بَابُ الْإِشَارَةِ وَ النَّصِّ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ الثَّالِثِ ع
1- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ لَمَّا خَرَجَ أَبُو جَعْفَرٍ ع مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَى بَغْدَادَ فِی الدَّفْعَةِ الْأُولَى مِنْ خَرْجَتَیْهِ قُلْتُ لَهُ عِنْدَ خُرُوجِهِ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّی أَخَافُ عَلَیْكَ فِی هَذَا الْوَجْهِ فَإِلَى مَنِ الْأَمْرُ بَعْدَكَ فَكَرَّ بِوَجْهِهِ إِلَیَّ ضَاحِكاً وَ قَالَ لَیْسَ الْغَیْبَةُ حَیْثُ ظَنَنْتَ فِی هَذِهِ السَّنَةِ فَلَمَّا أُخْرِجَ بِهِ الثَّانِیَةَ إِلَى الْمُعْتَصِمِ صِرْتُ إِلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَنْتَ خَارِجٌ فَإِلَى مَنْ هَذَا الْأَمْرُ مِنْ بَعْدِكَ فَبَكَى حَتَّى اخْضَلَّتْ لِحْیَتُهُ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ عِنْدَ هَذِهِ یُخَافُ عَلَیَّ الْأَمْرُ مِنْ بَعْدِی إِلَى ابْنِی عَلِیٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 110 روایة 1@*@
ترجمه:
اسماعیل بن مهران گوید: حضرت ابیجعفر (امام محمدتقى) علیه السلام، دو مرتبه از مدینه ببغداد رفت، هنگام رفتن نخستین، بحضرت عرضكردم: قربانت گردم، من در این راه بر شما نگرانم، امر امامت پس از شما كیست؟ حضرت با لبى خندان بمن متوجه شد و فرمود: آن غیبتى كه گمان مىكنى در اینسال نیست، چون نوبت دوم آنحضرترا بسوى معتصم مىبردند، نزدش رفتم و عرض كردم: قربانت گردم: شما بیرون میروید، امر امامت پس از شما با كیست؟ حضرت بقدرى گریست كه ریشش تر شد، سپس بمن متوجه شد و فرمود: در اینسفر باید بر من نگران بود، امر امامت پس از من با پسرم على است.
شرح :
نوبت اول مأمون عباسى امام جواد علیه السلام را از مدینه ببغداد طلبید و دخترش ام الفضل را به او تزویج كرد، حضرت همراه ام الفضل بمدینه بازگشت و پس از چندى مأمون درگذشت و برادرش محمد معتصم جانشینش شد، او حضرت را از مدینه طلب كرد و به دست زوجهاش ام الفضل مسمومش نمود.
2- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْخَیْرَانِیِّ عَنْ أَبِیهِ أَنَّهُ قَالَ كَانَ یَلْزَمُ بَابَ أَبِی جَعْفَرٍ ع لِلْخِدْمَةِ الَّتِی كَانَ وُكِّلَ بِهَا وَ كَانَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى یَجِیءُ فِی السَّحَرِ فِی كُلِّ لَیْلَةٍ لِیَعْرِفَ خَبَرَ عِلَّةِ أَبِی جَعْفَرٍ ع وَ كَانَ الرَّسُولُ الَّذِی یَخْتَلِفُ بَیْنَ أَبِی جَعْفَرٍ ع وَ بَیْنَ أَبِی إِذَا حَضَرَ قَامَ أَحْمَدُ وَ خَلَا بِهِ أَبِی فَخَرَجْتُ ذَاتَ لَیْلَةٍ وَ قَامَ أَحْمَدُ عَنِ الْمَجْلِسِ وَ خَلَا أَبِی بِالرَّسُولِ وَ اسْتَدَارَ أَحْمَدُ فَوَقَفَ حَیْثُ یَسْمَعُ الْكَلَامَ فَقَالَ الرَّسُولُ لِأَبِی إِنَّ مَوْلَاكَ یَقْرَأُ عَلَیْكَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَكَ إِنِّی مَاضٍ وَ الْأَمْرُ صَائِرٌ إِلَى ابْنِی عَلِیٍّ وَ لَهُ عَلَیْكُمْ بَعْدِی مَا كَانَ لِی عَلَیْكُمْ بَعْدَ أَبِی ثُمَّ مَضَى الرَّسُولُ وَ رَجَعَ أَحْمَدُ إِلَى مَوْضِعِهِ وَ قَالَ لِأَبِی مَا الَّذِی قَدْ قَالَ لَكَ قَالَ خَیْراً قَالَ قَدْ سَمِعْتُ مَا قَالَ فَلِمَ تَكْتُمُهُ وَ أَعَادَ مَا سَمِعَ فَقَالَ لَهُ أَبِی قَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْكَ مَا فَعَلْتَ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ وَ لا تَجَسَّسُوا فَاحْفَظِ الشَّهَادَةَ لَعَلَّنَا نَحْتَاجُ إِلَیْهَا یَوْماً مَا وَ إِیَّاكَ أَنْ تُظْهِرَهَا إِلَى وَقْتِهَا فَلَمَّا أَصْبَحَ أَبِی كَتَبَ نُسْخَةَ الرِّسَالَةِ فِی عَشْرِ رِقَاعٍ وَ خَتَمَهَا وَ دَفَعَهَا إِلَى عَشْرَةٍ مِنْ وُجُوهِ الْعِصَابَةِ وَ قَالَ إِنْ حَدَثَ بِی حَدَثُ الْمَوْتِ قَبْلَ أَنْ أُطَالِبَكُمْ بِهَا فَافْتَحُوهَا وَ أَعْلِمُوا بِمَا فِیهَا فَلَمَّا مَضَى أَبُو جَعْفَرٍ ع ذَكَرَ أَبِی أَنَّهُ لَمْ یَخْرُجْ مِنْ مَنْزِلِهِ حَتَّى قَطَعَ عَلَى یَدَیْهِ نَحْوٌ مِنْ أَرْبَعِمِائَةِ إِنْسَانٍ وَ اجْتَمَعَ رُؤَسَاءُ الْعِصَابَةِ عِنْدَ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَرَجِ یَتَفَاوَضُونَ هَذَا الْأَمْرَ فَكَتَبَ مُحَمَّدُ بْنُ الْفَرَجِ إِلَى أَبِی یُعْلِمُهُ بِاجْتِمَاعِهِمْ عِنْدَهُ وَ أَنَّهُ لَوْ لَا مَخَافَةُ الشُّهْرَةِ لَصَارَ مَعَهُمْ إِلَیْهِ وَ یَسْأَلُهُ أَنْ یَأْتِیَهُ فَرَكِبَ أَبِی وَ صَارَ إِلَیْهِ فَوَجَدَ الْقَوْمَ مُجْتَمِعِینَ عِنْدَهُ فَقَالُوا لِأَبِی مَا تَقُولُ فِی هَذَا الْأَمْرِ فَقَالَ أَبِی لِمَنْ عِنْدَهُ الرِّقَاعُ أَحْضِرُوا الرِّقَاعَ فَأَحْضَرُوهَا فَقَالَ لَهُمْ هَذَا مَا أُمِرْتُ بِهِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ قَدْ كُنَّا نُحِبُّ أَنْ یَكُونَ مَعَكَ فِی هَذَا الْأَمْرِ شَاهِدٌ آخَرُ فَقَالَ لَهُمْ قَدْ أَتَاكُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ هَذَا أَبُو جَعْفَرٍ الْأَشْعَرِیُّ یَشْهَدُ لِی بِسَمَاعِ هَذِهِ الرِّسَالَةِ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَشْهَدَ بِمَا عِنْدَهُ فَأَنْكَرَ أَحْمَدُ أَنْ یَكُونَ سَمِعَ مِنْ هَذَا شَیْئاً فَدَعَاهُ أَبِی إِلَى الْمُبَاهَلَةِ فَقَالَ لَمَّا حَقَّقَ عَلَیْهِ قَالَ قَدْ سَمِعْتُ ذَلِكَ وَ هَذَا مَكْرُمَةٌ كُنْتُ أُحِبُّ أَنْ تَكُونَ لِرَجُلٍ مِنَ الْعَرَبُ لَا لِرَجُلٍ مِنَ الْعَجَمِ فَلَمْ یَبْرَحِ الْقَوْمُ حَتَّى قَالُوا بِالْحَقِّ جَمِیعاً
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 110 روایة 2@*@
ترجمه:
خیرانى از پدرش روایت كند كه او گوید: بر در خانه امام جواد علیه السلام گماشته خدمتى بوده و احمد بن محمد بن عیسى، هر شب هنگام سحر مىآمد تا از وضع بیمارى امام علیه السلام خبر گیرد، شخص دیگرى هم بود كه بعنوان رسول و فرستاده میان امام و پدرم رفت و آمد میكرد، چون او میآمد احمد میرفت و پدرم با او خلوت میكرد، شبى من بیرون رفتم و احمد از آن مجلس برخاست، پدرم با فرستاده خلوت كرد، احمد هم در اطراف مجلس گشت تا در گوشهاى كه سخن آنها را میشنید بایستاد؟ فرستاده بپدرم گفت: آقایت بتو سلام میرساند و مىفرماید من در میگذرم و امر امامت بپسرم على میرسد و او بعد از من بر گردن شما همان حق دارد كه من بعد از پدرم بر شما داشتم، سپس فرستاده برفت و احمد بجاى خود بازگشت و بپدرم گفت: او بتو چه گفت؟ پدرم گفت: سخن خیرى گفت، احمد گفت: من سخن او را شنیدم پنهان مكن و آنچه شنیده بود باز گفت.
پدرم باو گفت: این عمل كه تو كردى، خدا بر تو حرام ساخته بود، زیرا خدایتعالى مىفرماید: «تجسس نكنید - 12 حجرات -» اینك این گواهى را داشته باش، شاید روزى محتاجش شوى، مبادا تا وقتش رسد آنرا اظهار كنى.
چون صبح شد، پدرم موضوع گفته فرستاده را در ده ورقه نوشت و مهر كرد و به ده نفر از بزرگان قوم داد و گفت اگر من پیش از آنكه این را از شما مطالبه كنم مردم، آنرا باز كنید و مضمونش را بمردم اطلاع دهید.
چون حضرت ابىجعفر علیه السلام درگذشت، پدرم گوید: من هنوز از منزل بیرون نرفته بودم كه قریب چهار صد نفر بامامت حضرت على النقى علیه السلام یقین كرده بودند و رؤساء شیعه نزد محمد بن فرج (كه از موثقین اصحاب حضرت رضا و حضرت جواد و امام دهم علیهم السلام بود) انجمن كرده، راجع باین امر گفتگو میكردند. محمد بن فرج بپدرم نامهاى نوشت و او را از انجمن آنها نزد خود آگاه ساخت و نیز نوشت اگر بیم شهرت نبود، خودش هم با ایشان نزد او میآمد و از وى میخواست كه به منزلش رود، پدرم سوار شد و نزد او رفت، دید مردم نزد او گرد آمدهاند. آنها بپدرم گفتند: درباره این امر چه میگوئى؟ پدرم بكسانیكه نامهها نزدشان بود گفت: نامهها را بیاورید، ایشان آوردند، پدرم گفت: اینست همان مطلبى كه بآن مأمور بودم، بعضى از آنها گفتند: ما دوست داشتیم كه تو در اینموضوع گواه دیگرى هم میداشتى پدرم گفت: آنرا هم خداى عزوجل درست كرده است، این ابو جعفر اشعرى است كه به شنیدن این پیام گواهى میدهد و از او خواست كه گواهى خود را بگوید: احمد انكار كرد كه در این باره چیزى شنیده باشد پدرم او را بمباهله طلبید و ملزمش ساخت، آنگاه احمد گفت: من این پیام را شنیدم و این شرافتى بود كه میخواستم بمردى از عرب برسد نه به عجم، پس همه آن جمعیت بحق معتقد شدند.
و در نسخه صفوانى است.
