تربیت
Tarbiat.Org

خطر مادی‌شدن دین
اصغر طاهرزاده

پاورقی ها

1 - سوره‌ی یونس،آیه‌ی 35.
2 - بحارالانوار، ج24،ص147.
3 - 25/12/1387.
4 - معنویت تشیع، علامه‌ی طباطبائی«رحمة‌الله‌علیه» ، انتشارات تشیع سال 1385، ص 39.
5 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 30.
6 - معنویت تشیع، ص 48.
7 - به کتاب «بصیرت حضرت فاطمه (س) » از همین مؤلف رجوع شود.
8 - معنویت تشیع، ص 50.
9 - الاحتجاج علی اهل اللجاج، ج 2، ص 317
10 - این نوع بحران غیر از بحران تکوینی است که با نبودن حجت در هستی به‌وجود می‌آید.
11 - معنویت تشیع، صفحه‌ 50.
12 - معنویت تشیع، ص 51.
13 - قوشجی در شرح تجرید می‌گوید: عمر بالای منبر گفت: «ایّهاالنّاس! ثلاث كنّ علی عهد رسول‌الله(ص) و انا انهی عَنْهُنَّ وَ اُحَرِّمُهُنَّ و اُعاقِبُ عَلیهِنَّ، مُتْعَةُ‌النِّساء وَ مُتْعَةُ‌الحجّ وَ حیِّ‌علی‌خیرالعمل»؛ ای مردم سه چیز در زمان رسول‌الله بود كه من آن‌ها را نهی كرده و حرام می‌نمایم و هركس به انجام آن‌ها مبادرت نماید را عقوبت می‌كنم كه عبارتند از: «متعه‌ی نساء و متعه‌ی حج و گفتن حیِّ علی خیرالعمل در اذان». (ترجمه‌ی الغدیر، ج 12، ص79). معنویت تشیع، ص 55.
14- على‌رضا كهنسال، نهج‌الحق و كشف‌الصدق، ص281. تفسیر کبیر فخر رازی، ضمن تفسیر آیه‌ی «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُن‏..».
15- معنویت تشیع، ص 54.
16- معنویت تشیع، ص 54.
17- سوره‌ی ذاریات، آیه‌ی 56.
18- سوره‌ی حجر، آیه‌ی 99.
19 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 75.
20 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 185.
21- سوره‌ی حجر، آیه‌ی 99.
22 - سوره‌ی یس، آیه‌ی 83.
23 - سوره‌ی حجر، آیه‌ی 21.
24 - معنویت تشیع، ص 63.
25 - همان، ص 64.
26- بحارالانوار، ج 45، ص 59 - منتهی‌الآمال، ص 404.
27 - جهت بررسی بیشتر این موضوع به کتاب «چگونگی فعلیت‌یافتن باورهای دینی» از همین مؤلف رجوع شود.
28 - جهت بررسی جایگاه باطنی مقام اهل البیت(ع) به تفسیرالمیزان آیه‌ی 33 سوره‌ی احزاب و آیات 77 تا 79 سوره‌ی واقعه رجوع فرمائید.
29 - دکتر رضا داوری.
30 - سوره‌ی حجر، آیه‌ی 21.
31 - به کتاب «کار روشنفکری» از بابک احمدی، نشر مرکزی، 1374 رجوع شود.
32 - آن عده از روشنفکران مسلمانی که اخیراً مدعی‌اند قرآن مربوط به فهم پیامبر(ص) است بدون آن‌که خداوند آن را به پیامبر(ص) وحی کرده باشد، بر مبنای مکتب «Nominalism» چنین نظریاتی را مطرح می کنند.
33 - إرشاد القلوب إلى الصواب، ج ‏2، ص 210.
34 - بحارالانوار ج 1، ص 97.
35 - شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص 41.
36 - عوالی اللآلی، ج 4، ص 124.
37 - كشف الیقین فی ‌فضائل أمیرالمؤمنین(ع)، ص 464.
38 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 28.
39 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 29.
40 - سوره‌ی توبه، آیات 31 و 30.
41 - سوره‌ی منافقون،آیه8.
42 - معنویت تشیع، ص 39.
43 - همان، ص 39.
44 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 30.
45 - اگر قرآن در سوره‌ی انسان، آیه‌ی 12 می‌فرماید: «وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِیرًا» و جزای آن‌ها را به جهت صبری که پیشه کردند بهشت و حریر قرار دادیم، آن حریر از جنس همان عالم معنویت است و صورت نیت‌های الهی آن‌ها است.
46 - سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 64.
47 - معنویت تشیع، ص 54.
48 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 31.
49 - منظور از دو متعه، متعه‌ی حجِ تمتع و عقد موقت است.
50 - نسائی، سنن، ج 5، ص 153.
51 - ینابیع المودة، ص 235، احقاق الحق، ج 4، ص 226.
52 - سوره‌ی نساء، آیه‌ی 59.
