آیه
وَأَنزَلَ الَّذِینَ ظَاهَرُوهُم مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ مِن صَیَاصِیهِمْ وَقَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَرِیقاً تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فِریقاً
وَأَوْرَثَکُمْ أَرْضَهُمْ وَ دِیَارَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَرْضاً لَّمْ تَطَُوهَا وَ کَانَ اللَّهُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیراً
ترجمه
و خداوند کسانی از اهل کتاب (یهودیان) را که از مشرکان عرب پشتیبانی میکردند، از برج و قلعههای مرتفعشان پایین کشید و در دلهای آنان ترس و وحشت افکند، (که در نتیجه شما مسلمانان) گروهی (از آنان) را کشتید و گروهی را اسیر کردید.
و سرزمین آنان وخانهها واموالشان و(نیز) زمینی را که در آن گام ننهاده بودید در اختیار شما گذاشت، و خداوند بر هر کاری تواناست.
نکته ها
«صیاصی» جمع «صیصة» به معنای قلعههای محکم است و به هر وسیلهی دفاعی مثل شاخ گاو و شاخکهای پای خروس نیز گفته میشود.
این آیه اشاره به غزوهی بنی قریظه دارد یهود بنی قریظه در جنگ احزاب به خیال پیروزی، پیمان خود را با مسلمانان شکستند و در قالب ستون پنجم دشمن به مشرکان مکّه در جنگ احزاب کمک کردند ولی با رسوایی، شکست خوردند و تسلیم شدند.
در مدینه سه طایفهی یهودی بودند به نامهای: «بنی قینقاع» «بنی نضیر» و «بنی قریظه» که هر سه با مسلمانان پیمان داشتند. در سال دوم بنی قینقاع پیمان شکنی کرده، با مسلمانان جنگ نمودند و شکست خوردند و از مدینه خارج شده، به سوی شام رفتند. در سال چهارم، بنی نضیر جنگیدند و شکست خوردند و به سوی شام رفتند و خیبر و مدینه را خالی کردند. در سال پنجم بنی قریظه پیمان خود را شکستند و با مشرکان همکاری نمودند که با شکست احزاب دلهرهای بر آنان حاکم شد. مسلمانان بعد از پیروزی بر احزاب، قلعههای آنان را محاصره کردند و پس از 25 روز آنها را از مدینه بیرون راندند و برای همیشه مدینه از پلید طوایف یهود پیمان شکن پاک شد.**تفسیر نمونه.***
جنگ با بنی قریظه برکاتی داشت از جمله:
الف: آخرین گروه یهود برای همیشه از مدینه خارج شدند.
ب: اموال فراوانی از دشمن نصیب مسلمانان شد.
ج: جایگاه مسلمانان تثبیت و روشن شد که هر کس با آنان پیمان شکنی کند بدبخت میشود.
پیام ها
1- از نیروهای نفوذی و ستون پنجم دشمن نباید غافل شد. «و انزل الّذین ظاهروهم»
2- همزیستی مسالمتآمیز با اهل کتاب، تا زمانی است که آنان یاور مخالفان نباشند. «و انزل الّذین ظاهروهم من اهل الکتاب»
3- پیروزی از جانب خداوند است. «و انزل»
4- قلعههای محکم و بلند دشمن، فتح شدنی است. «و انزل ... من صیاصیهم»
5 - اهل کتاب یهود با آن که با مسلمانان مرز مشترک خداپرستی و ایمان به معاد داشتند ولی به حمایت مشرکان برخاستند. «ظاهروهم من اهل الکتاب»
6- تنها به دشمنِ رو در رو فکر نکنید، بلکه متوجّه حامیان آنان نیز باشید. «ظاهروهم»
7- یکی از امدادهای غیبی خداوند در جنگها، ایجاد رعب در دل دشمنان است. «قذف فی قلوبهم الرّعب»
8 - روحیّه رزمنده در شکست یا پیروزی جبهه نقش اصلی را دارد. «فی قلوبهم الرّعب... تقتلون و تأسرون»