انسان برای پیمودن راه صحیح تکامل و سعادت باید از یک سو رابطه خود را با خدا و از سوی دیگر با خلق خدا تقویت نماید. بهترین راه تقویت رابطه با خدا، نماز است. البته مسأله عمل به تکالیف دینی و از جمله اقامه نماز و پرداخت زکات، بحثی است و رسیدن به مراتب عالی کمال بحثی دیگر. مرتبهای از نماز و زکات که همین نماز و زکات ظاهری و معمولی است، تنها موجب اسقاط تکلیف میشود؛ یعنی انسان با آن از عذاب الهی نجات مییابد. اما این بدان معنا نیست که لزوماً موجب کمال وی و نزدیکی اش به خداوند گردد. رسیدن به مقام قرب الهی از طریق گزاردن نماز، مستلزم رعایت نکات خاصی است که با صِرف عمل به تکلیف، آن هم از روی عدم توجه به مفاهیم بلند آن، محقق نمیگردد.
﴿ صفحه 240﴾
امام صادق(علیه السلام) در این بخش از سخنان خود با بیان حدیثی قدسی، برخی از شرایط قبولی نماز را یادآور میشوند. اولین شرط این است که نمازگزار در هنگام نماز، عظمت خدا را به یاد آورد. انسان هرچه بیش تر موفق به درک عظمت خدا گردد، تواضعش در مقابل ذات اقدس احدیّت بیش تر خواهد شد و به کوچکی و ناچیزی خود پی خواهد برد.
در این جا برای درک بهتر عظمت خدا، روایتی را از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نقل میکنیم: در زمان پیامبر(صلی الله علیه وآله) زنی زندگی میکرد به نام زینب عطاره که به شغل عطرفروشی اشتغال داشت. آن زن عطرهای خوبی را که تهیه میکرد، ابتدا خدمت پیامبر(صلی الله علیه وآله) میآورد و حضرت نیز آنها را خریداری میکردند. آن زن روزی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) خواست تا عظمت خدا را برایش تشریح نمایند. حضرت فرمودند: تو نمیتوانی عظمت خدا را درک کنی، مگر این که ابتدا به عظمت مخلوقات خدا پی ببری. سپس پیامبر(صلی الله علیه وآله) درباره عظمت آفرینش آسمان و زمین فرمودند: این زمین پهناور با تمام دریاها و کوهها و شهرهای بزرگی که دارد، نسبت به آسمان اول به مانند حلقهای است که در یک بیابان بی کران افتاده باشد. همین طور نسبت آسمان اول به آسمان دوم تا برسد به آسمان هفتم، و آسمان هفتم نیز نسبت به عرش خدا، هم چون حلقهای است در یک بیابان بسیار وسیع.
امروزه کیهان شناسان، کهکشانهایی را کشف کردهاند که میلیاردها سال نوری با کهکشان ما فاصله دارند؛ یعنی کل منظومه شمسی با همه عظمتش در برابر کهکشان راه شیری و نیز این کهکشان در برابر کهکشانهای دیگر بسیار ناچیز هستند. حضرت به زینب عطاره فرمودند: وقتی به این مسایل خوب بیندیشی، متوجه میشوی که در برابر عظمت مخلوق خدا هیچ به حساب نمیآیی تا چه رسد به عظمت خدا. وقتی انسان به این مسایل توجه کند، خودش را در برابر عظمت بی نهایت خداوند بسیار کوچک میشمارد و حالت تواضع برای او پیش میآید.