بَابُ الْأُمُورِ الَّتِی تُوجِبُ حُجَّةَ الْإِمَامِ ع
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع إِذَا مَاتَ الْإِمَامُ بِمَ یُعْرَفُ الَّذِی بَعْدَهُ فَقَالَ لِلْإِمَامِ عَلَامَاتٌ مِنْهَا أَنْ یَكُونَ أَكْبَرَ وُلْدِ أَبِیهِ وَ یَكُونَ فِیهِ الْفَضْلُ وَ الْوَصِیَّةُ وَ یَقْدَمَ الرَّكْبُ فَیَقُولَ إِلَى مَنْ أَوْصَى فُلَانٌ فَیُقَالَ إِلَى فُلَانٍ وَ السِّلَاحُ فِینَا بِمَنْزِلَةِ التَّابُوتِ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ تَكُونُ الْإِمَامَةُ مَعَ السِّلَاحِ حَیْثُمَا كَانَ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 36 روایة 1@*@
ترجمه:
ابن ابى نصر گوید: به اما رضا علیه السلام عرض كردم، چون امام بمیرد، امام پس از وى بچه دلیل شناخته مىشود؟ فرمود: امام را علاماتیست: از جمله آنها اینستكه بزرگترین فرزند پدرش مىباشد و داراى فضیلت و وصیت است، بطوریكه جماعت مسافرین مىآیند و مىپرسند: فلان امام (كه وفات كرد) بچه شخصى وصیت كرد؟ همه مىگویند بفلان كس، و سلاح در میان ما، مانند تابوتست در بنى اسرائیل، امامت همراه سلاحست هر گجا كه باشد (باحادیث 625 - 628 رجوع شود).
شرح :
موضوع بزرگترین فرزند دو استثنا دارد: 1- درباره امام حسن و امام حسین 2- در صورتیكه فرزند بزرگتر را عیبى باشد چنانكه در حدیث 743 بیاید و مقصود از فضیلت، كمال علم و شجاعت و سخاوت و سایر صفات كمالیه است كه امام باید از همه مردم در آن صفات كاملتر باشد.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ یَزِیدَ شَعِرٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ حَمْزَةَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع الْمُتَوَثِّبُ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ الْمُدَّعِی لَهُ مَا الْحُجَّةُ عَلَیْهِ قَالَ یُسْأَلُ عَنِ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ قَالَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیَّ فَقَالَ ثَلَاثَةٌ مِنَ الْحُجَّةِ لَمْ تَجْتَمِعْ فِی أَحَدٍ إِلَّا كَانَ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ أَنْ یَكُونَ أَوْلَى النَّاسِ بِمَنْ كَانَ قَبْلَهُ وَ یَكُونَ عِنْدَهُ السِّلَاحُ وَ یَكُونَ صَاحِبَ الْوَصِیَّةِ الظَّاهِرَةِ الَّتِی إِذَا قَدِمْتَ الْمَدِینَةَ سَأَلْتَ عَنْهَا الْعَامَّةَ وَ الصِّبْیَانَ إِلَى مَنْ أَوْصَى فُلَانٌ فَیَقُولُونَ إِلَى فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 36 روایة 2@*@
ترجمه:
عبدالاعلى گوید. بامام صادق علیه السلام عرض كردم: كسیكه منصب امام ترا غصب كرده و بنا حق ادعا مىكند، چه دلیلى بر ردّ اوست؟ فرمود: راجع بحلال و حرام از او بپرسند (درست پاسخ نگفتنش دلیل بر ادعاى دروغش مىباشد) سپس بمن رو كرد و فرمود: سه دلیل هست كه جز در صاحب امر امامت فراهم نیاید: 1- سزاوارترین مردمست نسبت به امام پیش از خود (از لحاظ خویشاوندى، صفات كمالیه، و اخلاق و رفتار) 2- و سلاح نزد اوست 3- و وصیت امام سابق درباره او مشهور است بطورى كه چون در شهر امام وارد شوى و از عموم مردم و كودكان هم كه بپرسى: فلام امام بچه شخصى وصیت كرده مىگویند بفلان پسر فلان.
3- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قِیلَ لَهُ بِأَیِّ شَیْءٍ یُعْرَفُ الْإِمَامُ قَالَ بِالْوَصِیَّةِ الظَّاهِرَةِ وَ بِالْفَضْلِ إِنَّ الْإِمَامَ لَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَطْعُنَ عَلَیْهِ فِی فَمٍ وَ لَا بَطْنٍ وَ لَا فَرْجٍ فَیُقَالَ كَذَّابٌ وَ یَأْكُلُ أَمْوَالَ النَّاسِ وَ مَا أَشْبَهَ هَذَا
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 37 روایة 3@*@
ترجمه:
بامام صادق علیه السلام عرض شد: امام بچه دلیل شناخته شود؟ فرمود: بوصیت معروف و فضیلیت، همانا هیچكس نمىتواند نسبت به امام درباره دهان و شكم و عورت طعنى زند، باینكه بگویند: او دروغگوست و مال مردم را مىخورد و مانند اینها.
4- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع مَا عَلَامَةُ الْإِمَامِ الَّذِی بَعْدَ الْإِمَامِ فَقَالَ طَهَارَةُ الْوِلَادَةِ وَ حُسْنُ الْمَنْشَإِ وَ لَا یَلْهُو وَ لَا یَلْعَبُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 37 روایة 4@*@
ترجمه:
معاویه بن وهب گوید: به امام صادق علیه السلام عرضكردم: علامت جانشین امام چیست؟ فرمود: پاكیزگى ولادت (حلال زادگى، ختنه شده، بخون آلوده نبودن) و تربیت خوب (رشد و نموش به كمال و سعادت مقرون باشد) و یاوهگرى و بازى نكند.
5- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الدَّلَالَةِ عَلَى صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ فَقَالَ الدَّلَالَةُ عَلَیْهِ الْكِبَرُ وَ الْفَضْلُ وَ الْوَصِیَّةُ إِذَا قَدِمَ الرَّكْبُ الْمَدِینَةَ فَقَالُوا إِلَى مَنْ أَوْصَى فُلَانٌ قِیلَ إِلَى فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ وَ دُورُوا مَعَ السِّلَاحِ حَیْثُمَا دَارَ فَأَمَّا الْمَسَائِلُ فَلَیْسَ فِیهَا حُجَّةٌ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 37 روایة 5@*@
ترجمه:
احمدبن عمر گوید: از حضرت رضا علیه السلام درباره دلیل امامت صاحب الامر پرسیدم فرمود، دلیش بزرگى سن و فضیلت و وصیت است، زمانیكه كاروان بشهر در آید و بگوید: فلانى بكه وصیت كرد؟ جواب دهند: بفلان پسر فلان و هر كجا سلاح گردید، شما هم (براى یافتن امام) بگردید، اما جواب گفتن مسائل دلیل نیست (یعنى نسبت بعوام و نوع مردم، بلكه تنها دلیل براى دانشمندان و خواص از مردم است).
6- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی یَحْیَى الْوَاسِطِیِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْأَمْرَ فِی الْكَبِیرِ مَا لَمْ تَكُنْ فِیهِ عَاهَةٌ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 37 روایة 6@*@
ترجمه:
امام صادق علیه السلام فرمود: امر امامت بفرزند بزرگ مىرسد، در صورتیكه عیبى نداشته باشد.
شرح :
پسر بزرگتر امامست در صورتى كه در خلقت و اخلاق او نقصى نباشد كه در نظر مردم زشت و منفور آید. مانند عبدالله افطح كه بعد از اسمعیل بزرگترین فرزند امام صادق علیه السلام بود ولى دو عیب داشت: 1- پاهایش بىاندازه پهن و درشت بود. 2- نادان و فاسد العقیده بود و بقول شیخ مفید نزد پدر خود آبروئى نداشت و با طایفه حشویه رفت و آمد مىكرد و بمذهب مرجئه مىگرائید.
7- أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ بِمَ یُعْرَفُ الْإِمَامُ قَالَ فَقَالَ بِخِصَالٍ أَمَّا أَوَّلُهَا فَإِنَّهُ بِشَیْءٍ قَدْ تَقَدَّمَ مِنْ أَبِیهِ فِیهِ بِإِشَارَةٍ إِلَیْهِ لِتَكُونَ عَلَیْهِمْ حُجَّةً وَ یُسْأَلُ فَیُجِیبُ وَ إِنْ سُكِتَ عَنْهُ ابْتَدَأَ وَ یُخْبِرُ بِمَا فِی غَدٍ وَ یُكَلِّمُ النَّاسَ بِكُلِّ لِسَانٍ ثُمَّ قَالَ لِی یَا أَبَا مُحَمَّدٍ أُعْطِیكَ عَلَامَةً قَبْلَ أَنْ تَقُومَ فَلَمْ أَلْبَثْ أَنْ دَخَلَ عَلَیْنَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ خُرَاسَانَ فَكَلَّمَهُ الْخُرَاسَانِیُّ بِالْعَرَبِیَّةِ فَأَجَابَهُ أَبُو الْحَسَنِ ع بِالْفَارِسِیَّةِ فَقَالَ لَهُ الْخُرَاسَانِیُّ وَ اللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا مَنَعَنِی أَنْ أُكَلِّمَكَ بِالْخُرَاسَانِیَّةِ غَیْرُ أَنِّی ظَنَنْتُ أَنَّكَ لَا تُحْسِنُهَا فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ إِذَا كُنْتُ لَا أُحْسِنُ أُجِیبُكَ فَمَا فَضْلِی عَلَیْكَ ثُمَّ قَالَ لِی یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ الْإِمَامَ لَا یَخْفَى عَلَیْهِ كَلَامُ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ وَ لَا طَیْرٍ وَ لَا بَهِیمَةٍ وَ لَا شَیْءٍ فِیهِ الرُّوحُ فَمَنْ لَمْ یَكُنْ هَذِهِ الْخِصَالُ فِیهِ فَلَیْسَ هُوَ بِإِمَامٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 38 روایة 7@*@
ترجمه:
ابو بصیر گوید: به حضرت ابوالحسن علیه السلام عرضكردم: قربانت گردم، امام بچه دلیل شناخته شود؟ فرمود: بچند خصلت: اولش اینكه: چیزى از پدرش كه باو اشاره داشته باشد در بارهاش پیشى گرفته باشد (مانند تصریح بر امامت و وصیت درباره او و سپردن علم و سلاح و سایر نشانههاى امامت باو) تا براى حجت باشد و از هر چه بپرسند فوراً جوابگوید و اگر در محضرش سكوت كنند. او شروع كند و از فردا خبر دهد و بهر لغتى با مردم سخن گوید، سپس بمن فرمود: اى ابا محمد! پیش از آنكه از این مجلس برخیزى نشانه دیگرى بتو مىنمایانم.
طولى نكشید كه مردى از اهل خراسان وارد شد و بلغت عربى با حضرت سخن گفت و امام علیه السلام بفارسى جوابش داد، مرد خراسانى گفت. قربانت گردم، بخدا من از سخن گفتن بلغت خراسانى با شما مانعى نداشتم جز اینكه گمان مىكردم شما آن لغت را خوب نمىدانید، فرمود: سبحان الله! اگر من نتوانم خوب جوابت گویم چه فظیلتى بر تو دارم؟!! سپس بمن فرمود: اى ابا محمد: همانا سخن هیچیك از مردم بر امام پوشیده نیست و نه سخن پرندگان و نه سخن چارپایان و نه سخن هیچ جاندارى، پس هر كه این صفاترا نداشته باشد، امام نیست.