سجود نیز همچون رکوع، از ارکان نماز است.
سجده، جز برای خداوند جایز نیست. اگر بندهای به امر خدا سجده بر کسی یا چیزی کرده،**همچون برادران یوسف در مقابل وی. یوسف، آیه 100.*** و اگر فرشتگان، سجده بر آدم کردند،**بقره، آیه 34.*** در واقع در برابر خداوند سجده کردهاند و اطاعت امر او به جا آوردند.
سجده، تذلل و اظهار کوچکی و خاکساری در برابر خداست. مگر نه اینکه همه آفریدگان در پیشگاه امر او و عظمت او ساجدند؟ مگر نه اینکه آفریدگان زمین و آسمان مانند خورشید و ماه و اختران و کوهها و درختان و حیوانات، و توده عظیم مردمان از برای خداوند سجده میکنند؟**حج، آیه 18.***
چرا ما، همسوی با همه کاینات، سجده بر خدا نکنیم.
در سجده نیز تسبیح خدا میگوییم و او را از هر عیب و نقص، و هر صفتِ بشری، و هر عجز و ناتوانی، و از هر آنچه به ذهنمان خطور کند و تصوّر شود، منزّه و مبرّا میدانیم.
تسبیح گوی او نه بنی آدمند و بس - هر بلبلی که زمزمه بر شاخسار کرد
چرا ما در رکوع و سجودمان، تسبیحگوی آن ذات بیهمتا باشیم؟
در ثنایش، ذکر مرغان چمن - «سَبِّح اسْمَ رَبِّکَ الاَعْلی» بود
و مگر ما کمتر از گیاهان و مرغانیم؟
سجده، عالیترین درجه عبودیّت است. سجده بر زمین و آنچه از زمین است صحیح است و بر خوراکیها و پوشاکیها و جواهرات حرام و نماز باطل است.
سجده، رمز بندگی است. پس باید همراه با تذلّل و خشوع و فروتنی و شکسته دلی و شکسته نفسی باشد. اگر با اشک چشم همراه بود، چه بهتر! و اگر طولانی بود، فضیلتش بیشتر!
امام سجاد علیه السلام ، زینت ساجدان و فخر عابدان بود. در سجده، چندان با توجّه نام خدا را تکرار میکرد که وقتی سر بر میداشت بدن مبارکش غرق عرق بود.**بحارالانوار، ج 82، ص 137.***
امام کاظم علیه السلام پس از نماز صبح سر بر خاک مینهاد و تا روز بلند شود و آفتاب برآید، در حال سجده بود.**بحارالانوار، ج83، ص 230.***
ابراهیم خلیل، در اثر سجدههای طولانی به مقام «خلیل اللّهی» رسید.**مستدرکالوسائل، ج 1، ص 329.***
خداوند، یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله را چنین معرفی میکند:
«تَرَیهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَناً»**فتح، آیه 29.***
آنان را میبینی که در حال رکوعاند یا سجود، و امید به فضل خدا و خشنودی او دارند.
رسول خداصلی الله علیه و آله فرمود:
سجده بسیار، گناهان را میریزد، آنگونه که باد برگ درختان را.**بحارالانوار، ج 82، ص 162.***
سجده انسان، سختترین و کمرشکنترین حالت برای ابلیس است. مگر نه اینکه ابلیس، به خاطر تکبّر و غرور، از سجده بر آدم امتناع کرد و رانده درگاه الهی و مطرود و ملعون ابدی شد؟
سجده بر خاک کربلا، ثواب نماز را بیشتر میکند. تربت پاک سیدالشهدا، مکتب آزادی و الهامبخش جهاد و شهادت است. سجده بر این تربت مقدّس، انسان را با فرهنگ عاشورایی کربلا آشنا و مأنوس میکند.