آیه
فَنَظَرَ نَظْرَةً فِی النُّجُومِ
فَقَالَ إِنِّی سَقِیمٌ
فَتَوَلَّوْاْ عَنْهُ مُدْبِرِینَ
فَرَاغَ إِلَی آلِهَتِهِمْ فَقَالَ أَلَا تَأْکُلُونَ
مَا لَکُمْ لَا تَنطِقُونَ
ترجمه
پس نگاه خاصّی به ستارگان کرد
و گفت: من بیمارم (و نمیتوانم در مراسم عید شما شرکت کنم.)
پس مردم از او روی گردانده برگشتند.
پس پنهانی به سراغ خدایان آنان (در بت خانه) رفت و (با تمسخر) گفت: چرا غذا نمیخورید؟
شما را چه شده، چرا سخن نمیگویید؟
نکته ها
اهل بابل، محل زندگی حضرت ابراهیمعلیه السلام، هر سال جشن مخصوصی داشتند و غذاهایی را آماده میکردند که در بتخانه قرار میدادند تا متبرّک شود، سپس دستجمعی به بیرون شهر میرفتند و پس از خوشگذرانی، در پایان روز برای صرف غذا به بتخانه باز میگشتند. شبِ پیش از جشن، از ابراهیم نیز دعوت کردند که همراه آنان در مراسم شرکت کند، امّا حضرت ابراهیم که منتظر فرصتی برای درهم کوبیدن بتها و ایجاد شوک بر مردم بود، مطابقِ آداب و رسوم و اعتقاد مردم بابل که ستارگان را در سرنوشت خود مؤثّر میدانستند، نگاهی به ستارگان کرد و چنین وانمود کرد که اوضاع کواکب، نوعی بیماری را در صورت خروج او از شهر نشان میدهد. لذا مردم نیز قانع شده و از اصرار خود دست برداشتند.
روشن است که حضرت ابراهیم، خود چنین اعتقادی به نقش ستارگان نداشته و برای قانع کردن مردم از شیوهی مورد قبول خودشان استفاده کرده است. چنانکه برای دعوت آنان به خداپرستی، ابتدا همچون آنها نشان میدهد که ستارهپرست شده است و سپس از این عقیده، تبرّی میجوید.**انعام، 76 - 78.***
پیام ها
1- در تبلیغ، باید با هر گروهی با زبان خودشان سخن گفت. (برای گروهی که به تأثیر ستارگان عقیده دارند، باید با نگاه و دید آنها حرف زد.) «فنظر نظرة فی النجوم فقال»
2- برای دعوت مردم به راه حقّ و مبازه با باطل، طرحهای ابتکاری و انقلابی لازم است. (حضرت ابراهیم از رفتن به همراه مردم به خارج شهر خودداری کرد و طرح خود را که شکستن بتها بود انجام داد.) «فقال انّی سقیم»
3- مؤمن باید زیرک و تیزبین باشد و از فرصتها استفاده بکند. «فنظر... فقال»
4- انبیا از طرف خداوند یک طرح دراز مدّت دارند که در فرصت مناسب اجرا میکنند. (در آیه 57 سورهی انبیا میخوانیم: ابراهیم به مردم هشدار داد که در غیاب شما نقشهای برای بتهای شما میکشم. «تاللّه لاکیدنّ اصنامکم بعد ان تولّوا مدبرین» آن وعده با چنین برنامهریزی عملی شد.)
5 - رهبران دینی جامعه، باید در برابر جریانهای فکری انحرافی، به صورت فعّال عمل کنند نه انفعالی و با یک نقشه حساب شده، دشمن را در برابر عمل انجام شده قرار دهند. «فنظر... فقال... فراغ»
6- خام کردن دشمن برای ضربه زدن به او، نیاز به شناختِ آداب و رسوم و عقائد او دارد. «فنظر... فقال انّی سقیم»
7- منطق انبیا برای نفی بتپرستی، بسیار روشن و فطری و عقلی است. «الا تأکلون ما لکم لا تنطقون»