1 - بحارالأنوار، ج 52، ص 123.
2 - إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 431.
3 - غیبت نعمانی، ص 166.
4 - الكافی، ج 8 ، ص 241.
5 - كمال الدین و تمام النعمة، ج 1، ص 320.
6 - شرح فصوص خوارزمی، ج 2، ص 653 (فَصّ حکمةٍ قَدَریه فی کلمة عُزیریه)
7 - بحارالأنوار، ج52 ، ص 125.
8 - بحارالأنوار، ج 52، ص122.
9 - کمالالدین، ج 1، ص 538، باب 25، ح 8 .
10 - شرح بر زادالمسافر، سید جلالالدین آشتیانی، ص 63.
11 - بحار الأنوار، ج 65، ص 27.
12 - به تقریرات فلسفه از امام خمینی«رضواناللهتعالیعلیه» ج 2، ص 247 مراجعه شود. مرحوم استاد سید جلال الدین آشتیانی در شرح دعای سحر از حضرت امام مینویسد: امام خمینى«رضواناللهتعالیعلیه» از شیخ عارف كامل خود مرحوم حاج شیخ محمد على شاهآبادى نقل مىكند كه او گفته است: «ان السالك بقدم المعرفة اذا تمّ سفره الثالث یرى بهویته الجمعیة فی جمیع مراتب الموجودات و یرى بعین البصیرة جمیع مصالح العباد من امور المبدأ و المعاد و ما یقرّبهم إلیه و یبعّدهم عنه و الطرق إلى اللّه، و له التشریع فی هذا المقام، و كان هذا المقام حاصلا لمولانا قطب الموحدین أمیر المؤمنین و الائمة المعصومین من بعده، و لكن رسول اللّه(ص) لمّا تقدم علیهم زمانا و كان صاحب المقام أظهر الشریعة، فلم یبق مجال التشریع لأحد لتمامیة شریعته فلابُدّ للأولیاء الذین من بعده من متابعته. و لو فرضنا تقدم أمیر المؤمنین(ع) لكان له أن یظهر أمر الرسالة و لرسول اللّه تبعیته اذا جاء بعده، و لكن الحجة البالغة اقتضت بأن یكون صاحب الشریعة رسول اللّه(ص)»
هنگامى كه سالك إلى اللّه در سیر خود با قدم معرفت، سفر سوم را به پایان رساند با هویت جمعى خود كه در همهی مراتب موجود است همهی امور بندگان را از مبدأ و معاد و آنچه باعث تقرب آنان به خداست و دورى آنان از اوست و همهی راههاى خدایى را مشاهده مىكند، و در این مقام است كه از براى او حقِّ تشریع هست. و این مقام از براى قطب الموحدین مولا امیر المؤمنین و ائمهی معصومین(ع) حاصل بود ولى چون رسول خدا(ص) را حصول این مقام از نظر زمانى پیشتر بود این حق به آن حضرت اختصاص یافت و اظهار تشریع كرد و دیگر مجالى از براى اولیاء خدا كه بعد از او بودند براى تشریع باقى نماند، بلكه وظیفهی آنان تبعیت از تشریع آن حضرت بود، و اگر فرضا چنین اتفاق مىافتاد كه امیر المؤمنین(ع) تقدم زمانى بر حضرت رسول(ص) داشت و یا هر یك از ائمهی دین را بر آن حضرت تقدم زمانى بود این حقِّ تشریع متعلق به متقدم بود و متأخر مىبایست از او تبعیت نماید، ولى حجت بالغهی الهى چنین اقتضا كرد كه رسول اللّه(ص) صاحب شریعت باشد.
13 - أمالی المفید، ص 188.
14 - ینابیعالمودة، ص 235 ، احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج4، ص 226.
15 - ینابیعالمودة، ص 235- امام خمینی(رض)، تقریرات فلسفه، ج2، ص 247.
16 - كلمات مكنونه، ص 186 و جامع الأسرار، ص 382 و 401.
17 - الاربعون حدیثنا، شهید اول، ص 73.
18 - بحارالأنوار، ج 18، ص 386، نقل از مناقب خوارزمی.
19 - سورهی آل عمران، آیهی 61.
20 - بحار الانوار، ج51، ص 148- غیبت نعمانی، ص 245، ح 23.
