بَابُ مَوْلِدِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا
وُلِدَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ع فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی سَنَةِ بَدْرٍ سَنَةِ اثْنَتَیْنِ بَعْدَ الْهِجْرَةِ وَ رُوِیَ أَنَّهُ وُلِدَ فِی سَنَةِ ثَلَاثٍ وَ مَضَى ع فِی شَهْرِ صَفَرٍ فِی آخِرِهِ مِنْ سَنَةِ تِسْعٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ مَضَى وَ هُوَ ابْنُ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِینَ سَنَةً وَ أَشْهُرٍ وَ أُمُّهُ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ ص
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ سَمِعَ أَبَا جَعْفَرٍ ع یَقُولُ لَمَّا حَضَرَتِ الْحَسَنَ ع الْوَفَاةُ بَكَى فَقِیلَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ تَبْكِی وَ مَكَانُكَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص الَّذِی أَنْتَ بِهِ وَ قَدْ قَالَ فِیكَ مَا قَالَ وَ قَدْ حَجَجْتَ عِشْرِینَ حَجَّةً مَاشِیاً وَ قَدْ قَاسَمْتَ مَالَكَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ حَتَّى النَّعْلَ بِالنَّعْلِ فَقَالَ إِنَّمَا أَبْكِی لِخَصْلَتَیْنِ لِهَوْلِ الْمُطَّلَعِ وَ فِرَاقِ الْأَحِبَّةِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 360 روایت 1@*@
ترجمه:
حسن بن على علیهماالسلام در ماه رمضان در سال جنگ بدر كه 2 سال بعد از هجرت است متولد گشت و روایت شده كه او در سال سوم هجرى متولد شد و در آخر ماه صفر سال 49 هجرى وفات یافت و هنگام وفات 47 سال و چند ماه داشت و مادرش فاطمه دختر رسولخدا صلى للّه علیه و آله است.
امام باقر علیهالسلام مىفرمود: چون وفات امام حسن علیهالسلام در رسید، گریه كرد، به او عرض شد، پسر پیغمبر! گریه مىكنى: در صورتى كه نزد رسولخدا چنان مقامى دارى؟! و پیغمبر درباره تو چنین و چنان فرموده، و بیست بار پیاده به حج رفتهاى، و سه بار تمام دارائیت را نصف كردهئى حتى كفشت را (و در راه خدا بفقرا دادهئى). فرمود: من تنها براى دو مطلب مىگریم: بیم موقف (حساب روز قیامت یا از بیم خدا) و از جدائى دوستان.
2- سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُبِضَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ع وَ هُوَ ابْنُ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِینَ سَنَةً فِی عَامِ خَمْسِینَ عَاشَ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص أَرْبَعِینَ سَنَةً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 361 روایت 2@*@
ترجمه:
امام صادق علیهالسلام فرمود: حسن بن على علیهماالسلام چهل و هفت ساله بود كه وفات كرد و در سال 50 هجرى بود و 40 سال بعد از پیغمبر زندگى كرد.
3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَةَ عَنْ أَبِی بَكْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ إِنَّ جَعْدَةَ بِنْتَ أَشْعَثَ بْنِ قَیْسٍ الْكِنْدِیِّ سَمَّتِ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ وَ سَمَّتْ مَوْلَاةً لَهُ فَأَمَّا مَوْلَاتُهُ فَقَاءَتِ السَّمَّ وَ أَمَّا الْحَسَنُ فَاسْتَمْسَكَ فِی بَطْنِهِ ثُمَّ انْتَفَطَ بِهِ فَمَاتَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 361 روایت 3@*@
ترجمه:
ابوبكر حضرمى گوید: جعده دختر اشعث بن قیس كندى بحسن بن على علیهماالسلام و كنیز آن حضرت زهر داد، اما كنیزك زهر را قى كرد و اما امام حسن علیهالسلام زهر در شكمش ماند و آماس كرد و در گذشت.
4- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْقَاسِمِ النَّهْدِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ الْكُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ خَرَجَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ع فِی بَعْضِ عُمَرِهِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ الزُّبَیْرِ كَانَ یَقُولُ بِإِمَامَتِهِ فَنَزَلُوا فِی مَنْهَلٍ مِنْ تِلْكَ الْمَنَاهِلِ تَحْتَ نَخْلٍ یَابِسٍ قَدْ یَبِسَ مِنَ الْعَطَشِ فَفُرِشَ لِلْحَسَنِ ع تَحْتَ نَخْلَةٍ وَ فُرِشَ لِلزُّبَیْرِیِّ بِحِذَاهُ تَحْتَ نَخْلَةٍ أُخْرَى قَالَ فَقَالَ الزُّبَیْرِیُّ وَ رَفَعَ رَأْسَهُ لَوْ كَانَ فِی هَذَا النَّخْلِ رُطَبٌ لَأَكَلْنَا مِنْهُ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ وَ إِنَّكَ لَتَشْتَهِی الرُّطَبَ فَقَالَ الزُّبَیْرِیُّ نَعَمْ قَالَ فَرَفَعَ یَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَدَعَا بِكَلَامٍ لَمْ أَفْهَمْهُ فَاخْضَرَّتِ النَّخْلَةُ ثُمَّ صَارَتْ إِلَى حَالِهَا فَأَوْرَقَتْ وَ حَمَلَتْ رُطَباً فَقَالَ الْجَمَّالُ الَّذِی اكْتَرَوْا مِنْهُ سِحْرٌ وَ اللَّهِ قَالَ فَقَالَ الْحَسَنُ ع وَیْلَكَ لَیْسَ بِسِحْرٍ وَ لَكِنْ دَعْوَةُ ابْنِ نَبِیٍّ مُسْتَجَابَةٌ قَالَ فَصَعِدُوا إِلَى النَّخْلَةِ فَصَرَمُوا مَا كَانَ فِیهِ فَكَفَاهُمْ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 361 روایت 4@*@
ترجمه:
امام صادق علیهالسلام فرمود: حسن بن على علیهماالسلام در یكى از سفرههاى عمرهاش همراه مردى از اولاد زبیر بود كه به امامتش معتقد بود، در یكى از آبگاهها، زیر درخت خرماى خشكى كه از تشنگى خشك شده بود، فرود آمدند، در زیر آن درخت فرشى براى امام حسن انداختند و در برابرش فرشى براى زبیرى، زیر درخت خرماى دیگرى، زبیرى سر بالا كرد و گفت: اگر این درخت خرماى تازه مىداشت از آن مىخوردیم، امام حسن فرمود: خرما میل دارى؟ زبیرى گفت: آرى، حضرت دست به سوى آسمان برداشت و دعا كرد به سخنى كه من آن را نفهمیدم، پس درخت سبز شد و بحال خود برگشت و برگ و خرما برآورد، ساربانى كه مركوب از او كرایه كرده بودند، گفت: بخدا، این جادو است، امام حسن علیهالسلام فرمود: واى بر تو، جادو نیست، بلكه دعاى مستجاب پسر پیغمبر است، پس به سوى درخت بالا رفتند و هر چه خرما داشت چیدند و آنها را كفایت كرد.
5- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْحَسَنَ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ مَدِینَتَیْنِ إِحْدَاهُمَا بِالْمَشْرِقِ وَ الْأُخْرَى بِالْمَغْرِبِ عَلَیْهِمَا سُورٌ مِنْ حَدِیدٍ وَ عَلَى كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَلْفُ أَلْفِ مِصْرَاعٍ وَ فِیهَا سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ لُغَةٍ یَتَكَلَّمُ كُلُّ لُغَةٍ بِخِلَافِ لُغَةِ صَاحِبِهَا وَ أَنَا أَعْرِفُ جَمِیعَ اللُّغَاتِ وَ مَا فِیهِمَا وَ مَا بَیْنَهُمَا وَ مَا عَلَیْهِمَا حُجَّةٌ غَیْرِی وَ غَیْرُ الْحُسَیْنِ أَخِی
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 362 روایت 5@*@
ترجمه:
5- امام حسن علیه السلام فرمود: خدا دو شهر دارد كه یكى در مشرق و دیگرى در مغربست، گرد آنها دیوارى از آهن است و هر یك از آنها یك میلیون در دارد و در آنجا هفتاد میلیون لغت است، تكلم هر لغتى بر خلاف لغت دیگر است و من همه آن لغات و آنچه در آن دو شهر و میان آنهاست مىدانم و بر آنها حجتى جز من و برادرم حسین نیست.
شرح- این روایت از جمله روایاتى ست كه اگر از لحاظ سند خدشه و اشكالى نداشته باشد، باید علم آن را به خود امام ارجاع داد و نسبت به آن سكوت كرد و تصدیق اجمالى نمود. شارح مقاصد از قول یكى از قدماء این دو شهر را در عالم مثل و واسطه میان عالم محسوس و معقول دانسته كه نه لطافت مجردات را دارند و نه كثافت مادیات را و موجودات آن، عالم را به عكس در آینه و صورت خیالى و نقش در آب و هوا تنظیر و تشبیه كرده و معاد جسمانى را بر این پایه مبتنى دانسته است. مرحوم مجلسى(ره) پس از آنكه كلام او را به تفضیل بیان مىكند مىگوید: «و هذه الكمات شبیهة بالخرافات و تصحیح النصوص و آلایات لایحتاج الى ارتكاب هذه التكلفات والله یعلم حقایق العوالم و الموجودات.»
6- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ أَبِی أُسَامَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ خَرَجَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ ع إِلَى مَكَّةَ سَنَةً مَاشِیاً فَوَرِمَتْ قَدَمَاهُ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ مَوَالِیهِ لَوْ رَكِبْتَ لَسَكَنَ عَنْكَ هَذَا الْوَرَمُ فَقَالَ كَلَّا إِذَا أَتَیْنَا هَذَا الْمَنْزِلَ فَإِنَّهُ یَسْتَقْبِلُكَ أَسْوَدُ وَ مَعَهُ دُهْنٌ فَاشْتَرِ مِنْهُ وَ لَا تُمَاكِسْهُ فَقَالَ لَهُ مَوْلَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مَا قَدِمْنَا مَنْزِلًا فِیهِ أَحَدٌ یَبِیعُ هَذَا الدَّوَاءَ فَقَالَ لَهُ بَلَى إِنَّهُ أَمَامَكَ دُونَ الْمَنْزِلِ فَسَارَا مِیلًا فَإِذَا هُوَ بِالْأَسْوَدِ فَقَالَ الْحَسَنُ ع لِمَوْلَاهُ دُونَكَ الرَّجُلَ فَخُذْ مِنْهُ الدُّهْنَ وَ أَعْطِهِ الثَّمَنَ فَقَالَ الْأَسْوَدُ یَا غُلَامُ لِمَنْ أَرَدْتَ هَذَا الدُّهْنَ فَقَالَ لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ فَقَالَ انْطَلِقْ بِی إِلَیْهِ فَانْطَلَقَ فَأَدْخَلَهُ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی لَمْ أَعْلَمْ أَنَّكَ تَحْتَاجُ إِلَى هَذَا أَ وَ تَرَى ذَلِكَ وَ لَسْتُ آخُذُ لَهُ ثَمَناً إِنَّمَا أَنَا مَوْلَاكَ وَ لَكِنِ ادْعُ اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی ذَكَراً سَوِیّاً یُحِبُّكُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ فَإِنِّی خَلَّفْتُ أَهْلِی تَمْخَضُ فَقَالَ انْطَلِقْ إِلَى مَنْزِلِكَ فَقَدْ وَهَبَ اللَّهُ لَكَ ذَكَراً سَوِیّاً وَ هُوَ مِنْ شِیعَتِنَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه362 روایت 6@*@
ترجمه:
امام صادق علیهالسلام فرمود: سالى حسن بن على علیهماالسلام پیاده به مكه رفت و پاهایش آماس كرد، یكى از غلامانش عرضكرد: اگر سوار شوى این آماس فرو نشیند، فرمود: نه، وقتى به این منزل رسیدیم، سیاه پوستى پیش تو آید و روغنى همراه دارد، تو از او بخر و چانه نزن، غلام عرضكرد: پدر و ماردم قربانت: ما به هیچ منزلى وارد نشدیم كه كسى آنجا باشد و این دوا را بفروشد، فرمود: چرا آن مرد در جلو تو است نزدیك آن منزل، پس یك میل (2 كیلومتر) راه رفتند، آن سیاه پوست پیدا شد.
امام حسن علیهالسلام به غلامش فرمود: نزد این مرد برو و آن روغن را از او بگیر و بهایش را باو بده، سیاه پوست گفت: اى غلام این روغن را براى كه مىخواهى؟ گفت: براى حسن بن على علیهماالسلام گفت: مرا هم نزد او ببر، پس به راه افتاد و او را خدمتش آورد، او به حضرت عرضكرد: پدر و مادرم قربانت، من نمىدانستم كه شما به این روغن احتیاج دارى، اجازه بفرمائید بهایش را نگیرم، زیرا من غلام شما هستم، ولى از خدا بخواهید كه بمن پسرى سالم (بدون نقص) كه دوست شما اهل بیت باشد روزى كند. زیرا من وقتى از نزد همسرم آمدم كه درد زائیدن داشت، حضرت فرمود: به منزلت برو كه خدا پسرى بتو عطا فرموده و او از شیعیان ماست.