یك باطرى كوچك عمر معیّنى دارد; مثلا 24 ساعت پشت سرهم كار مى كند; سپس نیروى آن تمام مى شود.
یك لامپ برق مثلاً یكهزار ساعت كار مى كند سپس مى سوزد.
یك اتومبیل ممكن است 20 سال عمر كند.
همچنین سایر مصنوعات انسانى عمرشان تقریباً معیّن است و حد متوسّطى دارد; البتّه اگر آنها را خوب نگهدارى كنند مقدارى بیشتر و اگر بد نگهدارى كنند مقدارى كمتر كار مى كند.
در جهان طبیعت نیز همه گونه عمر داریم; در دل اتمها ذرّاتى وجود دارند كه یكهزارم ثانیه و گاهى یك «صد میلیونم ثانیه» بیشتر عمر نمى كنند، ولى در مقابل عمر كره زمین را به پنجهزار میلیون سال تخمین مى زنند!
حال باید ببینیم آیا عمر موجودات زنده در طبیعت مانند عمر فراورده هاى صنعتى ماست؟ مثلا یك انسان بطور متوسّط 80 سال; یك كبوتر 5 سال; یك حشره چند ماه; یك درخت چنار 150 سال و یك بوته گل 6 ماه عمر مى كند؟
در گذشته گروهى از دانشمندان عقیده به وجود یك سیستم عمر طبیعى در موجودات زنده داشتند مثلا:
پاولولف عقیده داشت عمر طبیعى انسان 100 سال است.
مچینكوف عقیده داشت عمر طبیعى انسان 150 تا 160 سال است.
كوفلاند پزشك آلمانى عقیده داشت عمر طبیعى انسان 200 سال است.
فلوگر فیزیولژیست معروف عقیده داشت عمر طبیعى انسان 600 سال است.
بالاخره بیكن فیلسوف و دانشمند انگلیسى رقم را از این بالاتر برده و به 1000 سال مى رساند.
ولى این عقیده از طرف فیزیولوژیست هاى امروز در هم شكسته شده و مسأله حدّ ثابت عمر طبیعى ابطال گردیده است.
به گفته پروفسور اسمیس استاد دانشگاه كلمبیا: «همان گونه كه سرانجام دیوار صوتى شكسته شده و وسائل نقلیّه اى با سرعتى مافوق صوت به وجود آمد، یك روز دیوار سنّ انسان نیز شكسته خواهد شد و از آنچه تا كنون دیده ایم فراتر خواهد رفت!»
* * *
دلیل زنده اى كه براى اثبات این عقیده مى توان اقامه كرد آزمایشهایى است كه گروهى از دانشمندان روى گیاهان یا حیوانات مختلف در آزمایشگاهها به عمل آورده اند و در شرایط خاصّ آزمایشگاهى توانسته اند گاهى عمر یك موجود زنده را به «دوازده برابر» افزایش دهند.
مثلا آزمایشى كه روى گیاهى كه معمولا عمرش دو هفته بیشتر نیست به عمل آمده نشان مى دهد كه مى توان آن را تا شش ماه نگهداشت.
اگر فرضاً چنین افزایشى روى عمر انسانها عملى شود انسانهایى وجود خواهند داشت كه بیش از یكهزار سال عمر كنند.
آزمایش دیگرى روى نوعى از مگس میوه كه عمر بسیار كوتاهى دارد به عمل آورده اند و توانسته اند عمر آن را به «نهصد برابر»! افزایش دهند.
اگر فرضاً این افزایش عجیب و خارق العاده روزى درباره انسان عملى شود، یك انسان بیش از هفتاد هزار سال! عمر خواهد كرد.
البته غالب ما نه آرزوى چنین عمر خسته كننده و طاقتفرسایى داریم و نه اگر مجانى هم به ما بدهند مى پذیریم، كار به جایى رسیده كه شاعر مى گوید:
من از دو روزه عمر آمدم بجان، اى خضر *** چه مى كنى تو كه یك عمر جاودان دارى
و بفرض كه ما حاضر به قبول آن باشیم كره زمین استعداد پذیرش اینهمه انسان را ندارد!
ولى هدف ما مطالعه و بررسى علمى روى مسأله طول عمر است.
مى دانیم امروز بسیارى از زیست شناسان مسأله افزایش طول عمر انسان را بطور جدّى مورد بررسى قرار داده اند; اگر چنین چیزى امكان پذیر نبود این مطالعات بیهوده به نظر مى رسید.
