در «روانشناسى»، در مكتب «پیاژه»6 روشى هست كه سنّ افراد را مىتوان از روى انتخابهایشان تعیین كرد که تحت عنوان «نظریهی اخلاقی پیاژه» مشهور است. «اورنس کُهلبرگ» روانشناس آمریكایى از پیروان مكتب پیاژه در پى تحقیقى كه بر روى مردم آمریكا انجام داده و سنّ افراد را از روى انتخابهاى آنها تعیین نموده در یک نتیجهگیری عجیب مىگوید: «اغلب بزرگسالان آمریکایی در سطح اخلاقیِ مراحل سوم و چهارم یعنی چهاردهسالگی عمل میکنند و درصد کمی از مردم به سطح اخلاقِ «مافوق قراردادی» دسترسی پیدا میکنند. او معتقد است در آمریکا حتی بزرگسالانی وجود دارند که تفکر اخلاقی رشد نایافتهی پیش از «قراردادیِ» خود را همچنان ادامه میدهند و رفتار اخلاقی خود را بر اساس اجتناب از تنبهو گرفتن پاداش تنظیم میکنند».7 زیرا مردم وقتی تحت تأثیر فرهنگ غربی و مکتب حسّی باشند، انتخابهایشان عمیق و درازمدّت و واقعی نیست و از نظر انتخابهای منطقی، در چهاردهسالگى -كه شروع انتخابهای بزرگ میتواند باشد- متوقف شدهاند و از نظر فكری رشد لازم را نكردهاند، حتی اگر از نظر سنّی پنجاهساله هم باشند چون نتوانستهاند در جوانی انتخابِ بزرگ خود را انجام بدهند، در كودكیِ خود متوقّف شدهاند و عملاً از نظر روحی به جوانی نرسیدهاند.
شما در همه جا سراغ دارید انسانهایى را كه مثلاً با این که چهلسال دارند ولى از برنامههاى كارتونى كه تماماً بازی خیالات است، خوششان مىآید، اگرچه مىدانند كه این برنامهها خیالاتی و غیر واقعی است. این اشخاص هنوز انتخاب بزرگ خود را انجام ندادهاند و در حدّ خیال ماندهاند در حالی که یك انسان عاقل هرگز نمیتواند با خیالاتِ غیر واقعی خوش باشد و با همانها خود را راضی نگه دارد. وقتی شما متوجه انتخاب بزرگ خود شدید و خواستید همواره خود را در ابدیّت ارزیابی كنید و افق روحتان را تا ابدیّت وسعت دادید، اگر شخصى بخواهد یك ساعت برای شما داستانهاى خیالىِ غیر واقعی تعریف كند، خوشتان نمىآید، چون متوجّه مىشوید این حرفها جز خیالات غیر واقعی چیز دیگرى نیست. اگر جلسه را ترک کردید و یا به او تذکر دادید آخر این حرفهاى بیهوده چیست، نشان مىدهید كه با به میدانآوردن عقل، اجازه نمىدهید خیالات پوچ در زندگیتان میداندارى كنند، ولى اگر نشستید و گفتید: حالا ببینیم آخرش چه مىشود، معلوم مىشود هنوز عقل در زندگی شما نقش تعیین کننده ندارد زیرا به انتخابهاى غیر واقعى تن میدهید. این عقل است که بین زندگی زودگذرِ دنیایی و زندگی پایدار و ابدیِ قیامتی، زندگی قیامتی را اساس انتخاب خود قرار میدهد و تنها در کنار انتخاب زندگی قیامتی، زندگی در دنیا را ادامه میدهد.