نماز، حضور در پیشگاه خداوند و شرکت در ضیافتی معنوی است که وی، بندگان را به آن فرا خوانده است.
همچنان که حضور در یک میهمانی، مقدّمات و آدابی دارد و نسبت به مهمان، استقبال و بدرقه به عمل میآید و مهمان هر چه عزیزتر باشد، مراسم پیشواز و بدرقه، با شکوهتر صورت میپذیرد، ادای فریضه الهی نیز چنین است.
پیشوایان معصوم ما علیهم السلام پیش از فرا رسیدن وقت نماز، خود را مهیّای آن میساختند و پس از نماز نیز، مدّتها به تعقیب نماز میپرداختند و دل از یاد خدا نمیکندند و لب از ثنای او نمیبستند و چهره از قبله برنمیتافتند.
مگر نه آنکه نماز را «نور چشم» خود میدانستند؟ مگر انسان به آسانی دل از نور چشم میکند و از آن چشم میپوشد؟
اذان و اقامه، نوعی استقبال از نماز است و تعقیبات، بدرقه آن.
بی اعتنایی به تعقیبات و دعاهای پس از نماز، نشان بی علاقگی به خود نماز است.
آنگونه که در روایات، نسبت به زودتر رفتن به مسجد و انتظار شروع نماز را کشیدن، تشویق و سفارش شده و منتظر نماز را، «مهمان خدا» گفتهاند.**مستدرک الوسائل، ج 1، ص 336.*** به انجام مستحبات و دعاهایی پس از اتمام نماز نیز سفارش شده است.
قرآن میفرماید:
«فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ وَاِلی ربِّکَ فَارْغَبْ»**انشراح، آیه 7.*** همین که فارغ شدی، به کار دیگری بپرداز و به سوی پروردگارت رغبت نما.
اینک به ذکر برخی از مسائل مربوط به تعقیبات میپردازیم: