بَابُ الْإِشَارَةِ وَ النَّصِّ عَلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ زَیْدِ بْنِ الْجَهْمِ الْهِلَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ لَمَّا نَزَلَتْ وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ كَانَ مِنْ قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ ص سَلِّمُوا عَلَى عَلِیٍّ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِینَ فَكَانَ مِمَّا أَكَّدَ اللَّهُ عَلَیْهِمَا فِی ذَلِكَ الْیَوْمِ یَا زَیْدُ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص لَهُمَا قُومَا فَسَلِّمَا عَلَیْهِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَا أَ مِنَ اللَّهِ أَوْ مِنْ رَسُولِهِ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ ص مِنَ اللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَنْقُضُوا الْأَیْمانَ بَعْدَ تَوْكِیدِها وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَیْكُمْ كَفِیلًا إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ یَعْنِی بِهِ قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَهُمَا وَ قَوْلَهُمَا أَ مِنَ اللَّهِ أَوْ مِنْ رَسُولِهِ وَ لا تَكُونُوا كَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَكُمْ دَخَلًا بَیْنَكُمْ أَنْ تَكُونَ أَئِمَّةٌ هِیَ أَزْكَى مِنْ أَئِمَّتِكُمْ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَئِمَّةٌ قَالَ إِی وَ اللَّهِ أَئِمَّةٌ قُلْتُ فَإِنَّا نَقْرَأُ أَرْبى فَقَالَ مَا أَرْبَى وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ فَطَرَحَهَا إِنَّما یَبْلُوكُمُ اللَّهُ بِهِ یَعْنِی بِعَلِیٍّ ع وَ لَیُبَیِّنَنَّ لَكُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ ما كُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ. وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ وَ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. وَ لا تَتَّخِذُوا أَیْمانَكُمْ دَخَلًا بَیْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها یَعْنِی بَعْدَ مَقَالَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی عَلِیٍّ ع وَ تَذُوقُوا السُّوءَ بِما صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ یَعْنِی بِهِ عَلِیّاً ع وَ لَكُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 52 روایة 1@*@
شرح :
از اینجا مرحوم كلینى (قده) دوازده باب منعقد مىكند كه در آنها احادیث و روایاتى را كه متضمن اشاره یا تصریح بر امامت ائمه دوازده گانه است بترتیب ذكر مىكند.
ترجمه:
زید بن جهم هلالى گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: چون امر ولایت على بن ابیطالب علیه السلام نازل شد و پیغمبر صلى اللّه علیه و آله فرموده بود، بلقب «امیرالمؤمنین» بعلى سلام كنید اى زید: از جمله تأكیداتى كه خدا در آنروز بر آندو نفر (ابوبكر و عمر) نمود، این بود كه رسولخدا صلى اللّه علیه و آله به آنها فرمود: برخیزید و بعنوان «امیرالمؤمنین» به على سلام كنید، آندو نفر گفتند: اى رسول خدا این امر از جانب خدا است یا از جانب رسولش؟ رسولخدا صلى اللّه علیه و آله به آنها فرمود: از جانب خدا و رسولش، پس خداى عزوجل این آیه نازل فرمود: «و سوگندها را پس از محكم كردنش كه خدا را ضامن آن كردهاید مشكنید، زیرا خدا میداند چه مىكنید - 91 سوره 16 -» مقصود فرمایش رسول خدا صلى اللّه علیه و آله است بآنها و گفته آنها كه: این امر از جانب خداست یا رسولش؟ «و چون آن زن مباشید كه رشته خود را پس از تابیدن، پنبه میكرد و پراكنده مىساخت، شما هم سوگندهایتان را میان خودتان براى آنكه (ائمهئى پاكتر از ائمه شما هستند) وسیله نیرنگ مسازید، زید گوید: عرضكردم: ائمه فرمودید؟ فرمود: آرى بخدا ائمه است، عرضكردم: ما «أربى» قرائت میكنیم، فرمود: أربى چیست؟ و با دست اشاره كرد و آن را افكند - «فقط خدا شما را بوسیله آن آزمایش میكند» یعنى بوسیله على علیه السلام «و براى اینكه در روز قیامت آنچه را در آن اختلاف دارید، براى شما واضح سازد. اگر خدا مىخواست شما را یك امت كرده بود، ولى هر كه را خواهد گمراه كند، و هر كه را خواهد هدایت كند، و از آنچه میكردهاید، باز خواست مىشوید. سوگندهایتان را میان خود دستاویز نیرنگ مكنید، مبادا قدمى پس از استواریش بلغزد - 92 و 93 سوره 16 -» یعنى بعد از گفته رسول خدا صلى اللّه علیه و آله درباره على «و بسزاى بازداشتن از راه خدا بشما بدى برسد» مقصود از راه خدا على علیه السلام است «و براى شما غذایى بزرگ باشد 94 سوره 16 -».
