نفخ صور؛ آن نفخه و دَمی است که به‌وسیلة آن، کل نظام هستی متحول می‌شود. نفخة اول دَم الهی است با مظهریت حضرت اسرافیل(ع)، همان طور که کلّ وجود با همه جلوات مختلف یک دَم الهی است که به آن «نَفَسُ الرّحمن» گویند و موجب ظهور موجودات عالم یا کلمات الهی می‌شود، سپس نَفَسُ الرّحمن که موجب ایجاد عالم شد به نقطه‌ای می‌رسد که باز می‌گردد و پس گرفته می‌شود و صورت کنونی نظام هستی از بین می‌رود، مثل دمیدن بر زغال نیم‌افروخته، که با یک دَم شعله می‌کشد و با دم دیگر شعله‌اش خاموش می‌گردد و نفخ صور مثل دَم دوم است که در مقدماتِ اولِ قیامت پیش می‌آید و مظهر این دَم، حضرت اسرافیل(ع) است که در اثر آن دَم یا صُوْر، موجودیت موجودات پس گرفته می‌شود و همه چیز فانی می‌گردد.
پس از دَم اول؛ دوباره نفخة دیگری ظاهر می‌گردد و موجودات را وارد موجودیت قیامتی می‌کند که به آن نفخه، احیاء یا نفخة دوم می‌گویند. نفخة اول؛ دَمِ قبض‌کننده است و خداوند با اسم قابض در مظهر اسرافیلی ظهور می‌کند و وجود دنیایی را از موجودات می‌ستاند و نفخة دوم؛ دَمِ احیاء و قیام است.
نفخة صور اول؛ صیحة وحشتناکی است که کلّ موجودات، هستی خود را از دست می‌دهند مگر کسانی خاص. قرآن می‌فرماید:
«وَ یَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صَادِقِینَ. مَا یَنظُرُونَ إِلَّا صَیْحَةً وَاحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَهُمْ یَخِصِّمُونَ. فَلَا یَسْتَطِیعُونَ تَوْصِیَةً وَلَا إِلَى أَهْلِهِمْ یَرْجِعُونَ».(155)
و می‌گویند: اگر راست می‌گویید، پس این وعده چه موقع خواهد بود؟ آن‌ها جز یک صیحه، چیز دیگری را نخواهند دید و در حالی که سرگرم جدال‌اند، غافل‌گیرشان می‌کند، آن‌گاه نه توانایی وصیتی دارند و نه می‌توانند به سوی کسان خود برگردند.
پس با نفخة اول همه وارد برزخ می‌شوند و دیگر نمی‌توانند در دنیا باشند و به خانه‌های خود برگردند و لذا برزخ منزلگاه و مرحله‌ای است که در بازگشت به سوی خدا باید در آن وارد شد.
باز در توصیف نفخة اول می‌فرماید:
«وَ یَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَن فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِینَ».(156)
و روزی که در صور دمیده شود، پس هرکه در آسمان‌ها و هرکه در زمین است به هراس افتد، مگر آن‌کس که خدا بخواهد، و جملگی با زبونی رو به سوی او آورند.
روشن است که طبق آیة فوق این قبض شامل همة موجودات زمینی و آسمانی مثل ملائکه می‌شود.
و نیز در توصیف نفخة اول می‌فرماید:
«وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَن فِی الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ».(157)
و در صور دمیده می‌شود، پس هرکس در آسمان‌ها و هرکه در زمین است، مدهوش در می‌افتد، مگر کسی که خدا بخواهد.
عنایت دارید که نفرمود: «ماتَ»، بلکه فرمود: «صَعِقَ» چون در نفخه صور اولاً؛ بحث انقطاع روح از بدن که به آن موت می‌گویند در میان نیست و ثانیاً؛ فقط شامل انسان نمی‌شود بلکه شامل هر آن‌که در آسمان و زمین است می‌باشد و لذا شامل ملائکه و ساکنان برزخ که به تعبیری اهل زمین‌اند،(158) نیز می‌شود. پس با دمیده شدن نفخه اول در مقدمات ظهور قیامت، طومار عوالم بالاتر از دنیا، از برزخ گرفته تا عوالم غیبی آسمان‌ها، هر آنچه در آن‌ها موجودند در هم پیچیده خواهد شد.
طبق بحث فوق اگر هنگام شروع ظهور عالم قیامت در دنیا باشیم، نفخ صور را خواهیم دید، و نیز اگر در عالم برزخ و مثال باشیم، باز با آن مواجه خواهیم گشت و اگر در عالم برتر از عالم برزخ و مثال در آسمان غیب هم باشیم، باز با این دَم روبه‌رو خواهیم بود و ظاهراً این نفخه به مرور ظاهر می‌شود، از دنیا شروع شده و تداوم یافته، به عالم برزخ رسیده، پس از آن تا عالم بالاتر از برزخ و عالم مجردات ادامه می‌یابد.(159)
این‌که در آیه 87 سوره نمل می‌فرماید؛ هر آنچه در آسمان‌ها و زمین است به فزع می‌افتند، چون آن نفخه آن‌ها را از وجود خود خارج می‌کند و در مرتبه وجودیِ دیگری وارد می‌نماید و این غیر از مرگ و بی‌هوشی است که ما می‌فهمیم، و در سیر به سوی خداوند این مدهوشی لازم است تا مقدمه ورود به نظام قیامت فراهم گردد و آن مردنی است برای زنده شدن.