بسم الله الرحمن الرحیم
( قُل لا اَسُئَلُکُمْ عَلَیهِ اَجْراً اِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُربی (112)
ای پیغمبر به مؤمنین بگو حالا که وارد میدان دینداری شدید و رسالت مرا درک کردید بدانید جواب این رسالت و اجری که شما میخواهید در ازاء آن به من بدهید، مودّت نزدیکان من است.
عرض شد معنی آیهی فوق آن است که باید دینداری با مودّت اهل البیت(ع) به شکوفائی نهایی برسد. بحثهای جلسهی گذشته را به این امید ادامه میدهیم که إنشاءالله مقدمهای شده باشد تا در آیاتی که در راستای آیهی فوق مطرح است دقت بیشتری بشود. در آیهی فوق میفرماید اجر رسالت و جوابی که شما میتوانید به آن بدهید «الْمَوَدَّةَ فِی الْقُربی»؛ است و چون استثنایی که در آیه مطرح است استثنای منقطع است بنابراین نتیجه به خود پیامبر(ص) بر نمیگردد، بلکه به امت برمیگردد، مثل آن است که شما به فرزندتان بگوئید من در ازاء پولی که برای تحصیل تو میدهم چیزی نمیخواهم مگر آن که درس بخوانی. البته آیات دیگر هم این موضوع را تأیید میکند، پس همهی ما در ذهنمان این مسئله هست که خداوند در آیهی فوق میفرماید: برخورد نهایی با دینداری این است که شما پای «الْمَوَدَّةَ فِی الْقُربی» را در جانتان باز کنید و مودّتتان را به طرف نزدیکان پیامبر(ص) سوق دهید تا گرفتار محبّتهای پوچ و سرگردان نشوید. با توجه به ادلّهی روایی که از شیعه و سنی نقل شده در این مسئله اختلافی نیست که اهل البیت پیامبر(ص) مصداق این آیه هستند. سپس با طرح آیهی 48 سورهی سبأ که خداوند به پیامبرش فرمود: «ما سَئَلْتُکُمْ مِنْ اَجْر فَهُوَ لَکُمْ»؛ بگو آنچه تحت عنوان اجر رسالت یعنی مودّت فیالقربی از شما خواستم، آن مطلبی است که به نفع شما است و نه به نفع خانوادهی من، و هدف آن است که شما به بهترین شکل در مسیر دینداری، به مقصد مطلوب برسید. و نیز در آیهی 57 سورهی فرقان میفرماید: «قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِیلًا»؛ بگو آنچه از شما میخواهم چیزی نیست مگر آن کسی که میخواهد به سوی پروردگار خود راهی بگشاید. به این معنی که مودّت اهل البیت(ع) راهی است برای رسیدن به مقصد حقیقی و آن کسی که راه رسیدن به پروردگار خود را انتخاب کند همان اجر رسالت من است. اول خداوند فرمود بگو: اجر رسالت من «مَوَدَّةَ فِی الْقُربی» است و در آیهی اخیر ما را راهنمایی میکند که در رابطه با اجری که گفتم، آن اجر چیزی نیست مگر این که اگر کسی میخواهد راه صحیح را به سوی پروردگارش پیدا کند از طریق «مَوَدَّةَ فِی الْقُربی» میتواند آن راه را پیدا کند که البته مصداق اصلی آنکس، خودِ اهل البیت(ع) میباشند که هم از یک جهت راهاند و هر کس خواست به مقصد اصلی برسد باید از طریق آنها مسیر را طی کند و از طرف دیگر راهرو اند و خودشان پیشتازان مسیری هستند که به مقصد حقیقی منجر میشود و لذا امیرالمؤمنین(ع) میفرمایند: «لا یُقَاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ(ص) مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ أَحَدٌ وَ لَا یُسَوَّى بِهِمْ مَنْ جَرَتْ نِعْمَتُهُمْ عَلَیْهِ أَبَداً هُمْ أَسَاسُ الدِّینِ وَ عِمَادُ الْیَقِینِ إِلَیْهِمْ یَفِیءُ الْغَالِی وَ بِهِمْ یُلْحَقُ التَّالِی وَ لَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَایَةِ وَ فِیهِمُ الْوَصِیَّةُ وَ الْوِرَاثَةُ الْآنَ إِذْ رَجَعَ الْحَقُّ إِلَى أَهْلِهِ وَ نُقِلَ إِلَى مُنْتَقَلِهِ».(113) هیچكس از این امت را نمیتوان با آل محمّد(ص) قیاس نمود، و هرگز نمیتوان پروردهی نعمت این خاندان را در مرتبهی آنان دانست، كه آل محمّد اساس دین و پایگاه یقیناند، افراد افراطی و تفریطی هر دو باید به سوى آنها بر گردند، امتیازات ولایت به ایشان اختصاص دارد و وراثت و وصایت مخصوص آنها است.
در راستای اساس دینبودنِ اهلالبیت(ع) در دعای ندبه در وصف آنها به خدا عرضه میداریم: «هُمُ السَّبِیلَ إِلَیْكَ وَ الْمَسْلَكَ إِلَى رِضْوَانِكَ»؛ آن ها راه رسیدن به تو و مسیر کسب رضایت تو هستند. یا در زیارت جامعهی کبیره نگاه عمیق و دقیقی را در همین رابطه اظهار میداریم که ائمه(ع) راه رسیدن به خدا و رضوان و رضایت او هستند، میگویی: «السَّلامُ عَلَى الدُّعَاةِ إِلَى اللَّهِ وَ الْأَدِلاءِ عَلَى مَرْضَاةِ اللَّهِ»؛ سلام بر شمایی که بشریت را حقیقتاً به سوی خدا میخوانید و راهنمایان انسانها به سوی رضایت الهی هستید.
پس اگر نسبت به سه آیهی فوق دقت بفرمایید نکات ارزشمندی در راستای به کمال رسیدن دینداری نصیب عزیزان می شود و از سیاق آیات و تأکیدی که در آنها هست، معلوم میشود مسئلهی مهمی مطرح است، لذا یک جا به صورت حصر میفرماید: اجر رسالت من هیچ چیز نیست مگر «مودّتِ به نزدیکان». بعد در جای دیگر میفرماید: این «مودّت فی القربی» به نفع خود شماست و سپس میفرماید: مسیری که میخواهید طی کنید تا به مقصد اصلی برسید همان اجر رسالت من یعنی «مودّت فی القربی» است. و در زیارت ائمهی معصومین(ع) به همین نکته اشاره میکنید و خطاب به آنها میگوئید: «أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ ... بِمُوَالاتِكَ»؛(114) از طریق مودّت به شما به خدا تقرب میجویم. یا میگوئید: «أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ بِحبّكُمْ...»؛(115) از طریق محبّت به شما به خدا تقرب میجویم.