آیه
وَقَالَ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُواْ لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُواْ بَلْ مَکْرُ الَّیْلَ وَالنَّهَارِ إِذْ تَأْمُرُونَنَآ أَن نَّکْفُرَ بِاللَّهِ وَنَجْعَلَ لَهُ أَندَاداً وَأَسَرُّواْ النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُاْ الْعَذَابَ وَجَعَلْنَا الْأَغْلاَلَ فِی أَعْنَاقِ الَّذِینَ کَفَرُواْ هَلْ یُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ
ترجمه
و زیردستان به مستکبران گویند: بلکه (مایهی گمراهی ما) نیرنگ شب و روز (شما بود)، آن گاه که ما را فرمان میدادید به خدا کفر ورزیم و برای او همتایانی قرار دهیم. و همین که عذاب را مشاهده کردند پشیمانی خود را پنهان نمودند. و ما در گردن کسانی که کفر ورزیدند غلها قرار دادیم، آیا جز آن چه عمل میکردند جزا داده میشوند؟
نکته ها
در این آیه میخوانیم که مجرمان ندامت خود را پنهان میکنند، در حالی که در آیات و روایات دیگر آمده که آنان ندامت خود را آشکار میکنند. این تفاوت به خاطر آن است که مواقف قیامت متفاوت است.
گرچه به گفته راغب در مفردات خود، «اسرّوا النّدامة»، هم به معنای اظهار ندامت است و هم به معنای مخفی کردن ندامت، ولی با توجّه به حدیثی که از امام صادقعلیه السلام وارد شده، مراد همان مخفی کردن ندامت است. امام صادقعلیه السلام در پاسخ این سؤال که نگاه داشتن ندامت در دل برای چیست؟ فرمود برای آنکه از سرزنش دیگران دور بمانند.** بحار، ج 7، ص 188.***
پیام ها
1- مستکبران، تلاش شبانه روزی دارند. «بل مکر الیل و النهار»
2- پیشوایان کفر، بر اساس مکر و تدبیر فرمان میدهند. «مکر الیل... اذ تأمروننا»
3- انحراف فکری و فرهنگی جامعه، نتیجهی کار مداوم دشمنان مستکبر است. «مکر الیل و النهار اذ تأمروننا»
4- برخورد مستکبران با زیردستان خود، برخورد امر و نهی است، نه دعوت و ارشاد. «تأمروننا أن نکفر»
5 - پشیمانی در قیامت سودی ندارد. «اسروا الندامة... جعلنا الاغلال»
6- عذابهای الهی با عملکرد کفّار متناسب است. «هل یجزون الا ما کانوا یعملون»