وجود کودکان یتیم که پدر خود را در طفولیت از دست داده اند در هر اجتماعی اجتناب ناپذیر است، این کودکان از جهات مختلفی باید مورد حمایت قرار گیرند .
از نظر عاطفی دارای کمبودهائی هستند که اگر خلاء وجود آنها از این نظر پر نشود کودکانی ناسالم، و در بسیاری از مواقع سنگدل و جانی و خطرناک بار می آیند، بعلاوه عواطف انسانی ایجاب می کند که آنها همچون سایر فرزندان جامعه مورد حمایت و توجه عموم باشند، و از همه اینها گذشته مردم از آینده کودکان خود که ممکن است در چنین شرائطی قرار گیرند مطمئن شوند .
یتیمان در بسیاری از موارد دارای اموالی هستند که باید با دقت و امانت برای آینده آنها حفظ شود، و در بسیاری از موارد فاقد امکانات مالی هستند که باید از این نظر نیز مورد توجه قرار گیرند باید دیگران همچون پدران و مادرانی دلسوز رنج یتیمی را از روح آنها بیرون کنند، و گرد و غبار تنهائی را از چهره آنها بزدانید .
لذا در آیات قرآن مجید و روایات اسلامی بسیار روی این مساءله تکیه شده است که هم بعد اخلاقی دارد و هم بعد اجتماعی و انسانی .
این حدیث از پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) معروف است که فرمود : ان الیتیم اذا بکی اهتز لبکائه عرش الرحمن ! : هنگامی که یتیم گریه می کند عرش خدا به لرزه در می آید خداوند به فرشتگانش می فرماید : ای ملائکه من !
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 113@@@
چه کسی این یتیم را که پدرش در خاک پنهان شده است به گریه در آورده ؟ ملائکه می گویند : خدایا ! تو آگاهتری، خداوند می فرماید : ای ملائکه من ! شما را گواه می گیرم که هر کس گریه او را خاموش، و قلبش را خشنود کند، من روز قیامت او را خشنود خواهم کرد .**(مجمع البیان) جلد 10 صفحه 506***
از این بالاتر حدیث دیگری از پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) می خوانیم : اذا بکی الیتیم وقعت دموعه فی کف الرحمن : هر گاه یتیم گریه کند اشکهای او در دست خداوند رحمن می ریزد ! .**(تفسیر فخررازی) جلد 31 صفحه 219***
باز در حدیث دیگری از همان حضرت آمده است که فرمود : انا و کافل الیتیم کهاتین فی الجنة اذا اتقی الله عز و جل و اءشار بالسبابة و الوسطی : من و سرپرست یتیم مانند این دو در بهشت خواهیم بود - به شرط اینکه تقوای الهی را پیشه کند - سپس اشاره به انگشت سبابه و انگشت وسط نمود .**(نورالثقلین) جلد 5 صفحه 597 حدیث 23***
اهمیت این موضوع آن قدر زیاد است که امیر مؤمنان علی در وصیت نامه معروفش توجه به یتیمان را در کنار توجه به نماز و قرآن قرار داده، می فرماید : الله الله فی الایتام فلا تغبوا افواههم و لا یضیعوا بحضرتکم : خدا را خدا را درباره یتیمان، آنها را گاهی سیر و گاهی گرسنه نگذارید، و نکند با حضور شما ضایع شوند .**(نهج البلاغه) بخش نامه ها نامه شماره 47***
در حدیثی از یکی از یاران پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) آمده است که می گوید ما خدمت رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) نشسته بودیم، پسر بچه ای خدمتش آمد، عرض کرد : کودکی یتیم هستم، و خواهری یتیم دارم، و مادری بیوه زن . از آنچه خدا به تو اطعام
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 114@@@
کرده به ما اطعام کن، تا خداوند از آنچه نزد او است آنقدر به تو ببخشد که خشنود شوی !
پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمود : چه زیبا گفتی ای پسر ! سپس رو به بلال کرده، فرمود : برو از آنچه نزد ما است بیاور، بلال بیست و یک خرما با خود آورد پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمود : هفت دانه برای تو، هفت دانه برای خواهرت، و هفت دانه برای مادرت .
معاذ بن جبل برخاست دستی بر سر کودک یتیم کشید گفت : خداوند یتیمی تو را جبران کند، و تو را جانشین صالحی برای پدرت سازد (کودک یتیم از فرزندان مهاجران بود) .
پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) رو به معاذ کرد و فرمود : انگیزه تو برای اینکار چه بود ؟ عرض کرد : محبت و رحمت بود .
فرمود : هر کس از شما سرپرستی یتیمی را بر عهده گیرد، و حق آن را ادا کند، و دست بر سر یتیم کشد خداوند به عدد هر موئی حسنه ای برای او می نویسد، و به هر موئی سیئه ای از او محو می کند، و به هر موئی درجه ای به او می بخشد .**(مجمع البیان) جلد 10 صفحه 506***
البته در جوامع گسترده ای مانند جوامع امروز، مسلمانان باید به کارهای فردی در این زمینه قناعت نکنند بلکه باید نیروهای خود را متمرکز کرده یتیمان را زیر پوشش برنامه های حساب شده اقتصادی و فرهنگی و آموزشی قرار دهند، و از آنها افرادی لایق برای جامعه اسلامی بسازند، و این امر مهم نیاز به همکاری عمومی دارد .
@@تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 115@@@