21 - حضرت صادق(ع) در نیایش با حضرت مهدی(عج) چنین اظهار میدارند: «سَیِّدِی غَیْبَتُكَ نَفَتْ رُقَادِی وَ ضَیَّقَتْ عَلَیَّ مِهَادِی وَ ابْتَزَّتْ مِنِّی رَاحَةَ فُؤَادِی سَیِّدِی غَیْبَتُكَ أَوْصَلَتْ مُصَابِی بِفَجَائِعِ الْأَبَدِ وَ فَقْدُ الْوَاحِدِ بَعْدَ الْوَاحِدِ یُفْنِی الْجَمْعَ وَ الْعَدَدَ فَمَا أُحِسُّ بِدَمْعَةٍ تَرْقَى مِنْ عَیْنِی وَ أَنِینٍ یَفْتُرُ مِنْ صَدْرِی عَنْ دَوَارِجِ الرَّزَایَا وَ سَوَالِفِ الْبَلَایَا إِلَّا مُثِّلَ بِعَیْنِی عَنْ غَوَابِرِ أَعْظَمِهَا وَ أَفْضَعِهَا وَ بَوَاقِی أَشَدِّهَا وَ أَنْكَرِهَا وَ نَوَائِبَ مَخْلُوطَةٍ بِغَضَبِكَ وَ نَوَازِلَ مَعْجُونَةٍ بِسَخَطِك»(کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 353 ) اى آقاى من! غیبت تو خواب از دیدگانم ربوده و بسترم را بر من تنگ ساخته و آسایش قلبم را از من سلب نموده است. اى آقاى من! غیبت تو اندوه مرا به فجایع ابدى پیوند داده، و فقدان یكى پس از دیگرى، جمع و شمار را نابود كرده است، من دیگر احساس نمىكنم اشكى را كه از دیدگانم بر گریبانم روان است و نالهاى را كه از مصائب و بلایاى گذشته از سینهام سر مىكشد، جز آنچه را كه در برابر دیدگانم مجسّم است و از همهی گرفتاریها بزرگتر و جانگدازتر و سختتر و ناآشناتر است، ناملایماتى كه با غضب تو در آمیخته و مصائبى كه با خشم تو عجین شده است.
22 - غیبت نعمانی، ص 212، ح 1.
23 - سورهی مائده،آیهی 110.
24 - بحارالانوار، ج52، ص 92.
25 - کمالالدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج 1، باب 29، ص 316، ح 2.
26 - سورهی یس، آیهی 59.
27 - حضرت امیرالمؤمنین(ع) تحقق ده چیز را قبل از قیامت برمیشمارند که یکی از آنها «خروج القائم» است.(بحارالأنوار، ج 52، ص 209)
28 - کمالالدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، ج 2، ص 642.
29 - الغیبة للنعمانی، ص 209.
30 - زمان فانی، همان شرایطی است که انسان را گرفتار گذشته و آینده میکند و او را از حضور در «حال» خارج میکند و در همین رابطه است که امکان ظهور چهرهی کاملی از حقایق در زمان فانی ممکن نیست و همواره وجهی از آنها نمایان است و بقیهی وجوه آنها با گذشت زمان از صحنه بیرون رفته و یا با احاله به آینده هنوز بروز ننموده است.
31 - سورهی انفطار، آیهی 19.
32 - سورهی غافر، آیهی 15.
33 - سعیدالدین سعید فرغانی، مشارقالدراری، مقدمهی سیدجلالالدین آشتیانی، ص 40.
34 - سورهی إسراء، آیهی 71.
35 - الكافی، ج1، ص 528.
36 - بحار الأنوار، ج53، ص 9.
37 - الخرائج و الجرائح، قطب راوندى، ج3، ص 1166.
38 - بحار الأنوار، ج53، ص 39.
39 - بحارالأنوار، ج 52، ص122.
40 - بحارالأنوار،ج 52، ص 122.
41 - إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 424.
42 - الكافی، ج1، ص 372.
43 - سخن امام خمینی(رض) این است که: «خطر تحجرگرایان و مقدسنمایانِ احمق در حوزههای علمیه کم نیست». (صحیفهی امام، ج 21، ص 278)
44 - رسول خدا(ص) در رابطه با دجّال میفرمایند: «أَنَّهُ خَارِجٌ فِیكُمُ الْأَعْوَرُ الدَّجَّالُ وَ أَنَّ مَعَهُ جِبِالًا مِنْ خُبْز تسیر مَعَهُ الی غیر ذلِکَ» بیرون خواهد آمد در میان شما دجّالِ یکچشم و کوهی از غذا در همهجا با وی است.(كشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج2، ص 491 )
45 - بحار الأنوار، ج 52، ص 131.
46 - بحار الأنوار، ج52، ص 92.
