تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر سوره سبأ
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره 34. سبأ آیه 47

آیه
قُلْ مَا سَأَلْتُکُم مِّنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی اللَّهِ وَهُوَ عَلَی‏ کُلِ‏ّ شَیْ‏ءٍ شَهِیدٌ
ترجمه
بگو: هر مزدی که از شما خواستم پس آن به نفع شماست، مزد من جز بر خدا نیست و او بر هر چیزی گواه است.
نکته ها
بارها در قرآن این سخن به میان آمده که انبیا از مردم مزد و پاداشی نمی‏خواستند، در سوره‏ی شعرا از آیه 100 تا 180 این مطلب از قول پیامبران مختلف تکرار شده است، امّا پیامبر اسلام در دو مورد تقاضای اجر و مزد کرده است: یک بار فرمود: «قل لا اسئلکم علیه اجراً الاّ المودّة فی القربی»**شوری، 23.*** من مزدی جز مودّتِ اهل بیتم از شما نمی‏خواهم. و بار دیگر در آیه 57 سوره‏ی فرقان فرمود: «قل لا اسالکم علیه من اجر الاّ مَن شاء أن یتّخذ الی ربّه سبیلا» من برای رسالتم از شما مزدی نمی‏خواهم، جز آن که می‏خواهد راهی به سوی خدا انتخاب کند.
آیه مورد بحث، جمع بین آیات فوق است که پیامبر اکرم‏صلی الله علیه وآله می‏خواهد اعلام کند: اگر من از شما مزدی درخواست می‏کنم و می‏گویم اهل بیتم را دوست بدارید، به خاطر آن است که فایده‏ی این مزد به خود شما بر می‏گردد. «فهو لکم» زیرا کسی که به اهل بیت معصوم پیامبر اکرم‏علیهم السلام علاقه‏مند باشد از آنان پیروی می‏کند و هر کس از رهبران معصوم پیروی کند از راه خدا پیروی کرده است. «الاّ من شاء أن یتّخذ الی ربّه سبیلا»، پس فایده این مزد به خود ما برمی‏گردد مثل معلّمی که به شاگردش بگوید من مزدی از شما نمی‏خواهم جز آنکه درس مرا خوب بخوانید که فایده این امر به خود شاگرد بر می‏گردد.
پیام ها
1- مبلّغان الهی، باید بی‏توقّعی خود را به مردم اعلام نمایند. (در سه آیه‏ای که مربوط به مزد رسالت است، با کلمه‏ی «قل» پیامبر مأمور به اظهار آن می‏شود. «قل... اِن اَجری الاّ علی اللّه»
2- آن چه زشت است سؤال و در خواست مزد است، ولی اگر خود مردم با عشق و بدون اکراه هدیه‏ای به مبلّغ دین دادند حساب دیگری دارد. می‏فرماید: «ما سالتکم» و نمی‏فرماید: نمی‏گیرم.
3- شرط تأثیر سخن آن است که مردم، رهبر را دلسوز و مخلص بدانند. «اِن اَجری الاّ علی اللّه» (اگر رهبر از مردم توقّع مادّی داشته باشد، جامعه او را تحمّل نمی‏کند: «ام تسئلهم اجراً فهم من مغرم مثقلون»** قلم، 46.*** آیا از مردم مزدی طلب می‏کنی که پرداخت آن بر آنان سنگین است؟)
4- انتخاب راه خدا و مودّت اهل بیت علیهم السلام که مزد رسالت است، در حقیقت به نفع خود مردم است نه پیامبر اکرم. «فهو لکم»
5 - کسی که خدا را ناظر و شاهد اعمال خود بداند به غیر او امیدی ندارد. «اِن أجری الاّ علی اللّه و هو علی کلّ شی‏ء شهید»
6- برای برطرف شدن سوء ظن‏ها، خدا را بر صداقت خود گواه بگیریم. «اِن أجری الاّ علی اللّه و هو علی کلّ شی‏ء شهید»