تربیت
Tarbiat.Org

گنجینه معارف 3 (110 موضوع)
محمد رحمتی شهرضا

پدرسوخته تو هم (انّا اَنزَلنا)؟!

غرور و خودخواهى و ظلم و ستمى كه خوانین و مالكان بزرگ ایران بر كشاورزان و روستاییان روا داشتند در همه عصرها و تاریخ این سرزمین شگفت آور است. اما این ظلم و ستم در اواخر دوره قاجار دوصد چندان شد. دكتر رضوانى درباره غرور و خودخواهى خانها قبل از انقلاب مشروطیت مى‏نویسد:
«در آن روزها مردم به طبقات مختلفى از قبیل خان، میرزا، بیگ، ملّا، سیّد و رعیّت تقسیم مى‏شدند. عُرف و عادت به مرور زمان، هر طبقه‏اى را داراى امتیازاتى كرده بود كه به آن امتیازات، دلبستگى پیدا كرده بودند. در میان طبقات مختلف، ممتازتر از همه، طبقه اعیان یا خانها بودند كه خودشان یا پدرشان یا جدّشان به یكى از مقامات دولتى یا دیوانى رسیده بودند. خانها از هر حیث خود را از رعیّت بركنار مى‏گرفتند و طبقات غیرممتازه را در حریم قدرت خود، راه نمى‏دادند. رعایا حقّ نداشتند به آنان تشبّه جویند و از آنان در یكى از شؤون زندگى تقلید كنند و در این امر چنان پافشارى داشتند كه گاهى داستانهاى مضحكى روى مى‏داد: در شهرستان بیرجند -وطن نگارنده (=دكتر رضوانى)- دهى است به نام «خوسف». در آن روزها معمولِ یكى از خوانین خوسف آن بوده كه در نماز به جاى سوره توحید، سوره قدر را تلاوت مى‏كرده. روزى یك فرد عادى، فارغ از قید خانى و غافل از عادت خان، پهلوى خان به نماز ایستاده و پس از قرائت سوره حمد، سوره قدر را تلاوت مى‏كرد. خان چنان عصبانى شد كه او را به باد دشنام و كتك گرفت و گفت: پدرسوخته...، خان «انّا انزلنا»، تو هم «انّا انزلنا»؟! توهمان «قُل هو اللَّه» آباء و اجدادى خودت را بخوان.(239)