آیه
أَوَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسَاکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ أَفَلَا یَسْمَعُونَ
ترجمه
آیا برایشان روشن نشده که ما قبیلههای بسیاری را قبل از ایشان هلاک کردیم؟ با این که اینها در خانههای آن هلاک شدگان رفت و آمد دارند؛ البتّه در این (هلاکتها و جایگزین شدنها، عبرتها و) نشانههایی است، آیا نمیشنوند؟
نکته ها
«قرون» جمع «قرن» به معنای قوم و ملّتی است که در یک زمان زندگی میکردهاند.
در این آیه که مسألهی هلاکت اقوام پیشین بیان شده و به تاریخ مربوط است باید پیام آن را با شنیدن دریافت کرد، لذا در پایان آیه میخوانیم: «أفلایسمعون» ولی در آیهی بعد که سحن از سبز شدن زمینهای بیگیاه است، پیام آیه را با دیدن دریافت میکنیم، لذا در پایان آیه میخوانیم: «أفلایبصرون»
پیام ها
1- مردم مکّه از انقراض اقوام پیشین آگاه بودند و آثار به جای مانده از آنان در گذرگاه آنان بود، ولی عبرت نمیگرفتند. «أو لمیهد لهم»
2- تحوّلات تاریخ، قانونمند است. (هلاکت اقوام پیشین از یک سو و سفارش به عبرت گرفتن دیگران از سوی دیگر، نشان دهندهی آن است که حوادث تاریخی، تصادفی نیست، بلکه رمز و رازی دارد که باید به آن پی برد. ) «أو لمیهد لهم»
3- سقوط قبایل سرکش، از بهترین مایههای هدایت آیندگان است. «أو لمیهد لهم کم اهلکنا من قبلهم»
4- قبایل سرکش و هلاک شده در تاریخ بسیارند. «کم اهلکنا... من القرون»
5 - بازدید از آثار باستانی و آثار به جای مانده از اقوام پیشین مورد سفارش اسلام است؛ امّا به شرط آنکه همراه پند و عبرت باشد، نه از روی غفلت. «أولم یهد لهم - یمشون فی مساکنهم»
6- بهترین صحنههای عبرتآموز، آن جاست که خود انسان حضور دارد. «یمشون فی مساکنهم»
7- حفظ آثار باستانی نیاکان، برای عبرت آیندگان لازم است. «مساکنهم»
8 - عوامل عزّت و ذلّت اقوام گذشته را بررسی کنید و از آن درس عبرت گیرید. «انّ فی ذلک لعبرة»
9- سقوط ملّتها و تمدّنها، جلوهای از آیات الهی است. «انّ ذلک لایات...»
10- اگر گوش شنوا باشد، خرابههای خاموش نیز برای ما پیام دارند. «أفلایسمعون»