شرح :
علامه مجلسى (ره) راجع بزنیكه رشتههایش را پنبه میكرد، از مجمعالبیان نقل میكند كه: زنى بود در قریش بنام «ریطه» كه بحماقت و خرافت مشهور بود، خودش با كنیزانش از صبح تا ظهر پنبهها را میریسیدند و بعد از ظهر بكنیزانش دستور میداد همه را واتابند و پنبه كنند - انتهى - و اما راجع بجمله «أن تكون ائمة هى از كى من ائمتكم» كه امام فرمود، این جمله در قرآن كریم باین صورتست: «أن تكون امة هى أربى من امة» مجلسى (ره) گوید: شاید بنابراین تأویل جمله «ان تكون..» مفعول له براى تتخذون باشد، باین معنى كه: پیمان شكنى را در دل میگیرند تا پیشوایان گمراهى بهتر و پاكتر از پیشوایان شما كه پیشوایان هدایتند بوده باشند و یا مقصود اینستكه: پیمان شكنى را در دل میگیرند، زیرا نمىخواهند كه پیشوایان حق بهتر و پاكتر از پیشوایان گمراه شما باشند. و ظاهر اینستكه قرائت أئمه بهمین صورتست كه امام فرمود: و ممكن است توجیه شود كه «أربى» بمعنى «ازكى» است و «امة» بمعنى «ائمه» است، ولى این توجیه بعید است - پایان كلام مجلسى.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ لَمَّا أَنْ قَضَى مُحَمَّدٌ نُبُوَّتَهُ وَ اسْتَكْمَلَ أَیَّامَهُ أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَیْهِ أَنْ یَا مُحَمَّدُ قَدْ قَضَیْتَ نُبُوَّتَكَ وَ اسْتَكْمَلْتَ أَیَّامَكَ فَاجْعَلِ الْعِلْمَ الَّذِی عِنْدَكَ وَ الْإِیْمَانَ وَ الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ مِیرَاثَ الْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ النُّبُوَّةِ فِی أَهْلِ بَیْتِكَ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَإِنِّی لَنْ أَقْطَعَ الْعِلْمَ وَ الْإِیمَانَ وَ الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ مِیرَاثَ الْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ النُّبُوَّةِ مِنَ الْعَقِبِ مِنْ ذُرِّیَّتِكَ كَمَا لَمْ أَقْطَعْهَا مِنْ ذُرِّیَّاتِ الْأَنْبِیَاءِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 54 روایة 2@*@
ترجمه:
ابو حمزه ثمالى گوید: شنیدم امام باقر علیه السلام میفرمود: چون محمد وظیفه نبوت خود را انجام داد و عمرش بپایان رسید، خدایتعالى باو وحى كرد: اى محمد! تبوتت را گذرانیدى و عمرت به آخر رسید اكنون آن دانشى كه نزد تو است و ایمان و اسم اكبر و میراث علم و آثار علم نبوت خاندان خود را بعلى بن ابیطالب بسپار، زیرا من هرگز علم و ایمان و اسم اكبر و میراث علم و آثار علم نبوت را از نسل و ذریه تو قطع نكنم، چنانكه از ذریههاى پیغمبران قطع نكردم.
شرح :
مجلسى (ره) گوید: مقصود از علم علومى است كه خدایتعالى بآنحضرت وحى نموده بود و ایمان تصدیق بآنها و اطاعت و انقیاد است و اشاره دارد بآیه شریفه «وقال الذین اوتوا العلم و الایمان» و مراد به اسم اكبر، اسم اعظم است یا قرآنى و سائر كتب آسمانى و مقصود از میراث علم جفر ابیض است؛ یا خلافت كبراى الهیه و یا اخلاق خدایى را دارا بودن مراد به آثار علم نبوت تمام علوم پیغمبر است تا تأكید سابق باشد - و مرحوم مجلسى وجوه دیگرى هم بیان میكند.
3- مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ غَیْرُهُ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ وَ عَبْدِ الْكَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ الْحَمِیدِ بْنِ أَبِی الدَّیْلَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوْصَى مُوسَى ع إِلَى یُوشَعَ بْنِ نُونٍ وَ أَوْصَى یُوشَعُ بْنُ نُونٍ إِلَى وَلَدِ هَارُونَ وَ لَمْ یُوصِ إِلَى وَلَدِهِ وَ لَا إِلَى وَلَدِ مُوسَى إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَهُ الْخِیَرَةُ یَخْتَارُ مَنْ یَشَاءُ مِمَّنْ یَشَاءُ وَ بَشَّرَ مُوسَى وَ یُوشَعُ بِالْمَسِیحِ ع فَلَمَّا أَنْ بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْمَسِیحَ ع قَالَ الْمَسِیحُ لَهُمْ إِنَّهُ سَوْفَ یَأْتِی مِنْ بَعْدِی نَبِیٌّ اسْمُهُ أَحْمَدُ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ ع یَجِیءُ بِتَصْدِیقِی وَ تَصْدِیقِكُمْ وَ عُذْرِی وَ عُذْرِكُمْ وَ جَرَتْ مِنْ بَعْدِهِ فِی الْحَوَارِیِّینَ فِی الْمُسْتَحْفَظِینَ وَ إِنَّمَا سَمَّاهُمُ اللَّهُ تَعَالَى الْمُسْتَحْفَظِینَ لِأَنَّهُمُ اسْتُحْفِظُوا الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ هُوَ الْكِتَابُ الَّذِی یُعْلَمُ بِهِ عِلْمُ كُلِّ شَیْءٍ الَّذِی كَانَ مَعَ الْأَنْبِیَاءِ ص یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِیزانَ الْكِتَابُ الِاسْمُ الْأَكْبَرُ وَ إِنَّمَا عُرِفَ مِمَّا یُدْعَى الْكِتَابَ التَّوْرَاةُ وَ الْإِنْجِیلُ وَ الْفُرْقَانُ فِیهَا كِتَابُ نُوحٍ وَ فِیهَا كِتَابُ صَالِحٍ وَ شُعَیْبٍ وَ إِبْرَاهِیمَ ع فَأَخْبَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولى صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى فَأَیْنَ صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ إِنَّمَا صُحُفُ إِبْرَاهِیمَ الِاسْمُ الْأَكْبَرُ وَ صُحُفُ مُوسَى الِاسْمُ الْأَكْبَرُ فَلَمْ تَزَلِ الْوَصِیَّةُ فِی عَالِمٍ بَعْدَ عَالِمٍ حَتَّى دَفَعُوهَا إِلَى مُحَمَّدٍ ص فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُحَمَّداً ص أَسْلَمَ لَهُ الْعَقِبُ مِنَ الْمُسْتَحْفِظِینَ وَ كَذَّبَهُ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَ دَعَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِهِ ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ ذِكْرُهُ عَلَیْهِ أَنْ أَعْلِنْ فَضْلَ وَصِیِّكَ فَقَالَ رَبِّ إِنَّ الْعَرَبَ قَوْمٌ جُفَاةٌ لَمْ یَكُنْ فِیهِمْ كِتَابٌ وَ لَمْ یُبْعَثْ إِلَیْهِمْ نَبِیٌّ وَ لَا یَعْرِفُونَ فَضْلَ نُبُوَّاتِ الْأَنْبِیَاءِ ع وَ لَا شَرَفَهُمْ وَ لَا یُؤْمِنُونَ بِی إِنْ أَنَا أَخْبَرْتُهُمْ بِفَضْلِ أَهْلِ بَیْتِی فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ ذِكْرُهُ وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَ قُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ فَذَكَرَ مِنْ فَضْلِ وَصِیِّهِ ذِكْراً فَوَقَعَ النِّفَاقُ فِی قُلُوبِهِمْ فَعَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَلِكَ وَ مَا یَقُولُونَ فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ ذِكْرُهُ یَا مُحَمَّدُ وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ یَضِیقُ صَدْرُكَ بِما یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللَّهِ یَجْحَدُونَ وَ لَكِنَّهُمْ یَجْحَدُونَ بِغَیْرِ حُجَّةٍ لَهُمْ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَتَأَلَّفُهُمْ وَ یَسْتَعِینُ بِبَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَا یَزَالُ یُخْرِجُ لَهُمْ شَیْئاً فِی فَضْلِ وَصِیِّهِ حَتَّى نَزَلَتْ هَذِهِ السُّورَةُ فَاحْتَجَّ عَلَیْهِمْ حِینَ أُعْلِمَ بِمَوْتِهِ وَ نُعِیَتْ إِلَیْهِ نَفْسُهُ فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ ذِكْرُهُ فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلى رَبِّكَ فَارْغَبْ یَقُولُ إِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ عَلَمَكَ وَ أَعْلِنْ وَصِیَّكَ فَأَعْلِمْهُمْ فَضْلَهُ عَلَانِیَةً فَقَالَ ص مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قَالَ لَأَبْعَثَنَّ رَجُلًا یُحِبُّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ لَیْسَ بِفَرَّارٍ یُعَرِّضُ بِمَنْ رَجَعَ یُجَبِّنُ أَصْحَابَهُ وَ یُجَبِّنُونَهُ وَ قَالَ ص عَلِیٌّ سَیِّدُ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَالَ عَلِیٌّ عَمُودُ الدِّینِ وَ قَالَ هَذَا هُوَ الَّذِی یَضْرِبُ النَّاسَ بِالسَّیْفِ عَلَى الْحَقِّ بَعْدِی وَ قَالَ الْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ أَیْنَمَا مَالَ وَ قَالَ إِنِّی تَارِكٌ فِیكُمْ أَمْرَیْنِ إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَهْلَ بَیْتِی عِتْرَتِی أَیُّهَا النَّاسُ اسْمَعُوا وَ قَدْ بَلَّغْتُ إِنَّكُمْ سَتَرِدُونَ عَلَیَّ الْحَوْضَ فَأَسْأَلُكُمْ عَمَّا فَعَلْتُمْ فِی الثَّقَلَیْنِ وَ الثَّقَلَانِ كِتَابُ اللَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ وَ أَهْلُ بَیْتِی فَلَا تَسْبِقُوهُمْ فَتَهْلِكُوا وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ فَوَقَعَتِ الْحُجَّةُ بِقَوْلِ النَّبِیِّ ص وَ بِالْكِتَابِ الَّذِی یَقْرَأُهُ النَّاسُ فَلَمْ یَزَلْ یُلْقِی فَضْلَ أَهْلِ بَیْتِهِ بِالْكَلَامِ وَ یُبَیِّنُ لَهُمْ بِالْقُرْآنِ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً وَ قَالَ عَزَّ ذِكْرُهُ وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى ثُمَّ قَالَ وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ فَكَانَ عَلِیٌّ ع وَ كَانَ حَقُّهُ الْوَصِیَّةَ الَّتِی جُعِلَتْ لَهُ وَ الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ مِیرَاثَ الْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ النُّبُوَّةِ
فَقَالَ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى ثُمَّ قَالَ وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ یَقُولُ أَسْأَلُكُمْ عَنِ الْمَوَدَّةِ الَّتِی أَنْزَلْتُ عَلَیْكُمْ فَضْلَهَا مَوَدَّةِ الْقُرْبَى بِأَیِّ ذَنْبٍ قَتَلْتُمُوهُمْ وَ قَالَ جَلَّ ذِكْرُهُ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ الْكِتَابُ هُوَ الذِّكْرُ وَ أَهْلُهُ آلُ مُحَمَّدٍ ع أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِسُؤَالِهِمْ وَ لَمْ یُؤْمَرُوا بِسُؤَالِ الْجُهَّالِ وَ سَمَّى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْقُرْآنَ ذِكْراً فَقَالَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ أَنْزَلْنا إِلَیْكَ الذِّكْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَكَّرُونَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّهُ لَذِكْرٌ لَكَ وَ لِقَوْمِكَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْكُمْ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ فَرَدَّ الْأَمْرَ أَمْرَ النَّاسِ إِلَى أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمُ الَّذِینَ أَمَرَ بِطَاعَتِهِمْ وَ بِالرَّدِّ إِلَیْهِمْ فَلَمَّا رَجَعَ رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ حَجَّةِ الْوَدَاعِ نَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ ع فَقَالَ یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْكافِرِینَ فَنَادَى النَّاسَ فَاجْتَمَعُوا وَ أَمَرَ بِسَمُرَاتٍ فَقُمَّ شَوْكُهُنَّ ثُمَّ قَالَ ص یَا أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ وَلِیُّكُمْ وَ أَوْلَى بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ فَقَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ فَقَالَ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَوَقَعَتْ حَسَكَةُ النِّفَاقِ فِی قُلُوبِ الْقَوْمِ وَ قَالُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ ذِكْرُهُ هَذَا عَلَى مُحَمَّدٍ قَطُّ وَ مَا یُرِیدُ إِلَّا أَنْ یَرْفَعَ بِضَبْعِ ابْنِ عَمِّهِ فَلَمَّا قَدِمَ الْمَدِینَةَ أَتَتْهُ الْأَنْصَارُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِكْرُهُ قَدْ أَحْسَنَ إِلَیْنَا وَ شَرَّفَنَا بِكَ وَ بِنُزُولِكَ بَیْنَ ظَهْرَانَیْنَا فَقَدْ فَرَّحَ اللَّهُ صَدِیقَنَا وَ كَبَّتَ عَدُوَّنَا وَ قَدْ یَأْتِیكَ وُفُودٌ فَلَا تَجِدُ مَا تُعْطِیهِمْ فَیَشْمَتُ بِكَ الْعَدُوُّ فَنُحِبُّ أَنْ تَأْخُذَ ثُلُثَ أَمْوَالِنَا حَتَّى إِذَا قَدِمَ عَلَیْكَ وَفْدُ مَكَّةَ وَجَدْتَ مَا تُعْطِیهِمْ فَلَمْ یَرُدَّ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَیْهِمْ شَیْئاً وَ كَانَ یَنْتَظِرُ مَا یَأْتِیهِ مِنْ رَبِّهِ فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ ع وَ قَالَ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى وَ لَمْ یَقْبَلْ أَمْوَالَهُمْ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ هَذَا عَلَى مُحَمَّدٍ وَ مَا یُرِیدُ إِلَّا أَنْ یَرْفَعَ بِضَبْعِ ابْنِ عَمِّهِ وَ یَحْمِلَ عَلَیْنَا أَهْلَ بَیْتِهِ یَقُولُ أَمْسِ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ وَ الْیَوْمَ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى ثُمَّ نَزَلَ عَلَیْهِ آیَةُ الْخُمُسِ فَقَالُوا یُرِیدُ أَنْ یُعْطِیَهُمْ أَمْوَالَنَا وَ فَیْئَنَا ثُمَّ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّكَ قَدْ قَضَیْتَ نُبُوَّتَكَ وَ اسْتَكْمَلْتَ أَیَّامَكَ فَاجْعَلِ الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ مِیرَاثَ الْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ النُّبُوَّةِ عِنْدَ عَلِیٍّ ع فَإِنِّی لَمْ أَتْرُكِ الْأَرْضَ إِلَّا وَ لِیَ فِیهَا عَالِمٌ تُعْرَفُ بِهِ طَاعَتِی وَ تُعْرَفُ بِهِ وَلَایَتِی وَ یَكُونُ حُجَّةً لِمَنْ یُولَدُ بَیْنَ قَبْضِ النَّبِیِّ إِلَى خُرُوجِ النَّبِیِّ الْآخَرِ قَالَ فَأَوْصَى إِلَیْهِ بِالِاسْمِ الْأَكْبَرِ وَ مِیرَاثِ الْعِلْمِ وَ آثَارِ عِلْمِ النُّبُوَّةِ وَ أَوْصَى إِلَیْهِ بِأَلْفِ كَلِمَةٍ وَ أَلْفِ بَابٍ یَفْتَحُ كُلُّ كَلِمَةٍ وَ كُلُّ بَابٍ أَلْفَ كَلِمَةٍ وَ أَلْفَ بَابٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 54 روایة 3@*@
ترجمه:
3- امام صادق (ع) فرمود: موسى (ع) بیوشع بن نون وصیت كرد و یوشع بن نون بفرزندان هارون وصیت كرد و بفرزندان خودش و فرزندان موسى وصیت نكرد، همانا خدایتعالى صاحب اختیار است، هر كه را خواهد و از هر خاندانى كه خواهد اختیار كند، و موسى و یوشع مردم را بوجود مسیح (ع) مژده دادند و چون خداى عزوجل مسیح را مبعوث ساخت، مسیح بمردم گفت، همانا پس از من پیغمبرى كه نامش احمد و اولاد اسماعیل است خواهد آمد كه مرا و شما را تصدیق میكند (به نبوت من و پیروى شما باور دارد) و حجت و عذر مرا و شما را مىآورد مانند من و شما احتیاج میكند (قول بالوهیت مرا از من و شما نفى میكند) و امر وصیت پس از عیسى در حواریین مستحفظ جارى گشت و از اینجهت خدا ایشان را مستحفظ نامید كه نگهدارى اسم اكبر بایشان واگذار شد و آن كتابیست كه علم هر چند از آن دانسته شود و همراه پیغمبران صلوات اللّه علیهم بوده است. خدایتعالى فرماید: «بتحقیق كه ما رسولانى پیش از تو فرستادیم و بهمراه ایشان كتاب و میزان (قانون عدالت) نازل كردیم - 25 سوره حدید -» (در قرآن صدر آیه چنین است:
