بَابُ أَنَّ الْإِمَامَةَ عَهْدٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَعْهُودٌ مِنْ وَاحِدٍ إِلَى وَاحِدٍ ع
1- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنِی عُمَرُ بْنُ أَبَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَذَكَرُوا الْأَوْصِیَاءَ وَ ذَكَرْتُ إِسْمَاعِیلَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ مَا ذَاكَ إِلَیْنَا وَ مَا هُوَ إِلَّا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُنْزِلُ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 25 روایة 1@*@
ترجمه:
ابو بصیر گوید: خدمت امام صادق علیه السلام بودم كه نام اوصیاء را بردند و من هم اسماعیل را نام بردم. حضرت فرمود: نه به خدا، اى ابا محمد، تعیین امام باختیار ما نیست، اینكار تنها بدست خداست كه درباره هر یك پس از دیگرى فرو مىفرستد .
شرح:
اسماعیل فرزند ارشد امام صادق علیه السلام است كه در زمان حیات امام وفات یافت، با وجود این طایفه اسماعیلیه او را امام مىدانند، در این مجلس هم ابو بصیر امامت را براى او نام برد و حضرت صادق رد فرمود.
2- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْأَشْعَثِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ أَ تَرَوْنَ الْمُوصِیَ مِنَّا یُوصِی إِلَى مَنْ یُرِیدُ لَا وَ اللَّهِ وَ لَكِنْ عَهْدٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ ص لِرَجُلٍ فَرَجُلٍ حَتَّى یَنْتَهِیَ الْأَمْرُ إِلَى صَاحِبِهِ
الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ مِنْهَالٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْأَشْعَثِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 25 روایة 2@*@
ترجمه:
عمر بن اشعث گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام مىفرمود: شما گمان مىكنید هر كس از ما امامان كه وصیت مىكند، به هركس مىخواهد وصیت مىكند؟! نه بخدا، چنین نیست، بلكه امر امامت عهد و فرمانى است از جانب خدا و رسولش صلى اللّه علیه و آله براى مردى پس از مردى (از ما خانواده) تا بصاحبش برسد (یعنى تا برسد به امام دوازدهم و یا اینكه امر امامت بدست خدا و رسول است تا به اهل و مستحقش برسد).
3- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَیْثَمِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ الْإِمَامَةَ عَهْدٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَعْهُودٌ لِرِجَالٍ مُسَمَّیْنَ لَیْسَ لِلْإِمَامِ أَنْ یَزْوِیَهَا عَنِ الَّذِی یَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَوْحَى إِلَى دَاوُدَ ع أَنِ اتَّخِذْ وَصِیّاً مِنْ أَهْلِكَ فَإِنَّهُ قَدْ سَبَقَ فِی عِلْمِی أَنْ لَا أَبْعَثَ نَبِیّاً إِلَّا وَ لَهُ وَصِیٌّ مِنْ أَهْلِهِ وَ كَانَ لِدَاوُدَ ع أَوْلَادٌ عِدَّةٌ وَ فِیهِمْ غُلَامٌ كَانَتْ أُمُّهُ عِنْدَ دَاوُدَ وَ كَانَ لَهَا مُحِبّاً فَدَخَلَ دَاوُدُ ع عَلَیْهَا حِینَ أَتَاهُ الْوَحْیُ فَقَالَ لَهَا إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَى