بَابُ التَّسْلِیمِ وَ فَضْلِ الْمُسَلِّمِینَ
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع إِنِّی تَرَكْتُ مَوَالِیَكَ مُخْتَلِفِینَ یَتَبَرَّأُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ قَالَ فَقَالَ وَ مَا أَنْتَ وَ ذَاكَ إِنَّمَا كُلِّفَ النَّاسُ ثَلَاثَةً مَعْرِفَةَ الْأَئِمَّةِ وَ التَّسْلِیمَ لَهُمْ فِیمَا وَرَدَ عَلَیْهِمْ وَ الرَّدَّ إِلَیْهِمْ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 235 روایت 1@*@
شرح :
مقصود از مسلمین در این باب تسلیم شوند گانند، نه اهل اسلام در برابر یهود و نصارى ما انشاء الله در آخر این باب توضیحى راجع به تسلیم بیان مىكنیم.
ترجمه:
سدیر گوید: به امام باقر علیه السلام عرض كردم: من دوستان شما را در حالى ترك گفتم (و بسوى شما آمدم) كه اختلاف داشتند و از یكدیگر بیزارى مىجستند، فرمود: ترا با وضع آنها چكار؟ همانا مردم سه تكلیف دارند: شناختن ائمه و تسلیم بودن در برابر آنها و ارجاع اختلافات خود را به ایشان.
شرح شدت اختلاف شیعیان در مسائل دینى و موضوعات مذهبى سدیر را ناراحت كرده، به امام علیه السلام شكایت مىكند، حضرت مىفرماید، اختلاف آنها به تو زیانى ندارد و در آن باره فكر مكن و بدانكه تو و هر یك از شیعیان سه تكلیف دارید كه باید انجام دهید: 1- ائمه و پیشوایان خود را بشناسید تا بدام شیادان گمراه كننده نیفتید. 2- در برابر پیشوایان خود تسلیم باشید، یعنى آنها را چنانكه هستند بشناسید تا خود به خود تسلیم و منقادشان شوید و او امر و نواهى آنها را بپذیرد و به گفتار و رفتار و قیام یا خانه نشستن و سایر اعمال آنها اگر چه بر خلاف سلیقه شما باشد اعتراض نكنید، زیرا اعمال و رفتار آنها طبق دستور خدا و پیغمبر است. 3- اگر در موضوعى با یكدیگر اختلاف نظر پیدا كردید، مطلب را به آنها ارجاع دهید چنانكه خداى تعالى فرماید: «اى مؤمنان از خدا و رسول اطاعت كنید و اگر در موضوعى اختلاف و مشاجره كردید، آن را به خدا و رسول ارجاع دهید» و معلوم است كه ائمه اوصیاء و جانشینان پیغمبرند و در نبودن پیغمبر باید اختلافات به آنها ارجاع شود.
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْكَاهِلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَوْ أَنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ وَحْدَهُ لَا شَرِیكَ لَهُ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ وَ حَجُّوا الْبَیْتَ وَ صَامُوا شَهْرَ رَمَضَانَ ثُمَّ قَالُوا لِشَیْءٍ صَنَعَهُ اللَّهُ أَوْ صَنَعَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص أَلَّا صَنَعَ خِلَافَ الَّذِی صَنَعَ أَوْ وَجَدُوا ذَلِكَ فِی قُلُوبِهِمْ لَكَانُوا بِذَلِكَ مُشْرِكِینَ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ فَلا وَ رَبِّكَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّى یُحَكِّمُوكَ فِیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیْتَ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلِیماً ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع عَلَیْكُمْ بِالتَّسْلِیمِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 235 روایت 2@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: اگر مردمى خداى یگانه بىشریك را عبادت كنند و نماز گزارند و زكاة دهند و حج خانه خدا بجا آرند و ماه رمضان را روزه دارند، و پس از همه اینها نسبت به چیزى كه خدا یا رسولش كرده بگویند: چرا بر خلاف این نكرد؟ یا این معنى را در دل خود احساس كنند (بىآنكه به زبان آورند) به همین سبب مشرك باشند، سپس این آیه را تلاوت فرمود: «نه، به پروردگارت سوگند، ایمان ندارند تا ترا در اختلافات خویش حاكم كنند، سپس در دلهاى خویش از آنچه حكم كردهئى ملال و گرفتگى نیابند و بىچون و چرا گردن نهند65 سوره 4-» سپس امام صادق علیه السلام فرمود: بر شما باد به تسلیم.
3- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ الْمُخْتَارِ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ لَهُ إِنَّ عِنْدَنَا رَجُلًا یُقَالُ لَهُ كُلَیْبٌ فَلَا یَجِیءُ عَنْكُمْ شَیْءٌ إِلَّا قَالَ أَنَا أُسَلِّمُ فَسَمَّیْنَاهُ كُلَیْبَ تَسْلِیمٍ قَالَ فَتَرَحَّمَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَ تَدْرُونَ مَا التَّسْلِیمُ فَسَكَتْنَا فَقَالَ هُوَ وَ اللَّهِ الْإِخْبَاتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَخْبَتُوا إِلى رَبِّهِمْ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 236 روایت 3@*@
ترجمه:
زید شحام گوید: به امام صادق علیه السلام عرض كردم: در نزد ما مردى است كه نامش كلیب است او هر دستورى كه از شما مىرسد، مىگوید من تسلیمم، از این رو ما او را كلیب تسلیم نامیدهایم، حضرت به او رحمت فرستاد و سپس فرمود: مىدانید تسلیم چیست؟ ما سكوت كردیم. خودش فرمود: به خدا تسلیم فروتنى است، خداى عزوجل فرماید: «كسانى كه ایمان آوردند و كارهاى شایسته كردند و در برابر پرودگارشان فروتنى نمودند 23 سوره 11-».
4- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً قَالَ الِاقْتِرَافُ التَّسْلِیمُ لَنَا وَ الصِّدْقُ عَلَیْنَا وَ أَلَّا یَكْذِبَ عَلَیْنَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 236 روایت 4@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام درباره قول خداى تبارك و تعالى «و هر كه كار نیكى انجام دهد، براى او نسبت به آن نیكى افزائیم 22 سوره 42 -» فرمود: انجام دادن كار نیك، تسلیم بودن نسبت به ما، و راست بودن به امام است و اینكه بر ما دروغ نبندد.
شرح مجلسى (ره) از مرحوم طبرسى نقل مىكند كه در تفسیر آیه گفته است: هر كه طاعت و عبادتى انجام دهد علاوه بر دادن ثواب به او، نیكى آن را مىفزائیم، و راست بودن با ائمه مراد این است كه: اخبار راست و درست را از آنها روایت كند: و مراد بدروغ نبستن بر آنها این است كه: اخبار جعلى و دروغ را به آنها نسبت ندهد.
5- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ كَامِلٍ التَّمَّارِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ أَ تَدْرِی مَنْ هُمْ قُلْتُ أَنْتَ أَعْلَمُ قَالَ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الْمُسَلِّمُونَ إِنَّ الْمُسَلِّمِینَ هُمُ النُّجَبَاءُ فَالْمُؤْمِنُ غَرِیبٌ فَطُوبَى لِلْغُرَبَاءِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 236 روایت 5@*@
ترجمه:
كامل تمار گوید: امام باقر علیه السلام فرمود: «براستى كه مؤمنان رستگارند 1 سوره 23 -» میدانى كیانند؟ عرض كردم: شما بهتر مىدانید، فرمود: براستى كه مؤمنان تسلیم شوندگان رستگارند تسلیم شوندگان همان نجیبانند، پس مؤمن غریب است و خوشا حال غریبان. (یعنى چون مؤمن با تسلیم كمیاب است پس او غریب است، زیرا هم انس ندارد و انس تنها با خداست
6- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ الْخَشَّابِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ رَبِیعٍ الْمُسْلِیِّ عَنْ یَحْیَى بْنِ زَكَرِیَّا الْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَسْتَكْمِلَ الْإِیمَانَ كُلَّهُ فَلْیَقُلِ الْقَوْلُ مِنِّی فِی جَمِیعِ الْأَشْیَاءِ قَوْلُ آلِ مُحَمَّدٍ فِیمَا أَسَرُّوا وَ مَا أَعْلَنُوا وَ فِیمَا بَلَغَنِی عَنْهُمْ وَ فِیمَا لَمْ یَبْلُغْنِی
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 237 روایت 6@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام مىفرمود: هر كه را خوش آید كه تمام مراتب ایمان را كامل كند، باید بگوید: گفتار من نسبت به هر موضوعى گفتار آل محمد است در آنچه (بواسطه تقیه یا عدم فهم مخاطب) پنهان كنند و در آنچه آشكار دارند، در آنچه از ایشان به من برسد و در آنچه به من نرسد.
7- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ أَوْ بُرَیْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ لَقَدْ خَاطَبَ اللَّهُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع فِی كِتَابِهِ قَالَ قُلْتُ فِی أَیِّ مَوْضِعٍ قَالَ فِی قَوْلِهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِیماً. فَلا وَ رَبِّكَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّى یُحَكِّمُوكَ فِیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ فِیمَا تَعَاقَدُوا عَلَیْهِ لَئِنْ أَمَاتَ اللَّهُ مُحَمَّداً أَلَّا یَرُدُّوا هَذَا الْأَمْرَ فِی بَنِی هَاشِمٍ ثُمَّ لا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیْتَ عَلَیْهِمْ مِنَ الْقَتْلِ أَوِ الْعَفْوِ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلِیماً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 237 روایت 7@*@
ترجمه:
زراره یا برید گوید: امام باقر علیه السلام فرمود: به تحقیق كه خدا امیرالمؤمنین علیه السلام را در كتابش مخاطب ساخته است، عرض كردم: در كجا؟ فرمود: در این قول: «اگر آنها زمانیكه به خویش ستم كردند پیش تو آمده و از تو آمرزش خواسته بودند و پیغمبر بر ایشان آمرزش خواسته بود، خدا را توبهپذیر و مهربان مىیافتند، نه به پروردگارت سوگند ایمان ندارند تا ترا در مشاجرات خویش حاكم قرار دهند» یعنى در پیمانیكه بستند، كه اگر خدا محمد را مىرانید، امر خلافت را به بنى هاشم بر نگردانند «سپس در دل خود از آن چه حكم كردهئى» از كشتن یا بخشیدن «ملالى نیابند و بىچون و چرا گردن نهند».
شرح :
خطاب در جمله جاؤوك متوجه امیرالمؤمنین علیه السلام است نه پیغمبر، زیرا سپس مىفرماید: و پیغمبر صلى اللّه علیه و آله بر ایشان آمرزش خواسته بود و اگر خطاب متوجه پیغمبر بود باید بفرماید و تو بر ایشان آمرزش....
8- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ الْحَسَنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ أَیْمَنَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ إِلَى آخِرِ الْآیَةِ قَالَ هُمُ الْمُسَلِّمُونَ لآِلِ مُحَمَّدٍ الَّذِینَ إِذَا سَمِعُوا الْحَدِیثَ لَمْ یَزِیدُوا فِیهِ وَ لَمْ یَنْقُصُوا مِنْهُ جَاءُوا بِهِ كَمَا سَمِعُوهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 237 روایت 8@*@
ترجمه:
ابوبصیر گوید: امام صادق علیه السلام راجع به قول خداى عزوجل «كسانیكه سخنان را مىشنوند و از نیكوترش پیروى مىكنند، تا آخر آیه 18 سوره 39 -» فرمود: ایشان تسلیم شوندگان در برابر آل محمدند، همان كسانیكه چون حدیثى شنوند، كم و زیادش نكنند، و چنانكه شنیدهاند تحویل دهند.
شرح :
مقصود ار روایاتیكه در این باب ذكر شد تسلیم بودن و گردن نهادن شیعیانست در برابر ائمه هدى علیهم السلام نسبت به او امر و نواهى و حالات مختلف و اوضاع گوناگون ایشان، و عدم اعتراض و انتقاد در مقام زبان و دل نسبت به آنچه از ایشان صادر مىشود.
پیداست كه پایه و ریشه عقاید شیعه و نیز اصل واقع و حقیقت اینست كه: خدا براى رهبرى و هدایت بشر بعد از پیغمبر اسلام دوازده نفر مشخص و مخصوص را معین فرموده و ایشانرا از خطا و لغزش و گناه معصوم داشته و عین حقیقت و واقع را بآنها الهام كرده است، غیر از ایشان هر بشرى در دنیا جایزالخطاست، گناه و آلودگى دارد، اشتباه و فراموشى عارضش شود و از گمراهى و پشیمانى مصون نباشد، بعد از پیغمبر اسلام (ص) تنها 12 نفر بودند كه بشهادت تاریخ و حتى دشمنانشان هیچیك از این نقائص دامنگیر آنها نبود پیداست كه وقتى انسان باور كرد كه چنین، پیشوایانى دارد، از دل و جان تسلیم آنها میشود و رشته اطاعت و انقیادشانرا بگردن میاندازد، زیرا میداند كه عقل و فكر و فراست و تیزبینى و دور اندیشى ایشان از خود او و از تمام افراد بشر معاصر خود بهتر و برتر است و هر چند عقیده او نسبت بامام و رهبرش سستتر باشد، فرمانبرى و گردن نهادن او در برابر آن رهبر كمتر و ضعیفتر است.
از روایات این باب بدست میآید كه در میان شیعه افرادیكه ائمه خود را بخوبى شناخته و تسلیم و منقاد محض ایشان گشتهاند، وجود دارند، اما بسیار اندك و غریبوارند و نیز در این روایات ذكر لازم و اراده ملزوم است، یعنى اگر چه منطوق صریح آنها اینستكه: تسلیم امام و پیشواى خود باشید، ولى مقصود اینستكه: امام و پیشواى خود را بخوبى بشناسید تا طبعاً و ناچار تسلیمش شوید و بدانید كه آنگاهست كه ایمان شما كامل شود، نماز و روزه و حج شما سود بخشد، خدا ثواب شما را زیاد كند، رستگار شوید و، و، و، پروردگارا بحق ائمه معصومین علیهم السلام آنها را چنانكه هستند بما معرفى كن تا چنانكه باید مطیع و تسلیمشان باشیم.