آیه
فَإِذَا رَکِبُواْ فِی الْفُلْکِ دَعَوُاْ اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَی الْبَرِّ إِذَا هُمْ یُشْرِکُونَ
ترجمه
پس هنگامی که بر کشتی سوار شوند (و خطر را احساس کنند،) خدا را با اخلاص میخوانند (و غیر او را فراموش میکنند) پس همین که (خداوند) آنان را به سوی خشکی رساند و نجات داد، باز ناگاه به شرک بر میگردند.
نکته ها
سؤال: مادّیون در تحلیل خود، برای ریشهی ایمان، مسألهی ترس را مطرح میکنند و میگویند: سرچشمهی مذهب ترس است. انسانی که بترسد، در کودکی به مادر و در بزرگسالی به قدرتی موهوم به نام خدا پناه میبرد. آیا این آیه که میگوید: بعضی مردم، هنگام احساس خطر و غرق شدن، خدا را میخوانند، نظریّهی آنان را تأیید نمیکند؟
پاسخ: این آیه میفرماید: توجّه به خدا به هنگام ترس است، نه آنکه اصل وجود خدا، مولود ترس است. مثلاً ما به هنگام دیدن سگ و احساس خطر، رو به سنگ میرویم؛ امّا این، بدان معنا نیست که اصل سنگ به خاطر سگ به وجود آمده باشد. وجود قدرتی لایزال در هستی، امری فطری است که به هنگام حوادث، مورد توجّه انسان واقع میشود.
پیام ها
1- ترس، غبارهای غفلت را برطرف و فطرتخداجویی را بیدار میکند. «فاذا رکبوا... دعوا اللّه...»
2- ایمان نباید موسمی و مقطعی باشد. «فلمّا نجّاهم... یشرکون»
3- زمین و زمان، مثالهای قرآن را کهنه نمیکند. کشتیسواری در طول تاریخ بشر بوده است. «فاذا رکبوا فی الفلک...»
4- مهمتر از اخلاص، حفظ آن است. «مخلصین - اذا هم یشرکون»
5 - دعای خالصانه، مستجاب است. «دعوا اللّه مخلصین... فلمّا نجّاهم» (پس از دعا، حرف «فاء» در «فلمّا»، نشانهی استجابت دعا میباشد)
6- نجات از مشکلات وحوادث، راهی است برای شکر نه شرک.«اذا همیشرکون»