53 - سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 33.
54 - سوره‌ی واقعه، آیات 79-77.
55 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 31.
56 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 180.
57- مستدرك‏الوسائل، ج 5، ص 229.
58 - تفسیر صراط مستقیم، سید حسین بروجردی، ج 3، ص 374.
59 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 32.
60 - أمالی الصدوق، ص 463. بحارالانوار، ج 44، ص 298.
61 - پیامبر(ص) فرمودند: «خُلِقَ نُور فَاطِمَه(س) قَبْلَ اَن یخْلُقَ الْاَرْضَ وَ السَّماء»(بحارالأنوار، ج‏43، ص 4) نور فاطمه(س) قبل از آن که آسمان و زمین خلق شود، خلق شد.
62 - در مورد ارتباط با ذوات مقدس نبی الله و اهل‌البیت(ع) می‌توانید به سلسله مباحث «مقام حقیقت نوری اهل‌البیت(ع)» رجوع فرمایید.
63 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 32.
64 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 29.
65- آری قبول است که غرب امروز حتی از یهودیت و نصرانیت خود دست برداشته و تجسم عینی دنیاپرستی شده ولی باید متوجه بود این ماده‌گرایی در بطن یهودیت و نصرانیت موجود است و قرآن ما را از آن منع می‌کند، چه رسد به غرب‌گرایی و غرب‌زدگی امروز.
66 - خبرگزاری فارس، 21 دی 1388.
67 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 120.
68 - صحیفه‌ی امام، ج 15، ص 18.
69 - نهج البلاغه، خطبه 201.
70 - خلیفه‌ی اول دستور می‌دهد فجأة سلمی را که موجب آزار مسلمانان شد، ‌زنده در آتش بسوزانند در حالی که چنین حکمی بر پیامبر خدا(ص) نیز روا نیست.(تاریخ طبری، ج 4 ، ص 52)
71 - شیخ طبرسی، إعلام الورى بأعلام الهدى، ص: 442.
72 - در همین رابطه است که مقام معظم رهبری«حفظه‌الله‌تعالی» فرمودند:به طور قطع می گویم الگوی غرب برای توسعه،یک الگوی ناموفق است.25/2/1386.
73 - معنویت تشیع، علامه‌ی طباطبائی«رحمة‌الله‌علیه»، ص 48.
74 - به کتاب اسرار الصلوة،آیت الله جوادی آملی، رجوع شود.
75 - ترجمه‌ی الغدیر، ج 12، ص 79.
76 - سوره‌ی نجم ، آیه‌ی 3.
77 - معنویت تشیع، ص 57.
78 - معنویت تشیع، ص 52.
79 - مسعودی، مروج الذهب، ج 2، ص 345.
80 - طه حسین، انقلاب بزرگ، علی و دو فرزند بزرگوارش، ص 9.
81 - سوره‌ی واقعه، آیه‌ی 78.
82 - سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 33.
83 - تذكره سبط 87 - مناقب خوارزمی 58 - مقتل خوارزمی 1/ 45 - الغدیر، ج 5 ، ص 175.
84 - مستدرك حاكم نیشابوری، ج 1، ص 45 - ابن‌جوزی در سیره‌ی عمر، ص 106 - الغدیر، ج 11، ص 201.
85 - اریاض‌النضرء، ج2، ص 196- الغدیر، ج 11، ص 217.
86 - به کتاب «ولایت فقیه» از حضرت امام خمینی«رضوان‌الله‌علیه» رجوع شود.
87 - سوره‌ی مؤمنون، آیه‌ی 70.
88 - صحیفه‌ی امام، ج 8، ص 281.
89 - جهت بررسی بیشتر جایگاه دموکراسی در غرب، به کتاب «سیطره‌ی کمیت» از رنه‌گنون رجوع فرمایید.
90 - امالی صدوق، ص 534.
91 - به کتاب «ماه رجب، ماه یگانه شدن با خدا» از همین مولف رجوع فرمایید.
92 - بحارالأنوار ج 34، ص 267.
93 - الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏1، ص 110.
94 - سوره‌ی حجر، آیه‌ی 21.
95 - الکافی، ج 3، ص 242.
96 - به کتاب «معاد، بازگشت به جدّی‌ترین زندگی» ص 88 از مؤلف و یا اصول کافی ج 1، ص 65، رجوع شود.
97 - شرح الاسماء الحسنی، ملا هادی سبزواری، ج 2، ص 21.
98 - سوره‌ی نور، آیه‌ی 37.
99 - سوره‌ی مؤمنون، آیه‌ی 3.
100 - نهج البلاغه، کلام 211.
101 - نهج البلاغه، خطبه‌ی 34.
102 - «الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد»، ج‏2، ص 205.
103 - ملاهادی سبزواری، شرح الأسماء، ج 2، ص 21.
104 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 61.
105 - سوره‌ی کهف، آیه‌ی 59.
