تربیت
Tarbiat.Org

معاد؛ بازگشت به جدّی‌ترین زندگی
اصغر طاهرزاده

ارتباط دو جهان

در بارة ارتباط دنیا و قیامت در حدیث آمده است:
«اِنَّ الْجَنَّةَ قیعانٌ وَ اِنَّ غَراسَها سُبْحانَ‌اللهِ والْحَمْدُلِلّهِ وَ لااِلهَ‌اِلاَّ‌اللهُ وَاللهُ‌اَكْبَرُ وَ لاحَوْلَ‌وَلاقُوَّةَاِلاّبِاللهِ»(257)
بهشت فعلاً صحرای خالی بی‌كشت و زراعت است، همانا اذكار «سبحان‌الله» و «الحمدلله» و «لااله‌الاّ‌الله» ‌و «الله‌اكبر» و «لاحول ‌ولاقوة‌الاّ‌بالله» درخت‌هایی هستند كه در این‌جا گفته، و در آن‌جا كاشته می‌شوند.
در حدیث دیگر است كه رسول‌اكرم(ص) فرمود:
«در شب معراج وارد بهشت شدم فرشتگانی دیدم كه بنّایی می‌كنند، با خشتی از طلا و خشتی از نقره، و گاهی هم از كاركردن دست می‌كشند. به ایشان گفتم چرا گاهی كار می‌كنید و گاهی از كار دست می‌كشید؟ پاسخ دادند تا مصالح بنایی برسد. پرسیدم مصالحی كه می‌خواهید چیست؟ گفتند: ذكر مؤمن كه در دنیا می‌گوید سبحان‌الله و الحمدلله و لااله‌الاّ‌الله ‌و الله‌اكبر. هروقت بگوید ما می‌سازیم و هر وقت خودداری كند ما نیز خودداری می‌كنیم».(258)
در حدیث دیگر آمده است كه رسول‌اكرم(ص) فرمودند:
هركس كه بگوید سبحان‌الله، خدا برای او درختی در بهشت می‌نشاند و هركس بگوید الحمدلله خداوند برای او درختی در بهشت می‌نشاند و هركس بگوید لااله‌الاّالله خدا برای او درختی در بهشت می‌نشاند. مردی از قریش گفت: پس درختان ما در بهشت بسیار است. حضرت فرمودند بلی ولی مواظب باشید كه آتشی نفرستید كه آن‌ها را بسوزاند و این به‌دلیل گفتار خدای عزوجل است كه: «ای كسانی كه ایمان آوردید خدا و فرستادة او را فرمان برید و عمل‌های خویش را باطل نكنید».(259) ».(260)
یعنی همچنان‌كه با كارهای نیك در این جهان، درختان بهشت را به‌وجود می‌آورید، با اعمال بد خویش آتش جهنم را شعله‌ور می‌سازید و ممكن است این آتش آنچه را كه حسنات شما ایجاد كرده‌اند نابود سازد.
در حدیث دیگر فرمود:
«اِنَّ الْحَسَدَ لَیَأكُلُ الْاِیْمانَ كَما تَأكُلُ النّارُ الْحَطَبَ»(261)
حسدورزیدن، ایمان آدمی را می‌خورد آنچنان كه آتش، هیزم را می‌بلعد و خاكستر می‌كند.
معلوم می‌شود جهنم نیز مانند بهشت صحرایی خالی است. آتش‌ها و عذاب‌ها تجسم همان گناهانی است كه به‌دست بشر روشن و فرستاده می‌شود.
مار و گژدم و آب‌جوشان و خوراك زقّوم دوزخ، از ناپاكی‌ها و پلیدی‌ها، خلق می‌شود همان‌طوری كه حور و قصور و نعیم جاویدان بهشت از تقوی و كارهای نیك آفریده می‌شود. خدا در مورد دوزخیان می‌فرماید:
«اولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ اَلیمٍ»(262)
آنان شكنجه‌ای دردآور از ناپاكیِ دردآور خویش دارند.
پس به گفتة مولوی:
این جهان كوه است، و فعل ما ندا

بـاز آیـد سـوی مـا از كُـه صــدا

قرآن كریم اهل ایمان را چنین اندرز می‌دهد:
«یا اَیُّهَاالَّذینَ امَنُوا اتَّقوااللهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوااللهَ... »(263)
ای مؤمنان! تقوای الهی پیشه کنید و هركسی باید بنگرد كه چه چیزی برای فردای خود پیش فرستاده است و تقوای الهی پیشه كنید...
در این آیه؛ لحن قاطع و صریحِ عجیبی است، به‌صورت امر می‌فرماید هركس باید بنگرد كه برای فردای خود چه پیش فرستاده است. سخن از پیش فرستادن است یعنی شما عیناً همان چیزهایی را كه اكنون می‌فرستید خواهید داشت، لذا درست بنگرید كه چه می‌فرستید.
همچون كسی كه وقتی در سفر است اشیایی را خریداری كرده و قبل از خود به‌وطن خود می‌فرستد، او باید دقت كند، زیرا وقتی از سفر برگشت و به‌وطن خویش رسید در بسته‌بندی‌های پستی‌ای كه فرستاده است همان چیزهایی است كه خودش تهیه كرده است. ممكن نیست كه نوعی كالا پیش فرستد، و هنگام بازگشت به وطن به نوعی دیگر دست یابد.
در این آیة كریمه دوبار كلمة «اتَّقوااللهَ» آمده است و بین آن‌ها فقط یك جملة كوتاه «وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ» وجود دارد، شاید در قرآن مشابهی نداشته باشد كه با این فاصلة كوتاه، دوبار امر به تقوی شده باشد. چون می‌خواهد بگوید: با تقوای الهی و از سر دقت‌های معنوی متوجه باشید چه چیزی برای ابدیت خود پیش فرستاده‌اید، مسئله را سرسری نگیرید.
باز هم قرآن كریم می‌فرماید:
«وَ اِذَا الْجَحیمُ سُعِّرَتْ وَ اِذَا الْجَنَّةُ اُزْلِفَتْ عَلِمَتْ نَفْسٌ مَا اَحْضَرَتْ »(264)
آنگاه كه دوزخ افروخته گردد و بهشت نزدیك آورده شود هركس خواهد دانست چه آماده و حاضر كرده است.
یعنی آنچه به آدمی در آن جهان می‌رسد، اعم از نعیم بهشتی و عذاب دوزخی، همه چیزهایی است كه آدمی خودش آماده و حاضر ساخته است، الاّ این‌كه در این دنیا آن‌ها را نمی‌شناسد و در آخرت آن‌ها را خواهد شناخت. و این مضمون آیات بسیاری از قرآن كریم است كه می‌فرماید: روز قیامت خدا به‌شما خبر می‌دهد كه شما چه می‌كردید. یعنی شما اكنون خبر ندارید كه چه‌كار می‌كنید، روز رستاخیز از كار خویش با خبر می‌شوید و كردار خود را خواهید شناخت.