آیه
قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُواْ عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ
ترجمه
بگو: «ای بندگان من که بر نفس خویش اسراف (و ستم) کردهاید! از رحمت خداوند مأیوس نشوید، همانا خداوند همهی گناهان را میبخشد، زیرا که او بسیار آمرزنده و مهربان است.»
نکته ها
آیات قبل تهدیدی برای افراد مغرور بود و این آیه به گناهکاران پشیمان بشارت میدهد.
در تمام کلمات این آیه لطف و مهر الهی نهفته است:
1. پیام بشارت را رسول خدا صریحاً اعلام کند. «قل»
2. خداوند انسان را مخاطب قرار داده است. «یا»
3. خداوند همه را بندهی خود و لایق دریافت رحمتش دانسته است. «عبادی»
4. گناهکاران بر خود ستم کردهاند و به خدا ضرری نرساندهاند. «اسرفوا علی انفسهم»
5. یأس از رحمت، حرام است. «لا تقنطوا»
6. رحمت او محدود نیست. «رحمة اللّه» («رحمة اللّه» به جای «رحمتی» رمز جامعیّت رحمت است، چون لفظ «اللّه» جامعترین اسم اوست).
7. وعدهی رحمت قطعی است. «انّ اللّه»
8. کار خداوند بخشش دائمی است. «یغفر»
9. خداوند همهی گناهان را میبخشد. «الذنوب»
10. خداوند بر بخشش همهی گناهان تأکید دارد. «جمیعاً»
11. خدا بسیار بخشنده و رحیم است. «انّه هو الغفور الرحیم»
خداوند با این همه رأفت و مهربانی اعلام میکند که تهدیدهای آیات قبل، برای تربیت انسانهاست نه انتقام و کینه.
در فرهنگِ قرآن، اسراف معنای وسیعی دارد که علاوه بر اسراف در مال، شامل اسراف در نفس و جان نیز میشود. بدین معنی که انسان در بهرهگیری از استعدادها و ظرفیّتهای وجودی خود از حدّ اعتدال خارج شده و دچار افراط و تفریط گردد.
مراد قرآن از اینکه میفرماید: خداوند همه گناهان را میبخشد، آن نیست که انسان گناه کند و بگوید خدا میآمرزد، بلکه مراد آن است که همه گناهان هر قدر هم بزرگ باشند قابل آمرزش است و نباید از رحمت الهی مأیوس بود و طبیعتاً راه دریافت آمرزش الهی، توبه و جبران گناه است که در آیه بعد آمده است.
پیام ها
1- قوانین و احکام الهی در حد اعتدال است و نافرمانی مردم، تجاوز از حدّ اعتدال است. «اسرفوا علی انفسهم»
2- در بخشش الهی نوع گناه و مقدار آن تفاوتی ندارد. «الذنوب جمیعاً»
3- یأس از رحمت الهی جایز نیست. «لا تقنطوا»
4- آمرزش گناه اقتضای رحمت خداوند است. «رحمة اللّه انّ اللّه یغفر»
5 - امید به مغفرت زمینه آمرزش است. «لا تقنطوا... انّ اللّه یغفر»
6- این خداوند است که همه لغزشها را میبخشد. «انّه هو الغفور» به جای «انّه الغفور»