تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه ، جلد26
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

ماءموران ثبت اعمال

نه تنها در آیات فوق که در بسیاری دیگر از آیات قرآن و روایات اسلامی به این معنی اشاره شده که خداوند ماءمورانی مراقب هر انسانی کرده که اعمال او را اعم از نیک و بد می نویسند ، و نامه اعمال را برای روز جزا آماده می کنند .

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 228@@@

درباره ویژگیهای این فرشتگان تعبیرات پر معنی و هشدار دهنده ای در روایات اسلامی وارد شده است از جمله اینکه :

1 - کسی از امام موسی بن جعفر (علیه السلام ) سؤال کرد : دو فرشته ای که ماءمور ثبت اعمال انسان هستند آیا از اراده و تصمیم باطنی او به هنگام گناه یا کار نیک نیز با خبر می شوند ؟

امام (علیه السلام ) در پاسخ فرمود : آیا بوی چاه فاضل آب و عطر یکی است ؟

راوی عرض کرد : نه !

امام (علیه السلام ) فرمود : هنگامی که انسان نیت کار خوبی کند نفسش ‍ خوشبو می شود ! فرشته ای که در سمت راست است (و ماءمور ثبت حسنات می باشد) به فرشته سمت چپ می گوید : برخیز که او اراده کار نیک کرده است و هنگامی که آن را انجام داد زبان آن انسان قلم آن فرشته ، و آب دهانش مرکب او می شود ، و آن را ثبت می کند ، اما هنگامی که اراده گناهی می کند نفسش بد بو می شود ! ملائکه طرف چپ به فرشته سمت راست می گوید بر خیز که او اراده معصیت کرده ، و هنگامی که آن را انجام می دهد زبانش قلم آن فرشته و آب دهانش مرکب او است و آن را می نویسد ! . ** اصول کافی جلد 2 باب من یهم بالحسنة اوالسیئة حدیث 3 . ***

این حدیث به خوبی نشان می دهد که نیت انسان در تمام وجود او اثر می گذارد ، و فرشتگان از اسرار درونش بوسیله آثار برون آگاه می شوند ، و مسلما اگر آگاه نباشند نمی توانند اعمال انسان را به خوبی ثبت کنند ، چرا که چگونگی نیت در ارزش و خلوص و آلودگی عمل فوق العاده مؤثر است تا آنجا که پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) در حدیث معروفی فرموده : انما الاعمال بالنیات ((اعمال به نیتها بستگی دارد)) .

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 229@@@

دیگر اینکه معلوم می شود از خود انسان می گیرند و برای او خرج می کنند ، زبان ما قلم آنها است ، و آب دهان ما مرکب آنها !

2 - آنها ماءمورند به هنگامی که انسان نیت کار نیک می کند آن را به عنوان یک حسنه ثبت کنند ، و هنگامی که آن را انجام می دهد ده حسنه بنویسند ، اما هنگامی که تصمیم بر گناه می گیرد تا عمل نکرده چیزی بر او نمی نویسند و بعد از عمل تنها یک گناه ثبت کنند . ** همان مدرک حدیث 1و2 . ***

این تعبیر بیانگر نهایت لطف و فضل الهی بر انسان است که نیت گناه را بر او می بخشد ، و فعل گناه را بر طبق موازین عدالت جزا می دهد ، ولی در مسیر اطاعت هر نیتی حسنه ای است ، و هر کار نیکی را بر طبق تفضل پاداش می دهد ، نه بر میزان عدل ، و این تشویقی است برای انجام اعمال نیک .

3 - در روایت دیگری آمده است که رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) بعد از اشاره به وجود این دو فرشته ، و نوشتن حسنات با پاداش ده برابر ، فرمود هنگامی که انسان کار بدی انجام می دهد ، فرشته راست به فرشته چپ می گوید : در نوشتن این گناه عجله مکن شاید کار نیکی بعد از آن انجام دهد که گناه او را بپوشاند همانگونه که خداوند بزرگ می فرماید : ((ان الحسنات یذهبن السیئات )) یا اینکه توبه و استغفار کند (و اثر گناه از میان برود) . . . و او هفت ساعت از نوشتن کار بد خودداری می کند ، و اگر کار نیک یا استغفاری به دنبال آن نیاید فرشته حسنات به فرشته سیئات می گوید بنویس بر این بدبخت محروم ! . ** اصول کافی جلد 2 باب من یهم بالحسنة اوالسیئة حدیث 4 . ***

4 - در حدیث دیگری از امام صادق (علیه السلام ) آمده است : ((هنگامی که مؤمنان در یک مجلس خصوصی با هم سخن می گویند حافظان اعمال ، به یکدیگر می گویند

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 230@@@

ما از آنها دور شویم ، شاید سری دارند که خدا آن را مستور داشته )) ! . ** اصول کافی مطابق نقل نورالثقلین جلد 5 صفحه 110 . ***

5 - علی (علیه السلام ) در یکی از خطبه هایش که مردم را در آن به تقوی دعوت کرده ، می فرماید : ((بدانید ای بندگان خدا که مراقبانی از خودتان بر شما گماشته شده ، و دیدبانهایی از اعضای پیکرتان ، و نیز بدانید حسابگران راستگو اعمال شما را ثبت می کنند ، و حتی شماره نفسهایتان را نگه می دارند ، نه ظلمت شب تاریک شما را از آنها پنهان می دارد ، و نه درهای محکم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزدیک است ! ** نهج البلاغه خطبه 157 . ***

@@تفسیر نمونه جلد 26 صفحه 231@@@

ََآیه 13 - 19