تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر سوره سبأ
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره 34. سبأ آیه 39

آیه
قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ وَیَقْدِرُ لَهُ وَمَآ أَنفَقْتُم مِّن شَیْ‏ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ
ترجمه
بگو: بدون شک، پروردگارم برای هر کس از بندگانش که بخواهد روزی را گشایش می‏دهد، و یا برای او تنگ (و محدود) می‏گرداند و هر چه را (در راه او) انفاق کردید پس او (عوضش را) جایگزین می‏کند و او بهترین روزی‏دهندگان است.
نکته ها
شخصی از امام صادق‏علیه السلام پرسید: اگر خداوند جای آنچه را انفاق شده پر می‏کند، پس چرا من هر چه انفاق می‏کنم جایگزینش نمی‏رسد؟! حضرت فرمود: «اگر مال حلال باشد و برای مصرف حلال انفاق شود حتماً جبران می‏شود».**تفسیر نورالثقلین و کافی، ج 2، ص 486.***
علاوه بر این ممکن است جبران آن در آخرت باشد یا از طریق دفع بلا یا رسیدن عوض آن به نسل بعدی در همین دنیا و یا از طریق غیر مال جبران شود.
کلمه «یقدر» از «قدر» هم به معنای اندازه‏گیری است و هم به معنای سخت‏گیری.**مفردات راغب.*** ولی در اینجا به قرینه کلمه «یبسط» به معنای سخت‏گیری است.
در آیه 36 نیز مسأله‏ی گشایش و تنگی رزق مطرح شد لیکن مخاطب آن کفّار و مخاطب این آیه مؤمنان هستند.
تاجری که می‏بیند سرمایه‏اش در معرض تلف شدن است، حاضر است جنس خود را ارزان یا نسیه بفروشد و اگر مشتری خوبی برایش پیدا شد و نفروخت، کم عقل است. عمر ما هم سرمایه‏ای است که در معرض تلف شدن است و خداوند آن را به بهای گران می‏خرد، معامله نکردن با خدا کم عقلی است.
رسول خداصلی الله علیه وآله فرمودند: «هر شب منادی ندا می‏دهد: «هب للمنفق خلفاً و هب للمسک تلفا» (خدایا!) به انفاق کننده عوض وپاداش بده و ثروت خسیس و بخیل را تلف کن».**تفسیر مجمع البیان.***
خداوند بهترین رازق است. «خیر الرّازقین» چون:
الف: همه چیز به دست اوست و می‏تواند ببخشد.
ب: بخل ندارد.
ج: به همه می‏بخشد.
د: بخشش او، بی منّت و بی توقّع است.
ه: دائمی است.
و: نیازها را می‏داند.
ز: چیزهایی می‏بخشد که دیگران توان بخشیدن آن را ندارند.
پیام ها
1- تفاوت رزق بدست او و سبب تربیت و تکامل انسان است. (مقتضای ربوبیّت خداوند قبض و بسط رزق‏ها است.) «ربّی یبسط... و یقدر»
2- انفاق مهم است نه مقدار آن. «ما انفقتم من شی‏ء»
3- انفاق، تنها با مال نیست بلکه از هر نعمتی که خدا به انسان داده می‏توان انفاق کرد. «ما انفقتم من شی‏ء»
4- یقین به پرداخت عوض، عامل سخاوت است. «ما انفقتم... فهو یخلفه»
5 - یکی از دلایل اختلاف رزق، امتحان افراد است. «یبسط، یقدر، ما انفقتم»
6- انفاق‏ها جبران می‏شود. «فهو یخلفه» و خداوند ضامن جبران است. «فهو یخلفه»
7- انفاق‏ها به بهترین صورت جبران می‏شود. «خیر الرّازقین»