بَابُ سِیرَةِ الْإِمَامِ فِی نَفْسِهِ وَ فِی المَطْعَمِ وَ الْمَلْبَسِ إِذَا وَلِیَ الْأَمْرَ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حُمَیْدٍ وَ جَابِرٍ الْعَبْدِیِّ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ اللَّهَ جَعَلَنِی إِمَاماً لِخَلْقِهِ فَفَرَضَ عَلَیَّ التَّقْدِیرَ فِی نَفْسِی وَ مَطْعَمِی وَ مَشْرَبِی وَ مَلْبَسِی كَضُعَفَاءِ النَّاسِ كَیْ یَقْتَدِیَ الْفَقِیرُ بِفَقْرِی وَ لَا یُطْغِیَ الْغَنِیَّ غِنَاهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 272 روایت 1@*@
ترجمه:
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: خدا مرا پیشواى خلقش قرار داد، و بر من واجب ساخت كه درباره خود و خوراك و نوشابه و پوشاكم، مانند مردم ضعیف و مستمند، بر خود تنگ گیرم، تا فقیر از فقیر من پیروى كند و ثروتمند بوسیله ثروتش سركشى و طغیان ننماید.
شرح :
مقصود از امور مربوط بخود، كارهاى شخصى و كسب و مملكت دارى امامست كه مانند متكبران خود خواه نباشد كه در همه كارها بنوكران و خدمتگزاران دستور میدهند بلكه مانند فقرا و ناتوانان زندگى كند، تا فقرا از او پیروى كنند، یعنى بفقر و تنگدستى خود، راضى و خرسند شوند و ثروتمندان با خود بگویند: اگر ثروت مایه فضیلت بود، خدا آنرا بپیشواى ما عطا مىكرد.
2- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْمُعَلَّى بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع یَوْماً جُعِلْتُ فِدَاكَ ذَكَرْتُ آلَ فُلَانٍ وَ مَا هُمْ فِیهِ مِنَ النَّعِیمِ فَقُلْتُ لَوْ كَانَ هَذَا إِلَیْكُمْ لَعِشْنَا مَعَكُمْ فَقَالَ هَیْهَاتَ یَا مُعَلَّى أَمَا وَ اللَّهِ أَنْ لَوْ كَانَ ذَاكَ مَا كَانَ إِلَّا سِیَاسَةَ اللَّیْلِ وَ سِیَاحَةَ النَّهَارِ وَ لُبْسَ الْخَشِنِ وَ أَكْلَ الْجَشِبِ فَزُوِیَ ذَلِكَ عَنَّا فَهَلْ رَأَیْتَ ظُلَامَةً قَطُّ صَیَّرَهَا اللَّهُ تَعَالَى نِعْمَةً إِلَّا هَذِهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 273 روایت 2@*@
ترجمه:
معلى بن خنیس گوید: روزى بامام صادق علیه السلام عرضكردم: آل فلان (بنى عباس) و نعمتهائى را كه دارند بیاد آوردم و با خود گفتم: اگر این نعمت براى شما مىبود، ما هم با شما در عیش و خوشى بودیم، فرمود: هیهات، اى معلى! اگر چنین مىبود (و ما حكمفرما بودیم) براى ما جز نگهبانى شبانه و تلاش روزانه و پوشاك زبر و درشت و خوراك سخت و بىخورش، چیزى نبود، از این رو آن امر از ما بركنار شد. آیا تو دیدهئى كه هرگز خدایتعالى بردن حقى را جز این نعمت قرار دهد؟ (یعنى تعجب اینجاست كه بنى عباس حق ما را غصب كرده، بر مسند ما نشستهاند، ولى در حقیقت ظلم آنها نسبت بما نعمتى است براى ما، زیرا كه نگهبانى شبانه و تلاش روزانه را از گردن ما ساقط نموده است).
3- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ غَیْرُهُمَا بِأَسَانِیدَ مُخْتَلِفَةٍ فِی احْتِجَاجِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَى عَاصِمِ بْنِ زِیَادٍ حِینَ لَبِسَ الْعَبَاءَ وَ تَرَكَ الْمُلَاءَ وَ شَكَاهُ أَخُوهُ الرَّبِیعُ بْنُ زِیَادٍ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَدْ غَمَّ أَهْلَهُ وَ أَحْزَنَ وُلْدَهُ بِذَلِكَ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَیَّ بِعَاصِمِ بْنِ زِیَادٍ فَجِیءَ بِهِ فَلَمَّا رَآهُ عَبَسَ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ لَهُ أَ مَا اسْتَحْیَیْتَ مِنْ أَهْلِكَ أَ مَا رَحِمْتَ وُلْدَكَ أَ تَرَى اللَّهَ أَحَلَّ لَكَ الطَّیِّبَاتِ وَ هُوَ یَكْرَهُ أَخْذَكَ مِنْهَا أَنْتَ أَهْوَنُ عَلَى اللَّهِ مِنْ ذَلِكَ أَ وَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ وَ الْأَرْضَ وَضَعَها لِلْأَنامِ. فِیها فاكِهَةٌ وَ النَّخْلُ ذاتُ الْأَكْمامِ أَ وَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ. بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ إِلَى قَوْلِهِ یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ فَبِاللَّهِ لَابْتِذَالُ نِعَمِ اللَّهِ بِالْفَعَالِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنِ ابْتِذَالِهَا بِالْمَقَالِ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ فَقَالَ عَاصِمٌ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَعَلَى مَا اقْتَصَرْتَ فِی مَطْعَمِكَ عَلَى الْجُشُوبَةِ وَ فِی مَلْبَسِكَ عَلَى الْخُشُونَةِ فَقَالَ وَیْحَكَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ عَلَى أَئِمَّةِ الْعَدْلِ أَنْ یُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ كَیْلَا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقِیرِ فَقْرُهُ فَأَلْقَى عَاصِمُ بْنُ زِیَادٍ الْعَبَاءَ وَ لَبِسَ الْمُلَاءَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 273 روایت 3@*@
ترجمه:
زمانى كه عاصم بن زیاد عبا پوشید و جامه نرم را بیرون كرد و برادرش ربیع بن زیاد. شكایت او را خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام آورد كه او همسرش را غمگین نموده و فرزندانش را اندوهناك ساخته حضرت فرمود: عاصم را نزد من آورید، او را خدمتش آوردند، چون حضرت او را دید، چهره درهم كشید و فرمود: از همسرت خجالت نكشیدى؟ بفرزندانت رحم نكردى؟ گمان میكنى كه خدا چیزهاى خوب و پاكیزه را براى تو حلال كرده و نمىخواهد از آنها استفاده كنى، تو نزد خدا پستتر از آنى، مگر خدا نمىفرماید: «خدا زمین را براى استفاده مردم نهاد كه در آن میوه و نخل غلافدار است 11 سروه 55 -» مگر خدا نمىفرماید: «دو دریا را. گذاشت كه بهم برسند، میانشان حائلى است كه بهم تجاوز نكنند تا آنجا كه فرماید: از آنها لؤلؤ و مرجان بیرون میشود 22 سوره 55 -» بخدا سوگند كه بكار بردن نعمتهاى خدا را با عمل، نزد او محبوبتر است از بكار بردن آنها را با گفتار (یعنى شكر عملى بهتر از شكر قولى است و شكر قولى آنستكه نعمتهاى خدا را بیاد آورد و بزبان شكر كند) در صورتیكه خداى عزوجل مىفرماید: «و اما نعمت پروردگارت را بازگو 11 سوره 93-» (بنا براین شكر عملى لازمتر و محبوبتر است).
عاصم گفت: یاامیرالمؤمنین! پس چرا خود شما بخوراك سخت و پوشاك درشت، اكتفا نمودهئى؟ فرمود: واى بر تو!! همانا خداى عزوجل بر پیشوایان عدالت واجب ساخته كه خود را در ردیف مردم ضعیف و ناتوان گیرند، تا فقر و تنگدستى، فقیر را از جا بدر نبرد. عاصم بن زیاد عبا را كنار گذاشت و جامه نرم در بر كرد.
4- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى الْخَزَّازِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ حَضَرْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَكَ اللَّهُ ذَكَرْتَ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ ع كَانَ یَلْبَسُ الْخَشِنَ یَلْبَسُ الْقَمِیصَ بِأَرْبَعَةِ دَرَاهِمَ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ وَ نَرَى عَلَیْكَ اللِّبَاسَ الْجَدِیدَ فَقَالَ لَهُ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ ع كَانَ یَلْبَسُ ذَلِكَ فِی زَمَانٍ لَا یُنْكَرُ عَلَیْهِ وَ لَوْ لَبِسَ مِثْلَ ذَلِكَ الْیَوْمَ شُهِرَ بِهِ فَخَیْرُ لِبَاسِ كُلِّ زَمَانٍ لِبَاسُ أَهْلِهِ غَیْرَ أَنَّ قَائِمَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ ع إِذَا قَامَ لَبِسَ ثِیَابَ عَلِیٍّ ع وَ سَارَ بِسِیرَةِ عَلِیٍّ ع
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 274 روایت 4@*@
ترجمه:
حماد بن عثمان گوید: در محضر امام صادق علیه السلام بودم كه مردى بآنحضرت عرضكرد اصلحك الله، شما فرمودى كه على بن ابیطالب علیه السلام لباس زبر و خشن در بر میكرد و پیراهن چهار درهمى میپوشید و مانند اینها، در صورتى كه بر تن شما لباس نو مىبینیم، حضرت باو فرمود: همانا على ابن ابیطالب علیه السلام آن لباسها را در زمانى مىپوشید كه بد نما نبود، و اگر آن لباس را این زمان مىپوشید به بدى انگشت نما مىشد، پس بهترین لباس هر زمان، لباس مردم آنزمانست، ولى قائم ما اهلبیت علیهم السلام زمانیكه قیام كند، همان جامه على علیه السلام را پوشیده و بروش على علیه السلام رفتار كند. (زیرا آنحضرت هم حكمفرامائى و زمامدارى كند و وظیفه امام علیه السلام در زمان حكومتش اینستكه خود را در ردیف مردم فقیر آورد).
شرح :
مرحوم كلینى در هر موردى از كتاب كافى كه «باب نادر» مىفرماید، مقصودش ذكر روایات متفرق و پراكندهایست كه تحت یك عنوان گرد نمىآید.