تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه ، جلد26
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

تحلیلی بر حدیث ((حب الدنیا راءس کل خطیئة ))

مسلما برای افراد مؤمن این محاسبه قرآنی که در آیات فوق آمده در مقایسه دنیا با آخرت که می گوید ((آخرت بهتر و پایدارتر است )) .

کاملا روشن است ، اما با این حال چگونه انسان مؤمن در بسیاری از اوقات این علم و آگاهی خود را زیر پا می گذارد و آلوده گناهان و جرائمی می شود ؟ !

پاسخ این سؤال یک جمله است ، و آن غلبه شهوات بر وجود انسان ، و سرچشمه غلبه شهوات نیز حب دنیا است .

حب دنیا اعم از حب مال ، مقام ، شهوت جنسی ، تفوق طلبی ، برتری جویی ،

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 407@@@

تن پروری ، انتقام جویی ، و مانند اینها ، گاه چنان طوفانی در روح انسان ایجاد می کند که تمام معلومات او را بر باد می دهد ، و حتی گاه حس ‍ تشخیص او را از میان می برد ، و در نتیجه حیات دنیا بر آخرت مقدم می دارد .

اینکه در روایات اسلامی کرارا حب دنیا به عنوان سرچشمه تمام گناهان شمرده شده است یک واقعیت عینی و محسوس است که در زندگی خود و دیگران بارها آن را آزموده ایم .

بنابراین برای قطع ریشه های گناه راهی جز این نیست که حب و عشق دنیا را از دل بیرون کنیم .

باید به دنیا همچون وسیله ای ، گذرگاهی ، پلی ، و یا همچون مزرعه ای بنگریم .

ممکن نیست عاشقان دنیا بر سر دو راهی ((وصول به متاع این جهان و نیل به رضای خدا)) دومی را مقدم شمرند .

اگر پرونده های جنایی را بنگریم واقعیت حدیث فوق را در آنها به خوبی مشاهده می کنیم .

هنگامی که علل جنگها ، خونریزیها ، کشت و کشتارها (حتی برادران و دوستان ) را مورد توجه قرار می دهیم جای پای حب دنیا در همه آنها مشهود و نمایان است .

اما چگونه می توان حب دنیا را از دل بیرون کرد با اینکه ما همه فرزند دنیاییم ، و علاقه فرزند به مادر یک امر طبیعی است ؟ !

این نیاز به آموزش فکری و فرهنگی و عقیدتی ، و سپس تهذیب نفس ‍ دارد . و از جمله اموری که می تواند بالاترین کمک را به سالکان راه در این مسیر کند ملاحظه عاقبت کار دنیا پرستان است .

فراعنه با آنهمه قدرت و امکانات مالی سرانجام چه کردند ؟ قارون از اینهمه

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 408@@@

گنجهائی که کلید آنها را چندین انسان نیرومند به زحمت می کشیدند چه اندازه با خود برد ؟ !

قدرتهای عظیمی را که در عصر و زمان خود می نگریم ، و با نسیمی دفتر زندگانیشان بر هم می خورد ، و با یک گردش لیل و نهار از تخت قدرت فرو می افتند ، و کاخها و ثروتهایشان را می گذارند و می گریزند ، و یا به زیر خاک پنهان می شوند ، خود بهترین واعظ و معلم ماست .

این سخن دامنه دار را با حدیثی از امام علی بن الحسین (علیه السلام ) که بسیار رسا و گویا است پایان می دهیم :

از حضرتش پرسیدند که افضل اعمال نزد خدا چیست ؟

فرمود : ما من عمل بعد معرفة الله عز و جل و معرفة رسوله (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) افضل من بغض الدنیا : ((هیچ عملی بعد از معرفت خداوند و رسولش افضل از دشمنی با دنیا نیست )) !

سپس افزود : زیرا برای حب دنیا شعب بسیاری است ، و معاصی نیز شعب بسیاری دارد ، اولین چیزی که با آن معصیت خدا شد معصیت ابلیس بود در آن زمان که ابا کرد و ((تکبر)) ورزید و از کافرین شد .

سپس ((حرص )) بود که سرچشمه معصیت (و ترک اولای ) آدم و حوا گشت ، در آن زمان که خداوند متعال به آنها فرمود : از هر جای بهشت می خواهید بخورید ، ولی نزدیک این درخت (ممنوع ) نشوید که از ستمکاران خواهید بود ولی آنها به سراغ چیزی رفتند که به آن نیاز نداشتند ! و همین برای فرزندان آنها تا روز قیامت باقی ماند ، چرا که غالب چیزهایی را که انسان می طلبد به آن نیازی ندارد (نیازها غالبا منشاء گناه نیستند ، آنچه منشاء گناه است هوسها و امور زائد بر نیاز است ) سپس ‍ ((حسد)) بود که سرچشمه گناه فرزند آدم شد ، نسبت به برادرش ‍ حسد ورزید و او را به قتل رساند .

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 409@@@

و از شعب آن حب زنان ، حب دنیا ** به نظر می رسد که منظور از حب دنیا در اینجا حب بقا در دنیا بوده باشد ، که آن یکی از شعب هفتگانه محسوب می شود و معمولا در شکل طول امل و درازی آرزوهاظاهر می گردد ( دقت کنید ) . *** ، حب ریاست ، حب راحتی ، حب سخن ، حب برتری ، و حب ثروت است ، اینها هفت خصلتند که همگی در حب دنیا جمعند ، و لذا پیامبران و دانشمندان بعد از آگاهی بر این حقیقت گفته اند : حب الدنیا رأس کل خطیئة .** اصول کافی جلد 2 باب حب و الحرص علیها حدیث 8 - در همین باب از اصول کافی 17 روایت در این زمینه نقل شده که بسیار آموزنده است . ***

خداوندا ! حب دنیا را که ریشه همه گناهان است از دل ما بیرون ببر .

پروردگارا ! خودت در مسیر پر پیچ و خم تکامل دست ما را بگیر و به سر منزل مقصود هدایت فرما .

بار الها تو از پنهان و آشکار آگاهی گناهان مخفی و آشکار ما را به لطف و کرمت ببخشا .

آمین یا رب العالمین

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 411@@@