47 - در دعای شریف ندبه از یک طرف متوجه حقیقت بزرگی میشویم که غایب است و زمانه هنوز امکان درک آن مقام را ندارد، از طرف دیگر سخت مشتاق حضور آن حضرت هستیم. در چنین شرایطی به دعا برمیخیزیم تا به مدد الهی دلها آمادهی توجه به نور حضرت شوند و فرج نهایی محقق گردد. روشی که در دعای ندبه به ما آموزش دادهاند عالیترین روش عملیِ تحقق ظهور حضرت صاحبالأمر(عج) است.
48 - تحف العقول عن آل الرسول(ص)، ص 115.
49 - الأربعون حدیثا، شهید اول، ص 73.
50 - جامع الاسرار، سید حیدر آملی، ص 382.
51 - همان
52 - همان
53 - بحارالأنوار، ج 39 ، ص 347.
54 - تشیع و انتظار، محمدتقیخلجی، ص120 ، چاپ پنجم، نشر پیام اسلام، قم 1381.
55 - این نکته تحت عنوان «غایتِ مفقود، محال است» در فلسفه مورد بحث قرار میگیرد و در کتاب «مبانی معرفتی مهدویت» بحث شده است.
56 - بحار الأنوار، ج 51، ص 150.
57 - مقام معظم رهبری«حفظهالله» معتقدند اگر پیام غدیر در جامعهی اسلامی پذیرفته میشد و همچنان ائمه بر جهان اسلام حاکم میشدند «باز به گمان بیشتر بشر نیاز به یک دوران انتظار داشت تا بتواند آن جامعهی آرمانی را تحقق ببخشد. (غدیر سال 1384)
58 - در مورد چگونگی اقدامی مناسب روح زمانه به نوشتار «اهلالبیت(ع) و زمانشناسی» در کتاب« امام و امامت در تکوین وتشریع» از همین مؤلف رجوع فرمایید.
59 - كمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص 356.
60- الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج2، ص 340.
61 - مقام معظم رهبری«حفظهالله» میفرمایند: اگر قدرت در اجتماعات انسانی دست شیطانصفتان باشد دنیا به همان راهی میرود که شما امروز مظاهر آن را در دنیای مدرن مشاهده میکنید. هرچه دنیا مدرنتر بشود خطرِآنگونه حکومتها بیشتر میشود. (4/9/1389)
62 - سورهی فتح، آیهی 25.
63 - شیخ صدوق، كمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص 642.
64 - سنت یوسف(ع) عبارت است از «ستر» که خداوند بین او و خلق حجابی قرار داد که مردم او را میدیدند ولی نمیشناختند. و سنت موسیبنعمران(ع) تولد پنهانی حضرت و غیبت او از قومش بود.
65 - شیخ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ص 427. كمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص 317.
66 - كمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص 480.
67 - نهجالبلاغه، خطبهی 138.
68 - بحار ج52 ص352- نعمانی، الغیبة باب 13، ص231.
69 - تاریخ ما بعدالظهور، محمد صدر، ص282.
70 - سورهی اعراف، آیهی 128.
71 - مهدی موعود، ج2، ص224.
72 - بحارالانوار، ج 52، ص 340.
73 - منتخب الاثر، ص474.
74 - بحارالانوار، ج52، ص33.
75 - بحارالانوار، ج52 ، ص316. خصال، ج2 ، ص254، ح1051.
76 - إعلام الورى بأعلام الهدى، شیخ طبرسى، ص 441.
77 - همان.
78 - همان، ص 418.
79 - همان.
80 - بحارالانوار، ج 53، ص 91.
81 - بحارالانوار، ج 83 ، ص 91.
82 - حضرت صادق(ع) میفرمایند: «إِنَّ الرَّجْعَةَ لَیْسَتْ بِعَامَّةٍ وَ هِیَ خَاصَّةٌ لَا یَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْكَ مَحْضا» رجعت عمومى نیست بلكه افراد خاصى به دنیا برمیگردند كه یا مؤمن خالص و یا مشرك محض باشند. (بحارالأنوار، ج 53، ص 39)
83 - کافی، ج 1، ص 91.
84 - سورهی همزه، آیهی 7.
85 - بحارالأنوار، ج 53 ، ص 177.
86 - اثبات الهداة، ج 3، ص 548.
87 - بحارالانوار، ج52، ص 106.
88 - بحارالانوار، ج52، ص 105.
89 - صحیفهی امام خمینی(رض)، ج15، ص 385.
90 - در رابطه با جایگاه قدسی اهل البیت(ع) به کتابهای «حقیقت نوری اهل البیت(ع)» از همین مؤلف رجوع شود.