آیه
أللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَاباً مُّتَشَابِهاً مَّثَانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَی ذِکْرِ اللَّهِ ذَلِکَ هُدَی اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَن یَشَآءُ وَ مَن یُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ
ترجمه
خداوند بهترین سخن را در قالب کتابی نازل کرد (که آیاتش) متشابه (و مشابه یکدیگر است). از (تلاوت آیات) آن پوست کسانی که از پروردگارشان میترسند به لرزه میافتد، سپس (با ایمان و اُنس) به یاد خدا پوستها و دلهای آنان نرم و آرام میشود، این است هدایت خداوند که هر که را بخواهد به آن هدایت میکند و هر که را خداوند (به خاطر فسق و فسادش) گمراه نماید، پس هیچ هدایت کنندهای برای او نیست.
نکته ها
«حدیث» به معنای سخن و گفتار است و مراد از حدیث در این آیه، قرآن است و «احسن الحدیث» بودن قرآن به خاطر جامعیّت، حقّانیّت، استواری، فصاحت و بلاغت قرآن است.
خود کلمهی «متشابه» نیز متشابه است، یعنی چند معنا دارد. یک معنای آن چند پهلو بودن برخی آیات قرآن است، در برابر آیات محکم و روشن، که در این معنا متشابه، صفت بعضی آیات است. «هنّ امّ الکتاب و اخر متشابهات»**آلعمران، 7.*** لکن متشابه در این آیه به معنای شباهت آیات به یکدیگر است که بنابراین صفت تمام آیات است.
«مثانی» جمع مثنی به معنای گرایش است، یعنی آیات قرآن به یکدیگر گرایش دارند و بعضی آیات، بعضی دیگر را تفسیر میکنند و به تعبیری دیگر یک مفهوم را در قالب الفاظی متفاوت تکرار میکنند.
پیام ها
1- قرآن، بهترین گفتارهاست. «احسن الحدیث» (زیرا صادقترین سخنهاست، «و من أصدق من اللّه حدیثا»**نساء، 87.*** و حرف آخر و فصل الخطاب است. «فبأیّ حدیث بعده یؤمنون»**اعراف، 185.***)
2- تمام آیات قرآن به یکدیگر شباهت دارند و هیچ ناهماهنگی و تضادّی در آنها نیست. «متشابهاً»
3- خداترسی، در ظاهر جسم و بدنِ مؤمنان نمایان است و صورت آنان بیانگر سیرت آنان است. «تقشعرّ منه جلود الّذین یخشون ربّهم»
4- مؤمن، با شنیدن آیات عذاب خوف دارد، «تقشعرّ» و با شنیدن آیات رحمت امیدوار میشود. «ثمّ تلین جلودهم»
5 - قرآن، کتاب هدایت الهی است. «کتاباً... ذلک هدی اللّه»
6- خداوند، اسباب هدایت را برای همه فراهم کرده است، امّا تنها گروهی این هدایت را میپذیرند. «ذلک هدی اللّه... یهدی... یضلل»