منظور از خودسازی و به طور کلی پرداختن به خویش، شکل دادن و جهت بخشیدن به فعالیت های حیاتی و تصحیح انگیزه ها و در نظر گرفتن مقصد نهایی و سوگیری فعالیت ها برای خداوند است؛ نه محدود کردن و متوقف ساختن فعالیت ها و توصیه به این‌که انسان فقط به خود بپردازد و در فعالیت های اجتماعی مشارکت نداشته باشد و عزلت گزینی رویه خود سازد. به عبارت دیگر، غرض از این بحث این است که بدانیم چگونه کوشش های علمی و عملی خود را تنظیم کنیم و آن‌ها را به چه سویی سوق دهیم تا در رسیدن به کمال حقیقی و فلاح و رستگاری مؤثر باشد.
بنابراین، لازمه این بحث انکار حقایق خارج از ذهن و یا انکار ارزشی که شناخت آن‌ها دارد و یا هرگونه تمایل ایده آلیستی که جنبه مثبت داشته باشد نیست. چنان که گرایش های پراگماتیستی که مبتنی بر اصالت عمل مفید برای زندگیِ مادّی و دنیوی و از مظاهر اومانیسم است ـ که انسان را محور و مدار و هدف همه فعالیت ها و حرکت ها می‌شناسد ـ نمی‌تواند مبیّن حاق این بحث باشد. بلکه خواهیم دید که مباین با آن است، مگر این‌که برای برخی از این انواع و گونه های تفکرات تفسیرهایی مشتمل بر جهانی متعالی و وسیع در نظر بگیرند که آن هم مورد نظر بنیان گذاران و طرفداران این مکتب ها نیست.
متأسفانه گروهی از روشنفکران که دل باخته و شیفته فلسفه غرب و مبتلا به روحیه خودباختگی و خود کم بینی هستند، سعی می‌کنند بسیاری از ارزش ها و معتقدات غربی را با ارزش ها و معتقدات اسلامی تطبیق دهند و به آن‌ها قداست بخشند. از جمله، سعی می‌کنند که نگرش پراگماتیستی را به اسلام سرایت دهند، و از این حیث می‌گویند: تأکید مکرر اسلام بر عمل صالح حاکی از پذیرش پراگماتیسم و اصالت یافتن عمل از دیدگاه اسلام است. آن گاه نتیجه می‌گیرند که اسلام نیز انسان مدار است و او را محور و مدار می‌شناسد و به او اصالت می‌بخشد؛ در نتیجه هر رفتار و عملی که برای انسان مفید باشد، مثبت و ارزشمند است. این در صورتی است که اومانیسم فقط به انسان مادی و زندگی دنیوی او توجه دارد و اصلا توجهی به
﴿ صفحه 22﴾
بُعد معنوی و زندگی اخروی انسان ندارد و بحث درباره خدا، قیامت و ملکوت را بیهوده می‌شمرد. اما در اسلام، خداوند مدار و محور هستی و قرب به او هدف و مقصد انسان شناخته شده است و انسان از آن جهت که عبد، خلیفه و آیینه و جلوه خداست، ارزشمند می‌باشد و در غیر این صورت هیچ ارزشی ندارد. با این نگرش، زندگی مادی و دنیوی نه تنها اصالت نمی‌یابد، بلکه به مثابه وسیله و ابزاری برای قرب حق تعالی و رسیدن به جهان ابدی آخرت شناخته می‌شود.