یقین نقطه مقابل شک است، همانگونه که علم نقطه مقابل جهل است، و به معنی وضوح و ثبوت چیزی آمده است، و طبق آنچه از اخبار و روایات استفاده می شود به مرحله عالی ایمان یقین گفته می شود، امام باقر (علیه السلام) فرمود : ایمان یک درجه از اسلام بالاتر است، و تقوی یک درجه از ایمان بالاتر، و یقین یک درجه برتر از تقوا است سپس افزود : و لم یقسم بین الناس شی ء اقل من الیقین : در میان مردم چیزی کمتر از یقین تقسیم نشده است !
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 284@@@
راوی سؤال می کند یقین چیست ؟ می فرماید : التوکل علی الله، و التسلیم لله، و الرضا بقضاء الله، و التفویض الی الله ! : حقیقت یقین توکل بر خدا، و تسلیم در برابر ذات پاک او، و رضا به قضای الهی، و واگذاری تمام کارهای خویش به خداوند است .**(بحارالانوار) جلد 70 صفحه 138 حدیث 4***
برتری مقام یقین از مقام تقوی و ایمان و اسلام چیزی است که در روایات دیگر نیز روی آن تاءکید شده است .**همان مدارک صفحه 135-137***
در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم : من صحة یقین المراء المسلم ان لا یرضی الناس بسخط الله، و لا یلومهم علی ما لم یؤته الله . . . ان الله بعدله و قسطه جعل الروح و الراحة فی الیقین و الرضا و جعل الهم و الحزن فی الشک و السخط : از نشانه های صحت یقین مردم مسلمان این است که مردم را با خشم الهی از خود خشنود نکند، و آنها را بر چیزی که خداوند به او نداده است ملامت ننماید (آنها را مسؤول محرومیت خود نشمارد) . . . خداوند به خاطر عدل و دادش آرامش و راحت را در یقین و رضا قرار داده، و اندوه و حزن را در شک و ناخشنودی !
از این تعبیرات و تعبیرات دیگر به خوبی استفاده می شود که وقتی انسان به مقام یقین می رسد آرامش خاصی سراسر قلب و جان او را فرا می گیرد .
ولی با این حال برای یقین مراتبی است که در آیات فوق و آیه 95 سوره واقعه (ان هذا لهو حق الیقین) به آن اشاره شده است و آن سه مرحله است .**(بحارالانوار) جلد 70 صفحه 143***
1 - علم الیقین و آن این است که انسان از دلائل مختلف به چیزی ایمان آورد مانند کسی که با مشاهده دود ایمان به وجود آتش پیدا می کند .
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 285@@@
2 - عین الیقین، و آن در جائی است که انسان به مرحله مشاهده می رسد و با چشم خود مثلا آتش را مشاهده می کند .
3 - حق الیقین و آن همانند کسی است که وارد در آتش شود و سوزش آن را لمس کند، و به صفات آتش متصف گردد، و این بالاترین مرحله یقین است .
محقق طوسی در یکی از سخنان خود می گوید : یقین همان اعتقاد جازم مطابق و ثابت است که زوال آن ممکن نیست، و در حقیقت از دو علم ترکیب یافته، علم به معلوم، و علم به اینکه خلاف آن علم محال است، و دارای چند مرتبه است : علم الیقین و عین الیقین و حق الیقین .**مطابق نقل (بحارالانوار) جلد 70 صفحه 143***
در حقیقت مرحله اول جنبه عمومی دارد و مرحله دوم، برای پرهیزگاران است و مرحله سوم مخصوص خاصان و مقربان .
و لذا در حدیثی آمده است که خدمت پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) عرض کردند : شنیده ایم بعضی از یاران عیسی روی آب راه می رفتند ؟ ! فرمود : لو کان یقینه اشد من ذلک لمشی علی الهواء : اگر یقینش از آن محکمتر بود بر هوا راه می رفت ! مرحوم علامه طباطبائی بعد از ذکر این حدیث می افزاید : همه چیز بر محور یقین به خداوند سبحان، و محو کردن اسباب جهان تکوین از استقلال در تاءثیر دور می زند، بنابراین هر قدر اعتقاد و ایمان انسان به قدرت مطلقه الهیه بیشتر گردد اشیاء جهان به همان نسبت در برابر او مطیع و منقاد خواهد شد .**(المیزان) جلد 6 صفحه 200 (ذیل آیه 105 سوره مائده)***
و این است رمز رابطه یقین و تصرف خارق العاده در عالم آفرینش .
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 286@@@