْ وَ كَذَلِكَ الْمَذْمُومُ فَلَا تَفْرَحْ بِمَدْحِ أَحَدٍ فَإِنَّهُ لَا یَزِیدُ فِى مَنْزِلَتِكَ عِنْدَ اللَّهِ وَ لَا یُغْنِیكَ عَنِ الْمَحْكُومِ لَكَ وَ الْمَقْدُورِ عَلَیْكَ وَ لَا تَحْزَنْ أَیْضاً بِذَمِّ أَحَدٍ فَإِنَّهُ لَا یَنْقُصُ عَنْكَ بِهِ ذَرَّةٌ وَ لَا یَحُطُّ عَنْ دَرَجَةِ خَیْرِكَ شَیْئاً وَ اكْتَفِ بِشَهَادَةِ اللَّهِ تَعَالَى لَكَ وَ عَلَیْكَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كَفى بِاللَّهِ شَهِیداً وَ مَنْ لَا یَقْدِرُ عَلَى صَرْفِ الذَّمِّ عَنْ نَفْسِهِ وَ لَا یَسْتَطِیعُ عَلَى تَحْقِیقِ الْمَدْحِ لَهُ كَیْفَ یُرْجَى مَدْحُهُ أَوْ یُخْشَى ذَمُّهُ وَ اجْعَلْ وَجْهَ مَدْحِكَ وَ ذَمِّكَ وَاحِداً وَ قِفْ فِى مَقَامٍ تَغْتَنِمُ بِهِ مَدْحَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَكَ وَ رِضَاهُ فَإِنَّ الْخَلْقَ خُلِقُوا مِنَ الْعَجِینِ مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ فَلَیْسَ لَهُمْ إِلَّا مَا سَعَوْا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ماسَعى» وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ لا یَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا یَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَیاةً وَ لا نُشُوراً»؛(826) امام صادق(علیه السلام) فرمودند: بنده‏اى در نزد خداوند به پاكى نمیرسد مگر اینكه مدح و ذمّ مردم در نظر او یكسان باشد، زیرا كسى كه در نظر خداوند ممدوح میباشد با مذمّت مردم مذموم نمى‏گردد؛ كسى كه در نزد خداوند مذموم میباشد با مدح و ستایش مردم ممدوح نخواهد شد پس بنابراین با مدح كسى خوشحال نباش كه مدح او تو را نزد خداوند مقرّب نمیكند، و مقدّرات و سرنوشت تو را تغییر نمیدهد؛ از مذمّت كسى هم محزون مباش زیرا با مذمّت اشخاص چیزى از تو كاسته نمى‏گردد و از مقامت كم نمى‏گردد، و شهادت خداوند براى تو كفایت مى‏كند، كسى كه توانائى ندارد مذمّت را از خود دور كند و یا مدح را به طرف خود بكشاند چگونه از مدح مردم خوشش مى‏آید و یا از مذمّت آنان ناراحت میگردد باید به مدح و یا ذمّ مردم كارى نداشته باشى و باید كارى كنى كه رضایت خدا و مدح او شامل حال تو گردد، مردم همه از آب پستى خلق شده‏اند، و فقط كسانى میتوانند سعادت پیدا كنند كه در كارهاى نیك شتاب داشته باشند. خداوند متعال میفرماید: «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى»(827) و نیز فرموده: «وَ لا یَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا یَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَیاةً وَ لا نُشُوراً»(828) مردم توانائى ندارند نفع و ضرر را از خود دور كنند و یا مرگ و زندگى را در اختیار بگیرند، و یا در قیامت براى خود كارى انجام دهند.»