سؤال: چرا انسان در هنگام خواب وقتی با حادثهی وحشتناکی روبهرو میشود که تصور میکند خواهد مُرد، بیدار میشود؟
جواب: یك قاعده در این موضوع حاکم است و آن اینکه هیچوقت انسان نمیمیرد و جنس انسان آن است که همیشه زنده است، تن انسان میمیرد و مردن به معنای «جداشدن نفس از تن» است و لذا هر وقت که با مرگ خود - به هر نحوی- روبهرو شود، با مرگِ آن شرایط روبهرو میشود و خود را در شرایط جدید زنده و بیدار مییابد.
با توجه به امر فوق وقتی شما از زندگی دنیایی میمیرید، یکمرتبه متوجه میشوید به نشئه و عالم دیگر منتقل شدهاید و خود را در عالَم دیگری زنده و بیدار مییابید. همین قاعده را در خواب تجربه میکنید، به طوری که همینکه تصور میکنید دارید میمیرید، نفس ناطقهی شما که همیشه زنده است، منتقل میشود به دنیا و خود را بیدار مییابد. همین که میخواهید در خواب از آن ساحت، با مردن تمام شوید، به ساحت دیگری منتقل میگردید و از این طریق راز مرگ برایتان روشن میشود که مرگ انتقال نفس انسان است به نشئهای دیگر. و تمام مرگها - اعم از مرگِ در خواب و یا مرگ در بیداری- همینطور است كه شما را منتقل میکند به نشئهای دیگر و در اثر آن مرگ، خود را در نشئهای دیگر زنده و بیدار میبینید. وقتی هم که انسان به واقع مرد، ناگهان خود را در نشئهی برزخ بیدار و زنده مییابد،! منتها اطراف خود را طور دیگری میبیند. قرآن در وصف گناهکاران در آن نشئه میفرماید: «یَقُولُونَ یا وَیْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا یُغادِرُ صَغیرَةً وَ لا كَبیرَةً إِلاَّ أَحْصاها وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً وَ لا یَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدا»(84) پس گنهكاران را مىبینى كه از آنچه در آن نشئه با آن روبهرو میشوند، ترسان و هراسانند؛ و مىگویند: اى واى بر ما! این چه كتابى است كه هیچ عمل كوچك و بزرگى را فرونگذاشته مگر اینكه آن را به شمار آورده است؟! و این در حالى استكه همهی اعمال خود را حاضر مىبینند؛ و پروردگارت به هیچ كس ستم نمىكند. وجود مقدس پیامبر(ص) فرمودند: «النَّاسُ نِیَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا»(85) مردم در حال حاضر در خواباند وقتی مردند، تازه بیدار میشوند. بیدار میشوند و میبینند عالم اطرافشان طوری شده که نسبت به دنیا برایشان یک نحوه بیداری است. به همین جهت قرآن در رابطه با قیامت به شخص گناهکار میفرماید: «لَقَدْ كُنْتَ فی غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَكَشَفْنا عَنْكَ غِطاءَكَ فَبَصَرُكَ الْیَوْمَ حَدیدٌ»(86) حقیقتا تو از این عالم در غفلت بودی ما پرده را از مقابل تو عقب زدیم و حالا چون چشمت تیزبین شده اینها را در اطراف خود میبینی ولی در دنیا ندیدی در حالیکه در دنیا هم اینها اطراف تو بود.
این تجربهای که در خواب به سراغ شما آمد و فهمیدید همینکه میمیرید بیدار میشوید را میتوانید به هر مردنی تعمیم دهید و بدانید در دنیا هم وقتی مردید، بیدار میشوید و همین طور که وقتی از خواب بیدار میشوید، میبینید افرادی اطراف شما بودند و متوجه نبودهاید، پس از مرگ هم چون بیدار شدید و خود را در برزخ یافتید ملاحظه میکنید چه حقایقی اطراف شما بود و متوجه نبودید، ملائکه را میبینید که چگونه فعّالانه با شما مرتبط بودند و حالا به صورت نکیر و منکر برایتان ظاهر شدند و نیز صورت اعمال خود را مییابید - اعم از اعمال نیک و اعمال بد- (87) قرآن در توصیف این نکته میفرماید: «وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذا هِیَ شاخِصَةٌ أَبْصارُ الَّذینَ كَفَرُوا یا وَیْلَنا قَدْ كُنَّا فی غَفْلَةٍ مِنْ هذا بَلْ كُنَّا ظالِمینَ»(88) و وعدهی حقّ نزدیك مىشود؛ در آن هنگام چشمهاى كافران از وحشت از حركت بازمىماند؛ مىگویند: اى واى بر ما كه از این(جریان) در غفلت بودیم؛ بلكه ما ستمكار بودیم!