(لقد ارسلنا رسلنا بالبینات) كتاب همان اسم اكبر است، و از آنچه بنام كتاب معروفست: تورات و انجیل و فرقان (قرآن) است، ولى در آن كتاب، (كه همراه اوصیاء است) كتاب نوح علیه السلام و كتاب صالح و شعیب و ابراهیم علیه السلام است كه خداى عزوجل خبر مىدهد «همانا این در صحف نخستین است، یعنى صحف ابراهیم و موسى - 18 و 19 سوره 87 -» پس (اگر كتاب منحصر بتورات و انجیل و قرآنست،) صحف ابراهیم كجاست! همانا صحف ابراهیم، اسم اكبر است و صحف موسى هم اسم اكبر است: (كه باید پیغمبر به على صلى اللّه علیه و آله سپارد) پس همیشه وصیت نسبت بعالمى پس از عالم دیگر جریان داشت، تا آن را بمحمد صلى اللّه علیه و آله رسانیدند، و چون خداى عزوجل محمد صلى اللّه علیه و آله را مبعوث كرد، مستحفظین پسین باو اسلام آوردند و بنى اسرائیل تكذیبش نمودند، او بسوى خداى عزوجل دعوت كرد و در راهش جهاد نمود تا آنكه خداى - جل ذكره - باو امر فرستاد كه فضیلت وصیت را آشكار كن، پیغمبر عرض كرد: پرودگارا! عرب مردمى خشنند، در میان ایشان كتابى نبوده و براى آنها پیغمبرى مبعوث نگشته و بفضیلت و شرف پیغمبران آگاه نیستند، اگر من فضلیت اهل بیتم را بآنها بگویم، ایمان نمىآورند، پس خداى جل ذكره - فرمود: «غم آنها را مخور - 127 سوره 16 و بگو سلام شما در آینده مىدانید 89 سوره 43 -» پیغمبر اندكى از فضیلت وصیش تذكر داد، و در دلها نفاق افتاد: رسولخدا صلى اللّه علیه و آله آن نفاق و گفتار ایشان بدانست، خداى - جل ذكره - فرمود: اى محمد! «محققاً ما مىدانیم كه تو سینهات از آنچه مىگویند تنگ مىشود - 97 سوره 15 -» ایشان ترا تكذیب نمىكنند بلكه ستمگران آیات خدا را انكار مىكنند - 33 سوره 6» یعنى بلكه بدون اینكه دلیلى داشته باشند انكار مىكنند. رسول خدا صلى اللّه علیه و آله ایشان را الفت مىداد و بعضى را یاور بعضى دیگر مىساخت و همیشه چیزى از فضیلت وصیش را بآنها گوشزد مىكرد، تا آنكه این سوره (انشراح) نازل شد و پیغمبر زمانیكه از مرگ خود آگاه شد و گزارش آنرا شنید، بر آنها احتجاج كرد، و خداى - جل ذكره - فرمود: «چون فراغ یافتى در عبادت كوش (نصب كن) و بسوى پروردگارت راغب شو - 7 - 8 سوره انشراح -» مىفرماید: چون (از تبلیغ رسالت) فراغ یافتى پرچم و نشانهات (یعنى على علیه السلام) را نصب كن و وصیتت را آشكار نما پیغمبر هم (در روز غدیر) فضیلت على علیه السلام را آشكارا اعلام كرد. فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است، خدایا دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن - تا سه مرتبه -.
و باز (در جنگ خیبر بعد از آنكه چند تن را پرچمدار كرد و نتوانستند فتح كنند) فرمود: همانا مردى را اعزام كنم كه او خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسولش او را، او فرار كننده نیست - با این جمله پیغمبر صلى اللّه علیه و آله گوشه میزند بكسیكه (از در قلعه خیبر) برگشت، او اصحابش را ترسو مىشمرد و اصحابش او را - و باز پیغمبر صلى اللّه علیه و آله فرمود: على آقاى مؤمنین است و فرمود: على ستون دین است و فرمود: اینست همان كسیكه پس از من از روى حق با شمشیر گردن مردم را مىزند، و فرمود: بهر جانب كه على رود، حق همراه اوست، و فرمود: همانا من دو امر در میان شما میگذارم، اگر آنها را بپذیرید، هرگز گمراه نشوید: 1- كتاب خداى عزوجل (قرآن) 2- اهل بیت و عترت من، اى مردم گوش كنید كه من تبلیغ كردم، شما در قیامت سر حوض بر من وارد مىشوید و من از آنچه نسبت بثقلین انجام دادهاید از شما بازخواست میكنم، و ثقلین، كتاب خدا - جل ذكره - و أهل بیت منند، بر ایشان پیشى نگیرید كه هلاك شوید، و بایشان چیزى نیاموزید كه آنها از شما داناترند. بنابراین حجت (خدا براى مردم) با قول پیغمبر صلى اللّه علیه و آله و قرآنیكه خود مردم آنرا میخوانند ثابت شد، زیرا پیغمبر همواره فضیلت اهلبیتش را بوسیله بیان القا میفرمود و بوسیله قرآن براى مردم روشن میساخت.
آیاتى كه متضمن فضیلت اهلبیت است از اینقرار است:
1- «خدا میخواهد ناپاكى را از شما اهل اینخانه ببرد و پاكیزتان كند، پاكیزه كامل - 33 سوره 33 -».
2- خداى - عز ذكره - فرمود: «بدانید كه هر چه غنیمت بدست آرید، پنج یك آن از آن خدا و پیغمبر او و خویشان او... است - 41 سوره 8 -».
3- و سپس فرمود: «حق خویشاوندان را بده - 26 سوره 17 -» مقصود از خویشاوندان على علیه السلام است و حق او وصیتى است كه براى او قرار داده و اسم اكبر و میراث علم و آثار علم نبوتست.
4- و فرمود: بگو من از شما براى پیغمبرى مزدى جز دوستى خویشاوندان نمىخواهم - 23 سوره 42 -».
5- سپس فرمود: «و زمانیكه درباره دختر زنده بگور رفته بازخواست شود كه بچه گناهى كشته شد؟ - 8 و 9 سوره 82 -» خدا مىفرماید درباره مودت و دوستى كه فضیلت آنرا بر شما نازل كردم از شما باز خواست میكنم و آن مودت خویشاوندان پیغمبر است كه ایشان را بچه گناه كشتید؟
6- و باز خدا - جل ذكره - فرمود: «اگر نمیدانید از اهل ذكر بپرسید، - 43 سوره 16 -» فرماید قرآن ذكر است و اهل قرآن آل محمدند علیه السلام كه خداى عزوجل مردم را بسؤال از ایشان امر كرده است، و مردم بسؤال از جهال و نادانان دستور ندارند، و خداى عزوجل قرآنرا ذكر نامیده، در آنجا كه فرماید: «ما ذكر را بتو نازل كردیم تا براى مردم آنچه نازل شده بیان كنى شاید اندیشه كنند - 43 سوره 43 -».
