قرآن میفرماید: «وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیاطینَ الْاِنْسِ وَ الْجِنِّ یُوْحِی بَعْضُهُمْ اِلی بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً، وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ ما یَفْتَرُون».(148)
ای پیامبر! همانطور كه برای تو دشمنانی از شیطانهای جن و انس درست كردهایم كه پنهانی برای تو نقشه میكشند و با سخنان فریبنده، مردم را به اشتباه میاندازند. قصّة دنیا این است كه عین همین حالت را برای هر پیامبری شیطانها میآوریم كه دشمنی كنند. حالا این شیطانها چه جنّی باشند و چه انسی باشد. قرار این دنیا این است و حكم و مشیت الهی نافذ است و چنانچه آیات الهی بدون خواست و مشیت خدا، كمترین اثری در ایمان مردم نداشت، همچنین این قضیه هم بدون خواست خدا نیست و اگر خدا بخواهد، جلو عمل این قبیل شیاطین را میگیرد، زیرا عملشان مستقل نیست، پس واگذارشان تا هر افترایی میخواهند بزنند.
خدا میفرماید: ما میتوانستیم این كار را نكنیم و به شیاطین میدان ندهیم، ولی ما این كار را كردیم. از طرفی توجّه داشته باشید كه خدای حكیم این كار را كرده است و حتماً هر كاری كه خدای كریم بكند، خیر حکیمانه است.
در آخر آیه میفرماید: «وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ ما فَعَلُوهُ»؛ یعنی اگر خدا میخواست كه شیطانهایی از جن و انس اینچنین فعّال نباشند، این كار را میكرد، پس حالا خدا خواسته كه این كار را بكند و شیطانهایی از جن و انس باشند و با پیامبران دشمنی كنند، دوباره عنایت بفرمایید كه این دشمنی را كه باید شیاطین جن و انس با پیامبران بكنند خدا خواسته است. خدا هم كه چیز بد نمیخواهد، و از حكیم مطلق بد صادر نمیشود. پس همینطور خوب است كه حضرت ربّالعالمین خواسته است و هر چه خواسته، حكمت بوده است. اینطور خواسته است و این حكمت است.
آری میفرماید: «وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا»؛ و اینچنین قرار دادیم كه برای هر پیامبری، دشمنی باشد از «شَیاطینَ الْاِنْسِ وَ الْجِنِّ»؛ كه شیطنت كنند، چه از جن باشد، و چه از انس باشد. این شیاطین چه میكنند؟ «یُوْحِی بَعْضُهُمْ اِلی بَعْضٍ»؛ اینها به هم میدمند و برای همدیگر نقشه میكشند- برای عباد صالح نقشه نمیكشند- برای هم نقشه میكشند. یعنی آدمهایی كه خودشان به شیاطین نزدیك میشوند، تحتتأثیر شیطانها قرار میگیرند. كار این شیطان عبارت است از: «زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً»؛ سخن دروغ را آرایشدهند. آرایش سخن دروغ، یعنی راست جلوهدادن آن سخن، پس كار شیاطین را روشن فرمود.
مشیت خدا این است كه باید اینها در دنیا باشند. جنسشان هم از انسان یا جنّ میتواند باشد فرق نمیكند، چه رادیوهای دشمن باشد، چه وسوسهها و فتنههایی كه به قلب آدم وارد میشود، هیچ فرقی نمیكند. برای همین هم حذف كردن شیطان محال است، ولی بیداركردن مؤمن ممكن است. لذا هیچكس به این فکر نیفتد كاری كنیم که بدان بدی نكنند. بلکه كاری كنیم تا آنهایی كه میخواهند خوب شوند، بیدار شده و بتوانند خوبی كنند.