106 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 2.
107 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 96.
108 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 61.
109 - سوره‌ی احقاف، آیه‌ی 3.
110 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 36.
111 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 34.
112 - سوره‌ی حجر، آیات4 و 5.
113 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 61.
114 - سوره‌ی آل‌عمران، آیات 140 و 141.
115 - سوره‌ی یونس، آیه‌ی 4.
116 - مبانی این بحث را در کتاب «از برهان تا عرفان» قسمت «برهان صدیقین» از همین مؤلف دنبال كنید.
117 - سوره‌ی هود، آیه‌ی 27.
118 - سوره‌ی هود، آیه‌ی 26.
119 - المحجةالبیضاء، ج 5، ص 60.
120 - علت سکونت یهودیان در مدینه را نیز چنین نوشته‌اند که چون در متون خود خوانده بودند آخرین پیامبر در این محل، نظام الهی خود را برپا می‌کند، به آن محل آمدند تا از اولین کسانی باشند که به او ایمان می‌آورند، ولی چون حسادت بر آن‌ها غلبه کرد اکثراً موفق به آنچه می‌خواستند نشدند.
121 - طایفه‌ی لخمیان از قرن سوم تا قرن هفتم میلادی در جزیرة‌العرب بر حیره حکومت می‌کردند. با تسلط مسلمانان بر حیره و ساخته‌شدن شهر کوفه در سال هفدهم هجری از اهمیت و شکوه گذشته‌ی حیره کاسته شد.(یاقوت حموی، معجم البلدان، بیروت، دار صادر دار بیروت، 1956م، تحت واژه‌ی حیره).
122 - سوره‌ی اعراف، آیات 94 و 95.
123 - به آیه‌ی 98 سوره‌ی یونس رجوع شود.
124 - سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 95.
125 - سوره‌ی حجر، آیات 4 و 5.
126 - سوره‌ی کهف، آیه‌ی 58.
127 - تفسیر آیه‌ی22 سوره‌ مبارکه حدید در موضوع فوق روشنگری های قابل توجهی دارد.
128 - الكافی، ج‏1، ص 471.
129 - شیخ مفید، الارشاد، ج 2، ص 192.
130 - سوره‌ی حجر، آیه‌ی 4.
131 - سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 140.
132 - سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 141.
133 - شیخ صدوق‏، كمال الدین و تمام النعمة، ج ‏2، ص 338.
134 - جهت تفصیل این نکته به کتاب«فرهنگ مدرنیته و توهم» از همین مولف رجوع فرمایید.
135 - سوره‌ی نحل، آیه‌ی 61.
136 - سوره‌ی کهف، آیه‌ی 59.
137 - سوره‌ی ص،آیه‌ی 26.
138 - سوره‌ی یونس، آیه‌ی 91.
139 - سوره‌ی نحل، آیات 60 و 61.
140 - سوره‌ی محمد(ص)، آیه‌ی 25.
141 - سوره‌ی انعام، آیه‌ی 112.
142 - سوره‌ی مائده،آیه‌ی 48.
143 - سوره‌ی مائده، آیه‌ی 48.
144 - صحیفه‌ی امام، ج‏14، ص 456.
145 - سوره‌ی روم، آیه‌ی 8.
146 - سوره‌ی اعلی، آیه‌ی 13.
147 - سوره‌ی توبه، آیه‌ی 12.
148 - صحیفه‌ی امام، ج‏21، ص 88.
149 - تفسیر المیزان، ج 17، ص 89.
150 - هجرت اولیاء الهی از جامعه‌ی مرده نیز بر همین مبناست که متوجه می‌شوند آن جامعه استعداد جذب فیوضات الهی را ندارد.
151 - سوره‌ی بقره، آیه‌ی 249.
152 - فیلسوفان وحدت را مساوق وجود می‌دانند، بدین‌معنی که حتی نمی‌توان آن‌ها را دو چیز دانست که نسبتشان تساوی است، بلکه یک حقیقت‌اند به دو اعتبار.
153 - نهج‌الفصاحه، ص 45.
154 - «فَضْلُ الْجَماعَةِ عَلَی الْفَردِ اَرْبَعٌ وَ عِشْرُون» فضیلت نماز جماعت بیست و چهار برابر نماز فُرادَی است (عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 121). «فَضْلُ الْجَماعَةِ عَلَی الْفَرْدِ کُلُّ رَکْعَةَ بِاَلْفِی رَکْعَةَ» فضیلت یک رکعت نماز جماعت برابر دو هزار رکعت نماز فُرادَی است(تحف‌العقول، ص 417). در این دو روایت تفاوت ثواب، بستگی به کمال جماعت و خلوص نمازگزاران دارد.
155 - نهج‌البلاغه، خطبه‌ی 12.
156 - احیاء علوم دین، غزالی، ج 14، ص 147. امام خمینی«رضوان‌الله‌‌‌علیه» سرّ الصلاة، ص 96.