7- و خداى - عزوجل - فرمود: خدا را فرمان برید و پیغمبر و صاحبان امر از خودتان را فرمان برید - 59 سوره 4 -».
8- و فرمود: «و اگر آنرا (بخدا و) رسول و صاحبان امر از خود ارجاع دهند، كسانى كه از آنها اهل استنباطند، بدانند، پس مقصود از ارجاع امر، ارجاع امر مردم است بصاحبان امر از آنها كه خدا مردم را باطاعت از ایشان و رجوع بایشان دستور داده است.
و چون رسول خدا صلى اللّه علیه و آله از حجة الوداع بازگشت، جبرئیل علیه السلام بر او نازل شد و گفت: «اى پیغمبر؟ آنچه از پروردگارت بتو نازل شده ابلاغ كن، و اگر رسالت او را نرسانیدهئى، خدا ترا از شر مردم نگه مىدارد، همانا خدا كافران را هدایت نمیكند - 69 سوره 5 -» پیغمبر مردم را فریاد زد، تا گرد آمدند و دستور داد تا خارهاى بوتههاى خار را تراشیدند (تا بتوان روى آنها نشست و ایستاد).
سپس آنحضرت صلى اللّه علیه و آله فرمود: اى مردم ولى شما و سزاوارتر از خودم بشما كیست؟ گفتند: خدا و رسولش، پس فرمود: هر كه من مولاى او هستم على مولاى اوست، خدایا دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن - تا سه بار -.
پس خار نفاق در دل آنمردم افتاد و گفتند: خدا - جل ذكره هرگز - چنین امرى بر محمد نازل نكرده بلكه او میخواهد بازوى پسر عمویش را بلند كند (او را بر ما رئیس كند) چون پیغمبر بمدینه وارد شد، انصار نزد او آمدند و گفتند: اى رسولخدا: خداى - جل ذكره - بما احسان فرمود و از بركت تشریف فرمائى شما در میان ما، بما شرافت بخشید، و دوست ما را شاد و دشمن ما را سركوب كرد، اكنون وارد دین نزد شما مىآیند و بسا چیزى ندارى كه بآنها عطا كنى و موجب شماتت دشمن میشود، ما دوست داریم كه شما یك سوم اموال ما را قبول فرمائى تا اگر از مكه اشخاصى بر شما وارد شدند، براى عطاء بآنها چیزى داشته باشى، رسولخدا(ص) جوابى بایشان نداد و منتظر بود كه از پروردگارش چه دستور برسد. تا آنكه جبرئیل علیه السلام این آیه آورد: «بگو من براى پیغمبرى از شما مزدى جز دوستى خویشاوندان نمیخواهم - 23 سوره 42 -» و پیغمبر اموال ایشان را نپذیرفت: باز منافقان گفتند: خدا این را بر محمد نازل نكرده و او مقصودى جز بلند كردن بازوى پسر عمویش و تحمیل خاندان خود را بر ما ندارد، دیروز میگفت: هر كس من مولاى او هستم، على مولاى اوست، و امروز میگوید: «بگو من براى پیغمبرى از شما مزدى جز دوستى خویشان نمیخواهم. سپس آیه خمس بر پیغمبر نازل گشت و باز آنها گفتند: مىخواهد اموال و غنیمت ما را بآنها دهد.
سپس جبرئیل علیه السلام نزد آنحضرت آمد و گفت: اى محمد! وظیفه پیغمبرت را انجام دادى و عمرت بآخر رسید اكنون اسم اكبر و میراث علم و آثار علم نبوت را بعلى علیه السلام بسپار، زیرا من هرگز زمین را خالى نگذارم، از دانشمندیكه اطاعت و ولایت من بوسیله او شناخته شود و او براى كسانیكه در میان وفات پیغمبر گذشته تا آمدن پیغمبر آینده متولد میشوند حجت باشد، پس پیغمبر اسم اكبر و میراث علم و آثار علم نبوت را بعنوان وصیت بعلى سپرد و او را بهزار كلمه و هزار باب وصیت فرمود كه از هر كلمه و بابى هزار كلمه و باب گشوده میشد.
شرح :
كلمه «حواریین» كه لقب أصحاب مخصوص حضرت عیسى است از ماده «تحویر» مشتق است كه بمعنى سفید كردنست، بعضى گفتهاند: ایشان لباسشوئى مىكردند و بعضى گفتهاند، چونكه با پند و اندرزهاى حكیمانه خود، آلودگى گناه را از دلها مىشستند، ایشانرا «حواریین» نامیدند.
آیه شریفه فاذا فرغت فانصب در قرائت مشهور بفتح صاد و از «نصب» بعمنى كوشش كردن و رنج بردن مشتق است، یعنى چون از عبادتى فارغ شدى، در عبادت دیگر كوش و چون از جنگ فارغ شدى بعبادت پرداز و چون از نماز فارغ شدى دعا پرداز ولى مطابق این حدیث شریف بكسر «ص» و از نصب به معنى گماشتن و بپاداشتن مشفق: یعنى چون از تبلیغ رسالت فارغ شدى جانشینت را براى رهبرى مردم نصب كن تا رشته ارتباط بین خدا و بندگانش بریده نشود، و بنابراین معنى هم ممكن است كلمه فانصب به فتح صاد باشد و تفسیر امام علیه السلام بیان یكى از مصادیق كوشش و رنج در عبادت و انجام وظیفه الهى باشد.
در این جا علامه مجلس (ره) از زمخشرى نقل مىكند كه او در تفسیر كشاف خود گفته است: از جمله بدعتهاى روافض این است كه گویند: فانصب به كسر صاد هم قرائت شده و معنىاش این است كه على را بامامت نصب كن، ولى اگر این توجیه براى رافضى درست باشد، ناصبى را هم مىرسد كه بگوید: فانصب به كسر صاد بمعنى امر به كینه و دشمنى على است.
