بَابُ مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَى وَ هُوَ مِنَ الْبَابِ الْأَوَّلِ
1- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنِ الْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ ابْتَدَأَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَوْماً وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَةُ جَاهِلِیَّةٍ فَقُلْتُ قَالَ ذَلِكَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَقَالَ إِی وَ اللَّهِ قَدْ قَالَ قُلْتُ فَكُلُّ مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَةُ جَاهِلِیَّةٍ قَالَ نَعَمْ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 207 روایت 1@*@
ترجمه:
فضیل بن یسار گوید: روزى امام صادق علیه السلام خود براى ما شروع بسخن كرد و فرمود: رسولخدا صلى اللّه علیه وآله فرموده است: هر كه بمیرد و پیشوائى نداشته باشد، بمردن جاهلیت مرده است. عرضكردم این سخن پیغمبر است؟! فرمود: آرى بخدا او فرموده است، عرضكردم: پس هر كه بمیرد و پیشوائى نداشته باشد، مرگش مرگ جاهلیت است؟! فرمود: آرى.
شرح مقصود از نداشتن پیشوا اینستكه: پیغمبر یا امامى را كه خدا در زمان او تعیین فرموده نپذیرد و اطاعت او را بر خود واجب نداند و مراد به جاهلیت حالتى است كه اعراب پیش از آمدن اسلام داشتند، كه خدا و پیغمبر را نمیشناختند و دین و شریعت را كنار گذاشته و بنژاد و تبار خویش مىبالیدند و خود خواهى و گردنكشى و كارهاى زشت دیگر در میان آنها رواج داشت.
2- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ الْكَرِیمِ بْنُ عَمْرٍو عَنِ ابْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ ص مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَةُ جَاهِلِیَّةٍ قَالَ قُلْتُ مِیتَةُ كُفْرٍ قَالَ مِیتَةُ ضَلَالٍ قُلْتُ فَمَنْ مَاتَ الْیَوْمَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَةُ جَاهِلِیَّةٍ فَقَالَ نَعَمْ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 208 روایت 2@*@
ترجمه:
ابن ابى یعفور گوید: از امام صادق علیه السلام راجع بقول رسولخدا صلى اللّه علیه وآله «هر كه بمیرد و او را پیشوائى نباشد مرگش مرگ جاهلیت است» پرسیدم و گفتم: مقصود مردن در حالت كفر است؟ فرمود: مردن در حالت گمراهى است. عرضكردم: هر كه در این زمان هم بمیرد و او را پیشوائى نباشد، مرگش مرگ جاهلیت است؟ فرمود: آرى.
3- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْفُضَیْلِ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ مَاتَ لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً قَالَ نَعَمْ قُلْتُ جَاهِلِیَّةً جَهْلَاءَ أَوْ جَاهِلِیَّةً لَا یَعْرِفُ إِمَامَهُ قَالَ جَاهِلِیَّةَ كُفْرٍ وَ نِفَاقٍ وَ ضَلَالٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 208 روایت 3@*@
ترجمه:
حارث بن مغیره گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: پیغمبر فرموده است: هر كه بمیرد و پیشوایش را نشناسد بمرگ جاهلیت مرده است؟ فرمود: آرى. عرضكردم: جاهلیت كامل یا جاهلیتى كه امامش را نشناسد فرمود: كفر و نفاق و گمراهى.
شرح مراد بجاهلیت چنانچه در دو روایت پیش توضیح دادیم عقاید باطل و عادات زشتى است كه عرب قبل از اسلام دچارش بودند، و چون در حدیث پیغمر اكرم صلى اللّه علیه و آله، مردن كسى كه امامش را نشناسد بمردن بر حالت جاهلیت تشبیه و تنظیر شده است، راوى سؤال مىكند كه آیا مقصود از جاهلیت تمام عقاید فاسد و اخلاق زشت آنهاست یا تنها از نظر نشناختن امام است؟ حضرت مىفرماید: از نظر كفر و نفاق و گمراهى است. یعنى اگر نشناختن امام از آنجهت باشد كه او را منكر شود و در مقام مخالفت و ستیزه با او بر آید، از لحاظ كفر با مردم جاهلیت شریكست، همچون ظلالت و گمراهى كه از كفر و نفاق پائینتر و وبال و كیفرش سبكتر است، و درجاتش نسبت بقاصر و مقصر و مستضعف مختلف و متفاوتست.
4- بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ زَائِدَةَ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ دَانَ اللَّهَ بِغَیْرِ سَمَاعٍ عَنْ صَادِقٍ أَلْزَمَهُ اللَّهُ الْبَتَّةَ إِلَى الْعَنَاءِ وَ مَنِ ادَّعَى سَمَاعاً مِنْ غَیْرِ الْبَابِ الَّذِی فَتَحَهُ اللَّهُ فَهُوَ مُشْرِكٌ وَ ذَلِكَ الْبَابُ الْمَأْمُونُ عَلَى سِرِّ اللَّهِ الْمَكْنُونِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 209 روایت 4@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرماید: هر كه بدون شنیدن و فرا گرفتن از امامى صادق خدا را پرستش كند قطعاً خدا ملازم رنج و مشقتش سازد (خدا ملازم سرگردانى و رنج و مشقتش نماید) و كسى كه ادعاى مردن كند از غیر درى كه خدا آنرا گشوده، مشرك است و آن درى است ایمن (و نهاده) بر حصار راز پنهان خدا.