إِلَیَّ یَأْمُرُنِی أَنِ أَتَّخِذَ وَصِیّاً مِنْ أَهْلِی فَقَالَتْ لَهُ امْرَأَتُهُ فَلْیَكُنِ ابْنِی قَالَ ذَلِكَ أُرِیدُ وَ كَانَ السَّابِقُ فِی عِلْمِ اللَّهِ الْمَحْتُومِ عِنْدَهُ أَنَّهُ سُلَیْمَانُ فَأَوْحَى اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَى دَاوُدَ أَنْ لَا تَعْجَلْ دُونَ أَنْ یَأْتِیَكَ أَمْرِی فَلَمْ یَلْبَثْ دَاوُدُ ع أَنْ وَرَدَ عَلَیْهِ رَجُلَانِ یَخْتَصِمَانِ فِی الْغَنَمِ وَ الْكَرْمِ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى دَاوُدَ أَنِ اجْمَعْ وُلْدَكَ فَمَنْ قَضَى بِهَذِهِ الْقَضِیَّةِ فَأَصَابَ فَهُوَ وَصِیُّكَ مِنْ بَعْدِكَ فَجَمَعَ دَاوُدُ ع وُلْدَهُ فَلَمَّا أَنْ قَصَّ الْخَصْمَانِ قَالَ سُلَیْمَانُ ع یَا صَاحِبَ الْكَرْمِ مَتَى دَخَلَتْ غَنَمُ هَذَا الرَّجُلِ كَرْمَكَ قَالَ دَخَلَتْهُ لَیْلًا قَالَ قَضَیْتُ عَلَیْكَ یَا صَاحِبَ الْغَنَمِ بِأَوْلَادِ غَنَمِكَ وَ أَصْوَافِهَا فِی عَامِكَ هَذَا ثُمَّ قَالَ لَهُ دَاوُدُ فَكَیْفَ لَمْ تَقْضِ بِرِقَابِ الْغَنَمِ وَ قَدْ قَوَّمَ ذَلِكَ عُلَمَاءُ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ كَانَ ثَمَنُ الْكَرْمِ قِیمَةَ الْغَنَمِ فَقَالَ سُلَیْمَانُ إِنَّ الْكَرْمَ لَمْ یُجْتَثَّ مِنْ أَصْلِهِ وَ إِنَّمَا أُكِلَ حِمْلُهُ وَ هُوَ عَائِدٌ فِی قَابِلٍ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى دَاوُدَ إِنَّ الْقَضَاءَ فِی هَذِهِ الْقَضِیَّةِ مَا قَضَى سُلَیْمَانُ بِهِ یَا دَاوُدُ أَرَدْتَ أَمْراً وَ أَرَدْنَا أَمْراً غَیْرَهُ فَدَخَلَ دَاوُدُ عَلَى امْرَأَتِهِ فَقَالَ أَرَدْنَا أَمْراً وَ أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْراً غَیْرَهُ وَ لَمْ یَكُنْ إِلَّا مَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ رَضِینَا بِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَلَّمْنَا وَ كَذَلِكَ الْأَوْصِیَاءُ ع لَیْسَ لَهُمْ أَنْ یَتَعَدَّوْا بِهَذَا الْأَمْرِ فَیُجَاوِزُونَ صَاحِبَهُ إِلَى غَیْرِهِ
قَالَ الْكُلَیْنِیُّ مَعْنَى الْحَدِیثِ الْأَوَّلِ أَنَّ الْغَنَمَ لَوْ دَخَلَتِ الْكَرْمَ نَهَاراً لَمْ یَكُنْ عَلَى صَاحِبِ الْغَنَمِ شَیْءٌ لِأَنَّ لِصَاحِبِ الْغَنَمِ أَنْ یُسَرِّحَ غَنَمَهُ بِالنَّهَارِ تَرْعَى وَ عَلَى صَاحِبِ الْكَرْمِ حِفْظُهُ وَ عَلَى صَاحِبِ الْغَنَمِ أَنْ یَرْبِطَ غَنَمَهُ لَیْلًا وَ لِصَاحِبِ الْكَرْمِ أَنْ یَنَامَ فِی بَیْتِهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 25 روایة 3@*@
ترجمه:
معاویة بن عمار گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: امامت عهد و پیمانست از جانب خداى عزوجل كه براى مردانى نامبرده بسته شده است، امام حق ندارد آنرا از امام بعد از خود دور دارد و بگرداند، همانا خداى تبارك و تعالى به داود علیه السلام وحى كرد كه از خاندان خود وصیتى انتخاب كن، زیرا در علم من پیشى گرفته كه هیچ پیغمبرى را مبعوث نسازم جز اینكه براى او وصیى از خاندانش باشد.
