بحث در جلسه گذشته این بود كه میتوان نسبت به عالم غیب برخورد مثبت كرد همچنانكه برخورد منفی نمود و از آن سوء استفاده کرد. عالم غیب؛ حقیقت و ملکوت عالم ماده است، اگر با آن درست برخورد شود میتوان تمام اسرار دنیا را از آن فهمید. همانطور که غیبِ بدن شما نَفْس یا روح شماست و تمام سازماندهی و اسرار بدن شما در نَفْسِ شما قرار دارد، به همین جهت، همینکه انسان مُرد دیگر تن او هیچ حرکت و فعالیتی ندارد، نه چشمش میبیند و نه گوشش میشنود چون جنبهی ملکوتی بدن او دیگر بدن را تدبیر نمیکند. عالم مادی هم مثل بدن، غیبی دارد كه براساس آن اداره میشود.(26) حال ما به دو صورت میتوانیم با جنبهی غیبی عالم ارتباط پیدا كنیم. یا از طریق عقل متوجه قواعد آن عالم شویم و بر اساس قواعد و سنن عالم، با عالم برخورد کنیم، و یا براساس وَهمِ خود تصوراتی از عالم غیب بسازیم و بر اساس وَهم و خیالاتِ خود با عالم برخورد کنیم. در نگاه اوّلی به دنیا، خود را موظف میدانیم با حساب و برنامه در این عالم زندگی کنیم، ولی در نگاه دوم، با میل و خیالات خود زندگی میکنیم، و چون عالم را بر اساس میل و خیالات ما نساختهاند، چیزی نمیگذرد که در نتیجه گرفتن از كارهایمان ناکام میشویم، چون عالم با خیالات و وَهمیات ما هماهنگی نمیکند.
آری به کمک عقل متوجه قواعد عالم میشویم و از طریق به کارگیری قلب با حقیقت عالم مرتبط میگردیم و میتوانیم با آن حقایق اُنس بگیریم. ابتدا از طریق عقل و استدلال میفهمیم كه عالم غیب هست و سپس از طریق قلب و تزکیههای شرعی، حقایق را میبینیم. ابتدا به کمک عقل به وجود آنچه معتقدیم، استدلال میکنیم، تا بین عقاید حقیقی با عقاید خرافی تفکیک کنیم و بدانیم واقعاً چنین حقایقی هست، سپس به کمک تزکیه میتوانیم حجابهای بین قلب و حقایق را مرتفع مینماییم، و جان ما با آنها اُنس بگیرد. البته مقصد اصلی ما در این دنیا یافتن آن حقایق و اُنسگرفتن با آنها است، کار عقل خبردادن از وجود حقایق است، کار عقل مثل آدرس دادن است. وقتی آدرس خانهی كسی را به شما میدهند یعنی چنین خانهای هست، ولی برای پیدا کردن آن باید راه بیفتی. وجود خدا، ملائكه، معاد و حقیقت اهل البیت (ع) را عقل اثبات میکند، میفهمد كه چنین حقایقی هست، اما اگر کسی قلبش را تزكیه کند و دستورات شریعت را به قلب برساند، آنچه را که عقل از آن خبر داده است با چشم قلب میبیند. خیلی فرق است بین «دانایی» و «دارایی». پس به هر صورت راه ارتباط با غیب از طریق عقل و قلب ممکن است.
عبادات شرعی و ایّامی مثل ماه رجب و رمضان و مكانهایی مثل مسجدالحرام و حرم امامان(ع) و مساجد، زمینههاییاند که جان انسان در آن حالت با حقایق عالم بهتر مرتبط میشود. در اوقاتی مثل ماه رجب و رمضان درهای غیب به قلب انسان باز میشود، و اگر با این رویکرد به عبادات بنگریم خداوند هم تقاضای ما را بیجواب نمیگذارد و چشم قلب ما را میگشاید. آری اگر تلاش كنید قلب با عالم غیب آشنا میشود.