تربیت
Tarbiat.Org

معرفت نفس و حشر
اصغر طاهرزاده

نگاهی گذرا به شخصیت و جایگاه تاریخی صدرالمتالهین

محمد بن ابراهیم قوامىِ شیرازى‏ معروف به ملاصدرا و صدرالمتألهین، در سال 979 هجری قمری متولد شد و در هفتاد سالگى و در هفتمین سفر حج در سال 1050 هجرى قمرى وفات نمود.
آنچه به یقین از او مى‏دانیم این است كه او در شیراز متولد شده است و پدر او ابراهیم بن یحیى قوامى است. پدرش فردی صالح و از وزیران دولت فارس به مركزیت شیراز و از خاندان محترم قوامى بود این فرزند در سایه پدر با عزت و كرامت آموزش دید و پدرش او را به فراگیرى دانش تشویق نمود. وقتى پدرش وفات یافت صدرا براى تكمیل تحصیلات خود به اصفهان كه مركز دانش و دولت در عهد صفویه بوده است، مهاجرت كرد.
از بررسى زندگى صدرالمتالهین مشخص مى‏شود هنگامى كه وى به اصفهان ‏رفت داراى مقام علمى و عملى ممتازى بوده است، زیرا در ابتداى ورود به حوزه اصفهان در درس شیخ بهاء الدین عاملى شركت نموده در حالى كه هر كسى شایستگى حاضر شدن در درس شیخ بهائى، شیخ الاسلام آن زمان را نداشت.
محمد صدرالدین چنان به علم اشتیاق داشت كه همه‌ی اموالى را كه پدرش بر جاى گذاشته بود، در تحصیل آن صرف كرد و به مكتب فلسفى- عرفانى كه در آن زمان پیروان زیادى داشت روى آورد. این مكتب چنان اشتیاقى را در او برانگیخت كه راه را بر دیگر گرایش‏هاى او بست و از او عارف و فیلسوف و متألهى یگانه و كم‏نظیر یا بى‏نظیر پدید آورد. او خود به این عشق و اشتیاق در مقدمه‌ی اسفار اشاره كرده و گفته است: براى درك فلسفه‌ی الهى در جوانى تلاش بسیارى كردم.
عشق او به فلسفه و گرایش به آن، موجب جلب توجه او به درس فیلسوف عصر خود محمد باقر میر داماد، متوفاى 1040 هجرى شد كه صدر المتالهین در بسیارى از نوشته‏هایش از او به بزرگى یاد نموده و از جمله در شرح حدیث اول اصول كافى آورده است:« سید و سند و استاد و تكیه‏گاه من در معالم دین و علوم الهى و معارف حقیقى و اصول یقینى...» و در دیگر آثارش نیز با تعابیرى مشابه، وى را مى‏ستاید.