آنچه نباید از آن غفلت شود تفاوت بین اعتراض به ظالمان با اعتراض به سنتهای الهی است. باید بین اعتراض به سنت الهی را با اعتراض به بدی بدان جدا كنیم. خداوند تشریعاً به یزید میفرماید ظلم نكن، از آن طرف تکویناً خودش نظامی ساخته است كه یزید بتواند ظلم كند، پس تكویناً همین را میخواسته است که هر کس بتواند اگر خواست با اختیار خود ظلم کند، ظلم کند، و نظام عالم هم همین طور باید باشد تا عرصه امتحان به هم نخورد. از آن طرف طبق دستور دین، تشریعاً میفرماید مردم ظلم نكنید. ما هم بر اساس دین خدا اگر كسی ظلم كند از او متنفریم ولی این طور نیست که ظلمی که این طرف انجام میدهد از دست خدا در رفته باشد. باید متوجه بود که خداوند جهان را طوری ساخته است كه ظالمان بتوانند ظلم كنند، و همین طور خوب است. و خداوند هرچه را خوب است اراده میكند. همین خوب است که جهانی باشد تا ظالمان بتوانند ظلم كنند، از طرفی تشریعاً فرمان داده است كه ای آدمها درست است من جهان را طوری ساختهام - تکویناً- كه هم بتوانید ظلم كنید و هم بتوانید ظلم نكنید، ولی دستور میدهم - تشریعاً- ظلم نكنید، حالا اگر ظلم كردید، خداوند با آن کار بد برخورد میکند و شما را عقاب مینماید. ولی تكویناً اگر نمیخواست شما بتوانید ظلم کنید که جهان را این طور نمیساخت که ظرفیت بدیکردن در آن باشد.
پس خداوند به ظالم غضب میكند و قلب انسان مؤمن محل ظهور غضب تشریعی حق است. خوب، قلبی كه محل ظهور غضب تشریعی حق است، قلب بندهی خدا است یا قلب رقیب انسان ظالم؟ مگر کسی میتواند رقیب خدا باشد که بخواهد رقیب بنده خدا باشد. این فردی که فعلاً دارد ظلم میکند نمیداند دارد ریشه خود را میکند.
فردای آن شبی که یکی از سران منافقان در یک درگیری خیابانی کشته شده بود- در حالیکه تعداد بسیاری را شهید کرده بود - با عدهای از دوستان خدمت آیتالله حسن حسنزادهآملی«حفظهاللهتعالی» بودیم، فرمودند دیشب بسیار گریه كردم كه چرا این جوان راه را درست تشخیص نداد تا به چنین سرنوشتی دچار شود،به کشتهشدن او اعتراض نداشتند، غصه میخوردند که چرا منحرف شد. با اینکه اگر خود آقا هم تفنگ دستشان بود او را میكُشتند، در عین حال گریه میكنند چون دوستش دارند. محبت به این که ای كاش اینها بد نبودند غیر از محبت به بدی بدان است. چون انسانهای بد رقیب ما نیستند، و ما با کسی كینه نداریم ما غصه میخوریم كه چرا اینها چنین میكنند و عمر خود را نابود مینمایند. اگر كسی زبانش را دارد گاز میگیرد و میجَوَد یا دهانش را باز كرده دارد انگشتانش را میخورد. رقیب شما است؟ آیا در این حالت احساس میکنید او دارد با شما لجبازی میكند یا غصه میخورید چرا دارد با خودش چنین میكند؟ مگر انسانهای گناهكار جز این است كه خودشان را میخورند و لگدمال میكنند، از نظر بینشی حكم خدا بر قلب ما این است كه به اعمال اینها اعتراض كنیم، و با دست و زبان خود غضب الهی را بنمایانیم، نه اینکه آنها را رقیب خدا و رقیب خود بپنداریم. در همین راستا امام معصوم(ع) كه جانِ جان ماست، به ما فرمودهاند مواظب باش غضبْ تو را نرباید، سعی کن غضب خود را بنوشی. تا در راستای رویارویی با آنچه هست و نباید باشد حضور سنن الهی و سنت امتحان از منظر تو پنهان نگردد و تو را از استحکام و کرامت شخصیت خارج ننماید.