3- وَ فِی نُسْخَةِ الصَّفْوَانِیِ
مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْكُوفِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْوَاسِطِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ أَحْمَدَ بْنَ أَبِی خَالِدٍ مَوْلَى أَبِی جَعْفَرٍ یَحْكِی أَنَّهُ أَشْهَدَهُ عَلَى هَذِهِ الْوَصِیَّةِ الْمَنْسُوخَةِ شَهِدَ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی خَالِدٍ مَوْلَى أَبِی جَعْفَرٍ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع أَشْهَدَهُ أَنَّهُ أَوْصَى إِلَى عَلِیٍّ ابْنِهِ بِنَفْسِهِ وَ أَخَوَاتِهِ وَ جَعَلَ أَمْرَ مُوسَى إِذَا بَلَغَ إِلَیْهِ وَ جَعَلَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْمُسَاوِرِ قَائِماً عَلَى تَرِكَتِهِ مِنَ الضِّیَاعِ وَ الْأَمْوَالِ وَ النَّفَقَاتِ وَ الرَّقِیقِ وَ غَیْرِ ذَلِكَ إِلَى أَنْ یَبْلُغَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ صَیَّرَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُسَاوِرِ ذَلِكَ الْیَوْمَ إِلَیْهِ یَقُومُ بِأَمْرِ نَفْسِهِ وَ أَخَوَاتِهِ وَ یُصَیِّرُ أَمْرَ مُوسَى إِلَیْهِ یَقُومُ لِنَفْسِهِ بَعْدَهُمَا عَلَى شَرْطِ أَبِیهِمَا فِی صَدَقَاتِهِ الَّتِی تَصَدَّقَ بِهَا وَ ذَلِكَ یَوْمُ الْأَحَدِ لِثَلَاثِ لَیَالٍ خَلَوْنَ مِنْ ذِی الْحِجَّةِ سَنَةَ عِشْرِینَ وَ مِائَتَیْنِ وَ كَتَبَ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی خَالِدٍ شَهَادَتَهُ بِخَطِّهِ وَ شَهِدَ الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ هُوَ الْجَوَّانِیُّ عَلَى مِثْلِ شَهَادَةِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی خَالِدٍ فِی صَدْرِ هَذَا الْكِتَابِ وَ كَتَبَ شَهَادَتَهُ بِیَدِهِ وَ شَهِدَ نَصْرٌ الْخَادِمُ وَ كَتَبَ شَهَادَتَهُ بِیَدِهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 112 روایة 3@*@
ترجمه:
واسطى گوید: از احمد بن خالد خادم ابىجعفر علیه السلام شنیدم كه آنحضرت او را بر این وصیت نوشته شده گواه گرفته است:
گواهى دهد احمد بن ابىخالد خادم ابیجعفر بر اینكه: ابىجعفر محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمدبن على بن حسین بن على بن ابیطالب علیهم السلام، او را گواه گرفت كه او بپسرش على وصیت كرد درباره امور خودش و خواهرانش و نیز امر موسى را زمانیكه باو برسد. (امام نهم علیه السلام سه دختر و یك پسر بنام موسى مبرقع داشت كه امر آنها را بامام دهم وصیت فرمود) و عبداللّه بن مساور را سرپرست املاك و اموال و مخارج و بردگان و سایر تركه خود نمود. تا زمانیكه على بن محمد بالغ شود (این عمل از نظر تقیه بود و مقصود این است كه بحد امامت برسد - مرآت -)، و آنگاه عبداللّه بن مساور آنها را باو تحویل دهد تا او بكار خود و خواهرانش قیام كند و كار موسى را بخود او واگذارد تا او هم بعد از فوت على النقى علیه السلام و ابن مساور، در كار خود مستقل شود و طبق شرط پدرشان راجع بصدقاتیكه میدهد قیام كند، بتاریخ روز یكشنبه سوم ذى الحجه سنه 220.
احمد بن ابى خالد گواهیش را با دست خود نوشت و حسن بن محمد بن عبداللّه بن حسن بن على بن حسین بن على بن ابیطالب علیهم السلام معروف به جوانى گواهى خود را مثل گواهى احمد بن ابى خالد در بالاى این مكتوب نوشت و آنرا با دست خود هم نوشت، و نصر خادم هم گواهى داد و گواهیش را با دست خود نوشت.