مجلسى گوید: باین متعصب بد خواه بنگر كه چگونه خدا بصیرتش را با پرده عصیبت كور كرد تا آنكه چنین سخت پست و زشتى را اظهار كرده است، از زیرا اولا مناسبتى نیست بین فراغت از انجام وظیفه و امر بدشمنى على ولى بین فراق تبلغ رسالت و نصب جانشین كمال مناصبت است و ثانیاً احتمالى كه تو دادى هیچ مسلمانى نگفته ولى احتمال كه ما گفتیم، بیشتر مؤمنین پرهیزگار مىگویند و ثالثاً آنچه شیعه میگوید: دل بخواهى و اختراعى آنها نیست، بلكه آنان را از پیشوایان خود نقل مىكنند كه تمام مسلمین فضیلت آنها را اعتراف دارند و خود این ناصبى (زمخشرى) هم در بسیارى موارد، قراآت و تفاسیر را از ایشان نقل میكند، آنچه از ائمه خدا نقل میكند كه كمتر از قول قناده و كعب و ابن مسعود و دیگران نیست - انتهى -.
بعقیده ما تنها باعث زمخشرى بر نوشتن چنین جملهئى همان بغض و عدالت مكنونى است كه نسبت بعلى بن ابیطالب علیه السلام در نهاد هر سنى نهفته است و گاه و بیگاه از گوشه و كنار قلم و زبان آنها بىاختیار بیرون میجهد تا باطن و سریره آنها بناچار ظاهر گردد و حقایق براى مردم كنجكاو و حقجو آشكار شود، چنانچه خود مولاى متقیان امیرالمؤمنین على علیه السلام مىفرماید: ما أضمر أحد شیئاً الا و قد یظهر فى فلتات لسانه و صفحات وجهه «هیچكس چیزى در دل پنهان نكند، جز اینكه گاهى در سخنانیكه از دهانش مىپرد یا در تابلو رخسارش هویدا میگردد» درست است كه زمخشرى از لحاظ عقیده با شیعه و روافض مخالفست و براى اظهار عقیده خود باید با ایشان مخالفت كند، اما چرا نسبت بعلى بن ابیطالب كه خودش او را خلیفه و امام مىداند چنین جسارتى اگر چه بنحو قضیه شرطیه است مىكند، آیا او در تمام نوشتجاتش نسبت بخلفاء دیگر چنین گفته است؟!!
4- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ یَحْیَى بْنِ مُعَمَّرٍ الْعَطَّارِ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی مَرَضِهِ الَّذِی تُوُفِّیَ فِیهِ ادْعُوا لِی خَلِیلِی فَأَرْسَلَتَا إِلَى أَبَوَیْهِمَا فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِمَا رَسُولُ اللَّهِ ص أَعْرَضَ عَنْهُمَا ثُمَّ قَالَ ادْعُوا لِی خَلِیلِی فَأُرْسِلَ إِلَى عَلِیٍّ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ أَكَبَّ عَلَیْهِ یُحَدِّثُهُ فَلَمَّا خَرَجَ لَقِیَاهُ فَقَالَا لَهُ مَا حَدَّثَكَ خَلِیلُكَ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَلْفَ بَابٍ یَفْتَحُ كُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 61 روایة 4@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرماید: رسولخدا صلى اللّه علیه و آله در مرض وفات خود فرمود: دوستم را نزد من حاضر كنید، آن دو زن (حفصه و عایشه) بدنبال پدران خود فرستادند، چون نظر رسولخدا صلى اللّه علیه و آله بر آنها افتاد، رو بگردانید و فرمود: دوستم را نزد من حاضر كنید پس بدنبال على فرستادند، چون دیدارش بعلى افتاد، باو متوجه شد و حدیثش گفت. و چون على بیرون آمد، آندو نفر (ابوبكر) و عمر را ملاقات كرد، باو گفتند: دوستت بتو چه حدیث كرد؟ فرمود: هزار باب بمن حدیث كرد كه هر هر بابى مفتاح هزار بایست.
5- أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی بَكْرٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً ص أَلْفَ حَرْفٍ كُلُّ حَرْفٍ یَفْتَحُ أَلْفَ حَرْفٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 61 روایة 5@*@
ترجمه:
امام باقر علیه السلام فرمود: رسولخدا صلى اللّه علیه و آله بعلى هزار حرف آموخت كه از هر حرفى هزار حرف گشوده گشت.
6- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ فِی ذُؤَابَةِ سَیْفِ رَسُولِ اللَّهِ ص صَحِیفَةٌ صَغِیرَةٌ فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَیُّ شَیْءٍ كَانَ فِی تِلْكَ الصَّحِیفَةِ قَالَ هِیَ الْأَحْرُفُ الَّتِی یَفْتَحُ كُلُّ حَرْفٍ أَلْفَ حَرْفٍ قَالَ أَبُو بَصِیرٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَمَا خَرَجَ مِنْهَا حَرْفَانِ حَتَّى السَّاعَةِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 61 روایة 6@*@
ترجمه:
ابوبصیر گوید امام صادق علیه السلام فرمود: در گوشه دسته شمشیر پیغمبر صلى اللّه علیه و آله دفترچهئى بود، بامام صادق علیه السلام عرضكردم: در آن دفترچه، چه نوشته بود؟ فرمود حروف بود كه حرف آن مفتاح هزار حرف بود، ابوبصیر گوید، امام صادق علیه السلام فرمود: تا اكنون دو حرف از آنها خارج نشده است (براى مردم ظاهر نگشته است).
شرح :
ذوابة در لغت بمعنى پیشانى و گیسو و بلندى هر چیز است، گاهى براى دسته شمشیر دو گوشه مانند دو گیسو مىساختند، تا دست نلغزد و هم محفظه بعضى از اشیاء كوچك باشد.
