در راستای امر فوق حضرت امامالموحدین(ع) ادامه میدهند:
«وَ اعْلَمْ یَقِیناً أَنَّكَ لَنْ تَبْلُغَ أَمَلَكَ وَ لَنْ تَعْدُوَ أَجَلَكَ».
فرزندم! مطمئن باش كه به آرزوی خود نمیرسی و از اجل خود روی برنمیتابی.
انسان نباید بیهوده امید به برآورده شدن آرزوهای دنیایی داشته باشد، و بخواهد در برآوردهشدن آرزوها، از اجل خود فرار كند، به عبارت دیگر حضرت میفرمایند زندگی آنطور که تو برای خود نقشه كشیدهای در اختیار تو نیست که به آن برسی، فرارکردن از آن موانعی که میخواهی از آنها فرار كنی برایت امکان ندارد. برای روشن شدن جایگاه سخن حضرت از خود بپرسیم آیا ما به گونهای زندگی میكنیم كه امشب آماده باشیم بمیریم؟ آری میتوان احتمال داد كه امشب نمیمیریم. اما تمام انسانهایی كه امشب میمیرند قبل از مردن، تصورشان چه بود؟ این كه فرصت داریم تا ببینیم نتیجه کارهایمان چه میشود. آنهایی كه امشب میمیرند مثل ما هستند، میگوییم 30 سال است که نمردیم پس حتماً 30 سال دیگر هم نمیمیریم، خوب بعدش هم با همین قیاس در روان خود اینطور معتقدیم که 60 سال است نمردم پس حتماً تا 60 سال دیگر هم نمیمیریم. به طوری که انسان غفلت میکند كه در شرایط وجودیاش اجل با وجودش گره خورده است. فراموش میکنیم جنس بشر نسبت به این دنیا مرگ است. حضرت(ع) برای توجه به این نکته بسیار جدّی میفرمایند: مطمئن باش به پایان برنامههایت دست پیدا نمیكنی. وقتی انسان با این دید به کارهای خود نگاه کرد دیگر به حكم وظیفه عمل میكند، نتیجهی آن هرچه میخواهد بشود. انسانها عموماً در کارهایشان برنامهریزیهایی دارند، اگر از آنها بپرسید برنامة شما همین بود؟ در جواب میگویند: نه؛ این مقدمه بود و برنامه بعدی نیز مقدمه خواهد بود برای برنامههای بعدی و هرگز به مرگ به عنوان عاملی که آنها را از نتیجهگیری نهایی جدا میکند، فکر هم نمیکنند، ولذا با مرگ غافلگیرانه روبهرو میشوند، بدون آنکه کارهایشان به ثمر رسیده باشد. آری دین به ما گفته است برای دنیا برنامه ریزی كن ولی همواره مرگ را پشت پرده برنامههایت نزدیكِ نزدیك ببین. رسول خدا(ص) میفرمایند: «اعْمَلْ لِدُنْیَاكَ كَأَنَّكَ تَعِیشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لآِخِرَتِكَ كَأَنَّكَ تَمُوتُ غَدا»؛(121) براى دنیاى خود چنان كار كن كه گویى همیشه زنده خواهى ماند، و براى آخرت خود چنان كار كن كه گویى فردا خواهى مرد.
اگر خواستید بصیر شوید باید چشمی داشته باشید که دنیا حجاب مرگ نشود و اجل را همواره نزدیک ببیند. حضرت مولیالموحدین(ع) میفرمایند یقیناً بدان آنچه تو برای دنیایت نقشه میكشی به آن نمیرسی ولی البته آنچه خدا بخواهد بهدست انسان انجام گیرد، اگر او صلاحیتش را داشته باشد، انجام میگیرد، ولی این دیگر برنامه خداست که به دست شما انجام میشود. یكوقت شما برنامهریزی میكنید كه من دوسالِ اول این كار را میكنم، دوسال دوم هم این كار را، دو سال بعد هم اینكار را. فرمایش حضرت در رابطه با این نوع برنامهریزیها است و میفرمایند: تو به آنچه برای خود در امور دنیا برنامهریزی کردهای نمیرسی، ولی این غیر از این است که خداوند از طریق شما برنامههایش را اجرا میکند و شما را با اختیار خودتان امتحان میکند.
امام خمینی«ره» اصلاً باورشان نمیشد كه بعد از انقلاب یك چنین جنگی پیش آید، در مورد انقلاب هم میفرمودند ما تسلیم آنچه پیش میآمد بودیم، سعی میکردند در هر برهه از زمان وظیفه خود را درست انجام دهند، به همین جهت فرمودند: خداوند قلب مردم را متحول کرد و این انقلاب واقع شد. و چون حضرت امام خمینی«(رض)» مواظب بودند دنیا حجابشان نشود، به برنامهریزی خود اطمینان نداشتند به لطف خدا امیدوار بودند، و در نتیجه شاه رفت و آن شد که شد، چه كسی باور میکرد. هیچكس فكر نمیكرد مسئله به این خوبی طی شود. عظمت ایشان این بود كه خداوند او را صالح دید كه بهدست این مرد بزرگ آن چه خدا میخواست، انجام شود. امام«(رض)» هم بیدار بودند و لذا فرمودند 22 بهمن یومالله است. یعنی روز ظهور ارادة خاص خدا. امام«(رض)» به حکم وظیفه و به الهام الهی فرمودند حكومت نظامی را قبول نكنید و مردم هم قبول نكردند و همه نقشههای نظام شاهنشاهی خنثی شد و مردم پیروز شدند. آیا امام«(رض)» به آرزوهایشان رسیدند یا به وظیفهشان نائل شدند؟ از امام«(رض)» در هواپیما وقتی از پاریس به سوی ایران در حرکت بودند پرسیدند چه حالی دارید؟ فرمودند هیچی. آرزوی مورد بحث یعنی برنامهریزیهای دنیایی. البته اگر شما از خدا بخواهید كه خدایا من امید دارم بندة خالص تو شوم، این آرزوی دنیایی نیست، این امیدواری به لطف خداست تا در دنیا الهی شوید.