دانشمندان غذا شناس عقیده دارند طول عمر رابطه نزدیكى با طرز تغذیه و شرایط اقلیمى دارد; آنها با مطالعه روى طول عمر ملكه زنبوران عسل كه چند برابر زنبوران معمولى عمر مى كند به این جا رسیده اند كه این موضوع معلول ژله مخصوصى است كه زنبوران كارگر براى تغذیه ملكه فراهم مى كنند كه با عسلهاى معمولى فرق
بسیار دارد; و جمعى به این فكر افتاده اند كه با تهیّه مقدار فراوانى از این ژله ممكن است عمر انسان را تا چند برابر مقدار كنونى افزایش داد.
روانشناسان مى گویند طول عمر انسان بستگى زیادى به طرز تفكّر و عقاید او دارد و با داشتن یك سلسله روحیّات و عقاید سازنده و آرامبخش، طول عمر انسان افزایش مى یابد.
گروهى از پزشكان عقیده دارند: پیرى یك نوع بیمارى است كه بر اثر تصلّب شرایین و یا «اختلال متابولیسم بدن انسان» پدید مى آید; و اگر ما بتوانیم از طریق تغذیه صحیح و داروهاى مؤثّر بر این عوامل پیروز شویم، پیرى را شكست خواهیم داد و از یك عمر طولانى برخوردار مى گردیم.
همه این گفتگوها این مسأله را بطور وضوح ثابت مى كند كه افسانه «عمر طبیعى ثابت» یك افسانه دروغین بیش نیست; و براى عمر موجودات زنده حدّ معیّنى را نمى توان در نظر گرفت.
مخصوصاً با گشوده شدن راه آسمانها به روى بشر و آغاز سفرهاى فضایى، مسأله طول عمر به صورت جدّى ترى مورد توجّه قرار گرفته; زیرا مسلّم شده كه عمرهاى كوتاه ما مناسب پیمودن فاصله هاى عظیم نجومى نیست. گاهى براى برداشتن یك گام كوچك در این جهان پهناور با سفینه هاى فضایى كنونى عمر چند هزار ساله و یا براى راههاى دورتر عمر چندین ده هزار سال لازم است; لذا، بعضى از دانشمندان به فكر شكل دیگرى از افزایش طول عمر افتاده اند و آن استفاده از سیستم انجماد است.
این موضوع شاید نخستین بار با مشاهده بعضى از موجودات زنده اى كه در حال انجماد طبیعى حیات خود را حفظ كرده بودند كشف شد; مثلا، چندى پیش در لابه لاى یخهاى قطبى ماهى منجمدى پیدا كردند كه وضع طبقات یخ نشان مى داد مربوط به پنجهزار سال قبل است!
ابتدا گمان مى كردند ماهى مرده است، امّا وقتى آن را در آب ملایم قرار دادند با كمال شگفتى شروع به حركت كرد; معلوم شد او در این پنجهزار سال زنده بوده امّا با شعله بسیار كمرنگى از حیات و زندگى!
از اینجا به فكر افتادند كه اگر بتوان این روش را درباره انسان نیز به كار برد و مثلا سرنشین یك سفینه فضایى را كه به نقطه دور دستى مى فرستیم، در كابین خود در حال انجماد فرو بریم و پس از صدها یا هزاران سال كه به مقصد مى رسد، با یك سیستم خود كار، بدن او تدریجاً به حال عادى باز گردد، مشكل طول عمر در سفرهاى فضایى حل خواهد شد.
هم اكنون بعضى از پزشكان به این فكر افتاده اند كه این سیستم را براى بیمارانى كه هنوز راه درمان بیمارى آنها كشف نشده، و مثلا مبتلا به سرطان هستند، پیشنهاد كنند كه چنین بیمارانى را با روش انجماد در یك حالت خواب عمیق ـ یا مافوق خواب ـ فرو برند، و مثلا پس از دو قرن دیگر كه راه درمان این بیماریها طبعاً كشف خواهد شد آنها را به حال عادى بازگردانند و درمان كنند.
همه این بحثها و طرحها و پیشنهادها نشان مى دهد كه از نظر علم امروز حدّ ثابتى براى طول عمر بشر و سایر موجودات زنده وجود ندارد و مقدار آن را مى توان تغییر داد.