داود فرزندان بسیارى داشت و در میان آنها جوان نورسى بود كه مادرش نزد داود بود و داود آن زن را دوست مىداشت، چو این وحى به داود رسید، نزد آن زن آمد و به او گفت خداى عزوجل بمن وحى فرستاد و امر كرده است كه از خاندان خودم وصیى انتخاب كنم، همسرش به او گفت: خوب است پسر من باشد، داود گفت: من هم همین را خواستارم، ولى در علم پیشین و حتمى خدا گذشته بود كه وصى او سلیمان باشد، خداى تبارك و تعالى به داود وحى كرد، تا فرمان من به تو نرسد، در اینكار شتاب مكن، دیرى نگذشت كه دو مرد نزد داود آمدند و درباره گوسفندان و باغ انگور مرافعه كردند، (زیرا گوسفندان یكى باغ انگور دیگرى را خورده بود) خداى عزوجل به داود وحى كرد كه پسرانت را جمع كن، هر كه در این قضیه حكم درست دهد، او وصى بعد از تو است. داود پسرانش را جمع كرد، چون دو طرف نزاع قصه خود گفتند سلیمان علیه السلام گفت: اى صاحب باغ؛ گوسفندان این مرد، كى بباغ تو ریختهاند؟ گفت: شب در آمدهاند، سلیمان گفت: اى صاحب گوسفند! من حكم دادم كه بچه و پشم امسال گوسفندان تو مال صاحب باغ باشد، داود به او گفت: چرا حكم نكردى كه خود گوسفندان را بدهد، با اینكه علماء بنى اسرائیل آنرا قیمت كردهاند و بهاى انگور با قیمت گوسفندان برابر است؟ سلیمان گفت: تاكها از ریشه كنده نشده و تنها بار آن خورده شده است و سال آینده بار مىدهد.
خداى عزوجل بداود وحى فرستاد: حكم در این قضیه همانست كه سلیمان صادر كرد، اى داود تو چیزى را خواستى و ما چیز دیگرى را (تو آن پسرت را براى جانشینى خواستى و ما سلیمان را) داود نزد همسرش آمد و گفت: ما چیزى را خواستیم و خداى عزوجل چیز دیگرى را خواست و جز آنچه خدا خواهد نشود، ما نسبت به امر خداى عزوجل راضى و تسلیم (پس از نقل این داستان امام فرمود:).
و همچنین است امر اوصیاء و امامان، ایشان هم حق ندارند از امر خدا تجاوز كنند و امامت را از صاحبش به دیگرى دهند.
مرحوم كلینى گوید: معنى حدیث اول (راجع به حكم سلیمان) این است كه: اگر گوسفندان در روز داخل باغ مىشدند بر صاحب گوسفندان جریمهئى نبود، زیرا صاحب گوسفند حق دارد كه در روز آنها را رها كند و بچراند و بر صاحب باغ است كه باغش را حفظ كند ولى در شب صاحب گوسفند باید آنها را در بند كند و صاحب باغ باید در خانهاش بخوابد.
4- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ وَ جَمِیلٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ أَ تَرَوْنَ أَنَّ الْمُوصِیَ مِنَّا یُوصِی إِلَى مَنْ یُرِیدُ لَا وَ اللَّهِ وَ لَكِنَّهُ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَى رَجُلٍ فَرَجُلٍ حَتَّى انْتَهَى إِلَى نَفْسِهِ
@@اصول كافى جلد 2 صفحه 27 روایة 4@*@
ترجمه:
عمر و بن مصعب گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام مىفرمود: شما گمان مىكنید هر كس از ما امامان كه وصیت مىكند به هركس مىخواهد وصیت مىكند؟ نه به خدا، چنین نیس، بلكه امر وصیت عهد و فرمانیست از رسول خدا صلى اللّه علیه و آله به مردى پس از مردى - تا بخودش (امام ششم) رسید - (یعنى شش مرتبه فرمود: بمردى پس از مردى - مرآت -).