مـا در طـول سـال و در مـسـیـر طـولانـى حـركـت خودمان در چالش با هوى هاى نفسانى ، با گناهان ، با فضاهاى تاریكى كه خودمان به دست خودمان به وجود مى آوریم ، با مشكلاتى مواجه مى شـویـم . گـاهـى انـسـان بـراى ایـن كـه حـال دعـا پـیـدا كـنـد، مـشـكـل دارد. گـاهـى بـراى ایـن كـه قـطـره ى اشـكـى بـفـشـانـد، مـشـكـل دارد. چون راه دشوار است ، به وسیله ى خلافها و گناهان خود احاطه مى شویم . اما قـطـعـه ى مـاه رمـضـان ، آن قـطـعـه اى اسـت كـه حـركـتِ در آن قـطـعـه آسـان اسـت . مـثـل ایـن است كه در این راه دشوارى كه مى خواهید به محلى یا به شهرى برسید، گاهى مجبورید پیاده راه را طى كنید؛ گاهى مجبورید از آب بگذرید؛ گاهى مجبورید از باتلاق بگذرید؛ یك جا هم مى رسید به فرودگاهى كه هواپیماى مجهزى آماده است تا شما را بى دردسـر و بـا خـیـال راحـت و پـس از طى مسیر طولانى به مقصد برساند. آغاز ماه رمضان ، رسـیدن به همین فرودگاه است . خداى متعال راه را در ماه رمضان هموار كرده است و فضا را در مـاه رمـضـان ، فضاى خالى از مُعارض قرار داده است . این روزه اى كه شما مى گیرید، نفس و هواهاى نفسانى را به زنجیر مى كشد.این عبادتها، این دعاها، این خشوعها، این ذكرها و ایـن لیـلة القـدر، همان وسایل هموارى است كه شما را فرسنگها جلو مى برد. راهى را كه در طـول سال و در ماههاى دیگر گاهى یك متر یك متر باید طى كنیم ، مى توانیم اگر همت كنیم و اگر خودمان را برسانیم ، در ماه رمضان فرسنگ فرسنگ طى كنیم . لذاست كه شما مـى بـیـنید اولیاى خدا از مژده ى رسیدن ماه رمضان خرسند مى شدند و از فراق ماه رمضان اشكهایشان سرازیر مى شد.
امام سجاد در دعاى وداع ماه رمضان ـ كه دعاى چهل وپنجم صحیفه است ـ آن چنان از فراق ماه رمـضـان مـى نالد؛ بارها و بارها بر ماه رمضان درود مى فرستد: ((السّلام علیك (42 ». ایـن جا سلام به معناى بدرود و به معناى خداحافظى كردن با ماه رمضان عزیز و بـا این روزها و شبهاى نورانى است . خداحافظى با این قطعه ى بهشتى از زمان عمر ما و از طول دوران سال ، ماه رمضان است .
محصول ماه رمضان ، تقواست . به خود پرداختن ، به خود رسیدن و ذخیره ى تقوا را براى خود فراهم كردن ؛ ((لعلّكم تتّقون (43». ماه رمضان در ما ذخیره ى تقوا ایجاد مـى كـنـد. ایـن تـقـوا هـم خـود وسـیله اى براى منازل عالیتر است . تقوا مركبى است كه مى تـوانـد مـا را بـه آن مـنـازل عـالى برساند: ((وَ اتَّقُوااللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون ))؛ ((وَاتَّقـُوا اللّهَ لَعـَلَّكـُمْ تـُرْحـَمـُون ))؛ ((وَ اتَّقـُوا اللّهَ وَ یـُعـَلِّمـُكـُمـُاللّهُ(44 ». عـلم و هـدایت و رحمت الهى بر اثر تقوا از سوى خداوند به انسان عطا مى شود. از همه بالاتر، فلاح است . فلاح و رستگارى بر اثر تقوا به دست مى آید. عزیزان من ! ایـن ذخـیـره ى تـقـوا را كه در ماه رمضان به دست آوردیم ـ اگر ان شاءاللّه به دست آورده باشیم ـ اگر بر سر سفره ى زیارت الهى درنگ كرده باشیم و از آن بهره برده باشیم ، بـایـد حـفـظ كـنـیـم . ایـن مـحـصـول بـسـیـار ارزشـمـنـدى اسـت . مثل آن كشاورزى كه زحمات خود را مى كشد، محصول گندم خود را مى چیند، بعد آن را در یك سـیـلوى مـطـمـئنـى بـه دسـت امـیـنـى مـى سـپـارد تـا در طـول سـال بـتـوانـد از آن اسـتـفـاده كـنـد. ایـن آذوقـه ى طول سال ماست . در طول سال ، این آذوقه تهدید مى شود: وسوسه ها هست ، زرق وبرقها هـسـت ، شـهـوات و هواهاى نفسانى هست و گناهان . اینها همه آفت این ذخیره ى ارزشمندند. از این ذخیره براى مقابله با آن آفتها استفاده كنید و این ذخیره را حفظ نمایید.(45)