7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ سُكَّرَةَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ هَلْ لِلْمَاءِ الَّذِی یُغَسَّلُ بِهِ الْمَیِّتُ حَدٌّ مَحْدُودٌ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ لِعَلِیٍّ ع إِذَا مِتُّ فَاسْتَقِ سِتَّ قِرَبٍ مِنْ مَاءِ بِئْرِ غَرْسٍ فَغَسِّلْنِی وَ كَفِّنِّی وَ حَنِّطْنِی فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِی وَ كَفْنِی فَخُذْ بِجَوَامِعِ كَفَنِی وَ أَجْلِسْنِی ثُمَّ سَلْنِی عَمَّا شِئْتَ فَوَ اللَّهِ لَا تَسْأَلُنِی عَنْ شَیْءٍ إِلَّا أَجَبْتُكَ فِیهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 61 روایة 7@*@
ترجمه:
فضیل گوید: بامام صادق علیه السلام عرضكردم: قربانت گردم، آیا آبیكه میت را با آن غسل مىدهند، اندازه معینى دارد؟ فرمود: همانا رسولخدا صلى اللّه علیه و آله بعلى علیه السلام فرمود: چون من مردم شش مشك از آب چاه غرس بكش و مرا غسل بده و كفن پوش و حنوطنما، و چون از غسل و كفنم فارغ شدى، اطراف كفنم را بگیر و مرا بنشان و سپس هر چه خواهى از من بپرس، بخدا كه از هر چه پرسى پاسخت گویم.
8- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ عَنِ ابْنِ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَمَّا حَضَرَ رَسُولَ اللَّهِ ص الْمَوْتُ دَخَلَ عَلَیْهِ عَلِیٌّ ع فَأَدْخَلَ رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ إِذَا أَنَا مِتُّ فَغَسِّلْنِی وَ كَفِّنِّی ثُمَّ أَقْعِدْنِی وَ سَلْنِی وَ اكْتُبْ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 61 روایة 8@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: چون وفات رسولخدا صلى اللّه علیه و آله نزدیك شد، على علیه السلام نزدش آمد و سر درون برد (پیغمبر سر زیر روپوش كرد - سر على را در بر گرفت) و فرمود: اى على! چون من مردم غسلم بده و كفنم پوش، سپس مرا بنشان و بپرس و بنویس.
9- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْوَلِیدِ شَبَابٍ الصَّیْرَفِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ رِبَاطٍ قَالَ دَخَلْتُ أَنَا وَ كَامِلٌ التَّمَّارُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقَالَ لَهُ كَامِلٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ حَدِیثٌ رَوَاهُ فُلَانٌ فَقَالَ اذْكُرْهُ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَنَّ النَّبِیَّ ص حَدَّثَ عَلِیّاً ع بِأَلْفِ بَابٍ یَوْمَ تُوُفِّیَ رَسُولُ اللَّهِ ص كُلُّ بَابٍ یَفْتَحُ أَلْفَ بَابٍ فَذَلِكَ أَلْفُ أَلْفِ بَابٍ فَقَالَ لَقَدْ كَانَ ذَلِكَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَظَهَرَ ذَلِكَ لِشِیعَتِكُمْ وَ مَوَالِیكُمْ فَقَالَ یَا كَامِلُ بَابٌ أَوْ بَابَانِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَمَا یُرْوَى مِنْ فَضْلِكُمْ مِنْ أَلْفِ أَلْفِ بَابٍ إِلَّا بَابٌ أَوْ بَابَانِ قَالَ فَقَالَ وَ مَا عَسَیْتُمْ أَنْ تَرْوُوا مِنْ فَضْلِنَا مَا تَرْوُونَ مِنْ فَضْلِنَا إِلَّا أَلْفاً غَیْرَ مَعْطُوفَةٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 61 روایة 9@*@
ترجمه:
یونس بن رباط گوید: من و كامل به خدمت امام صادق علیهالسلام رسیدیم كامل به حضرت عرض كردم: قربانت گردم، فلان شخص حدیثى روایت كند، فرمود: آنرا باز گو، عرضكرد: او گفت: رسول خدا صلى اللّه علیه و آله در روز وفاتش بعلى علیه السلام هزار باب حدیث كرد و هر بابى مفتاح هزار حدیث بود، كه جمعاً یك میلیون باب مىشد، فرمود: آرى چنین بود، عرضكردم: قربانت، آن بابها براى شیعیان و دوستان شما هم ظاهر شد؟ (از آن علوم آگاه گشتند؟) فرمود: اى كامل یك باب یا دو باب آن (از یكباب بیشتر و بدو باب نرسیده) ظاهر گشت. عرضكردم: قربانت، بنابراین، از یك میلیون باب از فضل شما جز یك یا دو باب روایت نشده است؟ فرمود: توقع دارید كه شما از فضل ما چه اندازه روایت كنید؟ شما از فضل ما جز یك ألف غیر متصل روایت نكنید.
شرح :
گویا كامل از سخن امام صادق علیه السلام چنین فهمید كه گفتار پیغمبر صلى اللّه علیه و آله با على علیه السلام درباره فضایل اهل بیت بوده است، آنحضرت هم طبق همین معنى جواب داد كه فضائل اهل بیت بواسطه نقصان عقول بیشتر مردم از درك و فهم آن، نسبت بعلوم دیگر كمتر منتشر شده است و آنچه منتشر شده و مردم میدانند، نسبت، یك واند است بیك میلیون یا مانند نسبت یك ألف ناقص است بتمام حروف و كلمات. زیرا كه حرف الف در میان حروف الفبا ساده و بسیطترین آنهاست مخصوصاً وقتى كه به چیزى مانند نقطه یا حرف یا شكل دیگر متصل نشود. و ممكن است گفتار پیغمبر صلى اللّه علیه و آله بعلى علیه السلام علومى باشد كه این مورد احتیاج بشر است و از آن سؤال مىكنند و پاسخ میخواهند و معنى گشوده شدن هزار باب از هر باب این است كه آن علوم قواعد كلى و قوانین جامعى بود كه هزارها مصادیق و جزئیات دارد چنانكه قواعد كلى هر علمى این امتیاز را دارد: