در اینکه آیا رباى معاوضه در غیر بیع هم جارى است یا نه؟ میان علما و فقها گفتگوست، مثلا اگر کسى یک کیلو گندم را با مقدار بیشترى مصالحه کند آیا ربا و حرام است؟ یا اگر جنسى را با شرایط سه گانه رباى معاوضى به کسى هبه معوضه نماید و در مقابل، همان جنس را با وزن کمتر یا بیشتر بگیرد، آیا ربا صورت پذیرفته است؟ و همچنین در سایر عقودِ معاوضه که جنبه بیع ندارد.
مرحوم صاحب جواهر(رحمه الله) در این زمینه ـ مانند سایر فقها ـ بحث مفصلى دارد،(59) و مى گوید: «مشهور میان فقها این است که اختصاص به بیع ندارد و شامل هر معاوضه اى مى شود و ما نیز معتقدیم که عام است و شامل هر معاوضه اى مى شود»; امّا اینجا جاى بحث از آن نیست.