انسان در تمدن جدید انسانِ بی ذكر است، نه حضور را میشناسد و نه ذکر را، چون طلب لذّت بر او غلبه دارد و مسلم وقتی یاد لذت به صحنه آمد، یاد خدا و پایداری بر عهد فطری، به حاشیه میرود. عنایت داشته باشید زندگی به خودی خود با لذات جسمانی همراه است، ولی اگر یاد لذت به جای یاد خدا نشست دیگر این انسان نمیتواند عهد فطری خود را بفهمد و با آن عهد زندگی کند. در چنین شرایطی اوقات فراغتی هم كه هدیهی خداست تا جان انسانْ در آن فرصت، عهد الهی خود را محكم كند، به وقت کشی و فراموشی از یاد خدا تبدیل میشود. سینما و تلویزیون و انواع سرگرمیها، ذكر بشرِ جدید است تا از خود در آید و خود را به ناكجاآباد پرتاب کند، به جای اینكه از طریق یاد خدا به آبادترین مقصد یعنی به كمالِ مطلق نظر كند، و عهد گذشته را تجدید نماید و بر آن پایدار بماند، به ناكجاآباد روی می آورد، و چون ذكر را نمیشناسد، دین را هم نمیشناسد و مذكّران واقعی یعنی پیامبران را هم نخواهدشناخت.
برعكسِ انسانِ مدرن، انسانِ دینی است كه اوقات فراغت خود را برای محكمكردن عهد الهی و به محتوارساندن آن، بهکار میگیرد و از طریق ارادت به كسانی كه آیت و یادآور خدا هستند، یاد خدا را در جانش تقویت میكند و خود را وارد حیات طیّب یعنی عهدی خاص و عالَمی پاك مینماید.
انسان مؤمن با نظر به عهدی که بین او و خدا واقع شده، خود را همواره در حیات طیب قرار میدهد و حركت و سیر خود را از زمین به جایی سوق میدهد که نقصها و محدودیتهای دنیا را ندارد، جایی كه بودنش برایش در آن جا، عین بودنِ در کمال است. این همان پایدار ماندن بر آن عهدِ بینقص است.
جهان مدرن، با اهدافی که برای بشر تعیین میکند، او را از حیات طیّب به کلی بیرون میآورد و سیر او را به ناكجا آباد و عهدی پوچ میاندازد، تفاوت بشر مدرن با انسان دینی در «ذکر» او است، ذكرِ بشر دینی به نحوی از خود به در آمدن و به حقیقتِ خود متصلشدن است، ولی ذكرِ بشر جدید یک نوع از خود به در آمدن و به سوی هیچستان سیرکردن است، و به همین جهت انسان مدرن همیشه از همه چیز ناراضی است، چون با آدرسهایی که تمدن مدرن به او میدهد به هیچ کجا نمیرسد تا متذکر عهد حقیقی او باشند و تشنگی او را سیراب کنند. این است که گفته میشود اگر عالَم انسان، عالَم محمدی(ص) شد هرگز نمیتواند با تمدن مدرن کنار آید، چون در عهد محمدی(ص) انسان همواره در عالَم عهد الهی خود بهسر میبرد و از حقیقت خود فاصله ندارد. باقیماندن به عهد محمدی(ص) با پایداری بر یاد او محقق میشود و عاملی است تا انسان از حجابهای ظلمانی دوران آزاد باشد. چون انسان با ذكر و یاد پیامبر(ص) میخواهد خود را در حیات طیّبهی پیامبر(ص) وارد نماید و به خود بفهماند هرگز حوادثِ هزار و چهارصد سال پیش نمیتوانند او را از عهدِ با پیامبر خدا(ص) خارج كنند.